سازمان حفظ نباتات؛ از نظارت بر کشت پاییزه تا مبارزه با سموم غیرمجاز
پایگاه خبری داوان نیوز: سازمان حفظ نباتات کشور به عنوان نهاد حاکمیتی مسئول در حوزه بهداشت گیاهی، نقش حیاتی در تضمین امنیت غذایی و تسهیل تجارت محصولات کشاورزی ایفا می‌کند. این گزارش به تحلیل عملکرد این سازمان و دفاتر استانی آن در دو حوزه کلیدی آغاز کشت پاییزه و نظارت بر توزیع سموم می‌پردازد. با بررسی چالش‌های اخیر از جمله تهدید انحلال این سازمان، تأثیرات احتمالی بر تولید کشاورزی و سلامت عمومی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
به گزارش محسن شکربیگی خبرنگار داوان نیوز؛ عملکرد سازمان حفظ نباتات کشور در مدیریت کشت پاییزه و نظارت بر سموم کشاورزی، اگرچه با چالش‌هایی روبرو بوده، اما نقش بی‌بدیلی در تأمین امنیت غذایی و سلامت جامعه دارد. انحلال این سازمان نه تنها مغایر با قوانین داخلی و تعهدات بین‌المللی است، بلکه می‌توانند به یک فاجعه ملی منجر شود. بنابراین، بازنگری در مصوبه اخیر شورای عالی اداری و تقویت ساختار سازمان حفظ نباتات ضروری به نظر می‌رسد.
نقش سازمان حفظ نباتات در پشتیبانی از کشت پاییزه
کشت پاییزه به عنوان محور اصلی تولید محصولات استراتژیک مانند غلات و دانه‌های روغنی، نیازمند پشتیباری فنی و نظارتی سازمان حفظ نباتات است. بر اساس گزارش‌های استانی، برنامه‌ریزی برای کشت پاییزه محصولاتی مانند کلزا و کاملینا در شهرستان میامی با سطح زیر کشت بیش از ۳ هزار هکتار آغاز شده است . عملکرد دفاتر استانی سازمان در این حوزه شامل موارد زیر می‌شود:
– تأمین نهاده‌های استاندارد: هماهنگی با سازمان‌های جهاد کشاورزی استان‌ها برای تأمین بذر اصلاح‌شده و کودهای یارانه‌ای. به عنوان مثال، در استان چهارمحال و بختیاری بیش از ۲۱ هزار تن کود شیمیایی و ۶ هزار تن بذر اصلاح‌شده تدارک دیده شده است .
– پایش و مراقبت از آفات: راه‌اندازی شبکه‌های مراقبت و پایش عوامل خسارت‌زای گیاهی جهت پیشگیری از طغیان آفات در مزارع تحت کشت پاییزه.
– آموزش کشاورزان: برگزاری دوره‌های آموزشی برای بهره‌برداران در زمینه روش‌های مبارزه بهموقع با آفات و استفاده ایمن از سموم.
نظارت بر توزیع سموم کشاورزی؛ چالش‌ها و اقدامات
نظارت بر تولید و توزیع آفت‌کش‌ها یکی از وظایف حیاتی سازمان حفظ نباتات است که مستقیماً با سلامت محصولات کشاورزی و محیط زیست مرتبط است. در این زمینه، اقدامات اخیر سازمان شامل موارد زیر بوده است:
– مانور سراسری نظارت بر آفت‌کش‌ها: در روزهای ۲۵ و ۲۶ شهریور ۱۴۰۴، سازمان حفظ نباتات با همکاری نهادهای قضایی و اجرایی مانند پلیس امنیت اقتصادی و سازمان تعزیرات حکومتی، مانور سراسری را برای بازرسی از مراکز تولید و توزیع سموم کشاورزی برگزار کرد. هدف اصلی این مانور، شناسایی و جمع‌آوری آفت‌کش‌های غیرمجاز، ممنوعه و تاریخ‌گذشته بود .
– حذف تدریجی سموم پرخطر: سازمان حفظ نباتات فرآیند حذف سموم پرخطر مانند کلرپیریفوس، قرص برنج، دیازینون و پاراکوات را در دستور کار دارد. بر اساس گزارش‌ها، تاکنون ۱۶۸ قلم سم خطرناک از فهرست سموم مجاز حذف شده است .
– همکاری با بخش خصوصی: واگذاری فعالیت‌های آزمایشگاهی به کلینیک‌های گیاهپزشکی تحت نظارت سازمان نظام مهندسی کشاورزی، به منظور افزایش کارایی و کاهش بار اجرایی.
جدول: اقدامات نظارتی سازمان حفظ نباتات در حوزه سموم کشاورزی
| اقدام | شرح | منبع |
| مانور سراسری نظارت | بازرسی از کارخانجات، انبارها و فروشگاه‌های سموم در سراسر کشور | |
| حذف سموم پرخطر | حذف ۱۶۸ قلم سم خطرناک از فهرست سموم مجاز | |
| کنترل سموم غیرمجاز | تمرکز بر جمع‌آوری سموم غیرمجاز مانند قرص برنج و پاراکوات | |
چالش‌های پیش روی سازمان حفظ نباتات
اخیراً مصوبه‌ای از سوی شورای عالی اداری مبنی بر اصلاح ساختار وزارت جهاد کشاورزی مطرح شده که انحلال سازمان حفظ نباتات را در پی دارد. این مصوبه با انتقادات شدید کارشناسان مواجه شده و پیامدهای زیر را می‌توان برای آن متصور بود:
– خروج از کنوانسیون بین‌المللی حفظ نباتات (IPPC): بر اساس ماده ۴ این کنوانسیون، کشورهای عضو موظف به داشتن یک سازمان ملی حفظ نباتات هستند. انحلال این سازمان به معنای خروج ایران از کنوانسیون و بی‌اعتباری گواهی‌های بهداشت گیاهی خواهد بود. این امر صادرات محصولات کشاورزی را متوقف خواهد کرد .
– تهدید امنیت غذایی: فقدان نهاد تخصصی برای مدیریت آفات و بیماریهای گیاهی، می‌تواند منجر به طغیان آفات قرنطینه‌ای و کاهش تولید محصولات کشاورزی شود .
– اختلال در نظارت بر سموم: با انحلال سازمان، نظارت بر تولید و توزیع سموم کشاورزی تضعیف خواهد شد که پیامدهای آن شامل افزایش مصرف سموم پرخطر، تهدید سلامت عمومی و تحمیل هزینه‌های سنگین درمان است .
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی«داوان نیوز»، سازمان حفظ نباتات کشور در سال‌های اخیر نقش مؤثری در پشتیبانی از کشت پاییزه و نظارت بر توزیع سموم ایفا کرده است. با این حال، تهدید انحلال این سازمان می‌تواند دستاوردهای ده های گذشته را نابود کند. برای حفظ عملکرد این نهاد حیاتی، پیشنهادات زیر ارائه می‌شود:
– حفظ ساختار مستقل سازمان: ضروری است ساختار فعلی سازمان حفظ نباتات به عنوان نهاد حاکمیتی مستقل حفظ شود تا بتواند تعهدات بین‌المللی ایران را انجام دهد .
– تقویت همکاری‌های بین‌بخشی: افزایش همکاری با نهادهای قضایی و اجرایی برای نظارت مؤثر بر بازار سموم کشاورزی.
– اجرای برنامه‌های آموزشی ترویجی: توسعه برنامه‌های آموزشی برای کشاورزان در زمینه استفاده ایمن از سموم و روش‌های کنترل غیرشیمیایی آفات.
به گزارش داوان نیوز، سازمان حفظ نباتات کشور بر پایه قانون مصوب سال ۱۳۴۶ تأسیس شده و وظایف حاکمیتی متعددی از جمله قرنطینه گیاهی، مدیریت آفات و بیماریهای گیاهی، و نظارت بر تولید و توزیع آفت‌کش‌ها را بر عهده دارد. با توجه به چالش‌های فزاینده‌ای مانند تغییرات اقلیمی، تحریم‌های اقتصادی و تهدیدات زیست محیطی، نقش این سازمان در پایداری تولیدات کشاورزی بیش از گذشته حائز اهمیت است .