پذیرش چالش‌ها در مسیر پیچیده توسعه کشاورزی
پایگاه خبری داوان نیوز: انتقادات اخیر از عملکرد وزارت جهاد کشاورزی و شخص وزیر محترم، آقای غلامرضا نوری قزلجه، ضرورت واکاوی منصفانه و مبتنی بر داده‌ها را در فضایی به دور از قضاوت‌های شتابزده ایجاب می‌کند. این یادداشت با پذیرش وجود چالش‌های جدی، در پی ترسیم تصویری جامع از موانع ساختاری و مدیریتی پیش‌روی این بخش حیاتی است تا زمینۀ تحلیل منطقی‌تری فراهم آورد.
مدیریت بخش کشاورزی در ایران، به‌دلیل مواجهه با چالش‌های چندبعدی همچون محدودیت‌های شدید آبی، تغییرات اقلیمی، و تحریم‌های بین‌المللی، امری به غایت پیچیده است. موفقیت در این عرصه تنها در گرو ارادۀ فردی نبوده و به عواملی کلان از جمله سیاست‌های بودجه‌ای، راهبردهای ملی و هماهنگی‌های بین‌بخشی وابسته است.
واکاوی محورهای اصلی انتقادات:
۱. برگزاری مراسم و تخصیص منابع:
برگزاری مراسمی چون بزرگداشت کشاورزان نمونه در صورت داشتن اهداف مشخصی چون تقدیر از تولیدگران، نمایش دستاوردهای فناورانه و جلب حمایت نهادهای حکومتی می‌تواند توجیه‌پذیر باشد. با این حال، کلید رفع نگرانی‌ها در این زمینه، «شفافیت حداکثری» است. وزارتخانه موظف است دستاوردهای عینی و نتایج چنین رویدادهایی را به طور شفاف و کمّی به افکار عمومی ارائه دهد.
۲. امنیت غذایی و وعده‌های محقق‌نشده:
کاهش ۴۰ تا ۵۰ درصدی تولید گندم و افزایش وابستگی به واردات، زنگ خطری جدی برای امنیت غذایی کشور محسوب می‌شود. تحلیل این وضعیت نیازمند توجه همزمان به سه عامل است:
– عوامل طبیعی: تأثیر غیرقابل انکار خشکسالی‌های ممتد و کمبود منابع آبی.
– موانع لجستیکی: مشکلات تأمین نهاده‌های اساسی مانند کود و بذر با کیفیت مناسب.
– چالش‌های ساختاری: ضرورت بازنگری فوری و بنیادین در الگوی کشت کشور و کاهش وابستگی به محصولات آب‌بر.
پاسخ قانع‌کننده به این انتقاد، مستلزم تشریح سهم هر یک از این عوامل و ارائه برنامه‌ای عملیاتی با زمانبندی مشخص برای جبران کاستی‌ها است.
۳. مدیریت منابع انسانی و انتصابات:
انتقادات پیرامون عزل مدیران باتجربه و انتصابات مبتنی بر معیارهای غیرتخصصی، در صورت صحت، می‌تواند به کارآمدی بدنه اجرایی وزارتخانه و اعتماد عمومی آسیب جدی وارد کند. پاسخگویی در این حوزه در گرو:
– اعلام عمومی معیارهای شفاف، مبتنی بر شایستگی و فنی برای انتصابات.
– معرفی مدیران جدید با ذکر صلاحیت‌ها و سوابق تخصصی آنان.
– تبیین منطقی دلایل تغییرات مدیریتی به ویژه در مورد مدیران پیشکسوت.
۴. تنظیم بازار و کنترل قیمت‌ها:
نوسان قیمت محصولات اساسی، زندگی مردم را مستقیماً تحت تأثیر قرار داده است. این نوسانات می‌تواند ناشی از ترکیبی از عوامل از جمله مدیریت در ذخیره‌سازی، احتکار و صدور نامناسب مجوزهای صادراتی باشد. تقویت مکانیسم‌های نظارتی، برنامه‌ریزی دقیق‌تر برای تعادل عرضه و تقاضا و شفافیت در مورد مجوزهای صادراتی، از اقدامات ضروری در این زمینه است.
راهکارهای پیشنهادی برای عبور از بحران:
برای بازیابی اعتماد و مدیریت اثربخش چالش‌ها، اقدامات عینی زیر می‌تواند راهگشا باشد:
1. شفافیت حداکثری: انتشار منظم و عمومی گزارش‌های دقیق عملکردی، مالی و معیارهای انتصابات.
2. مشاوره با بدنه کارشناسی: بهره‌گیری نظام‌مند از تجربیات مدیران باتجربه و پیشکسوتان بخش.
3. اولویت‌بندی عملیاتی: تمرکز فوری بر حل بحران‌های اضطراری مانند تأمین نهاده‌های دامی و تنظیم بازار محصولات اساسی.
4. ارتباط سازنده با رسانه‌ها: پاسخگویی منظم، مستقیم و بدون حاشیه به نقدهای سازنده.
****
انتقادات موجود فرصتی است برای بازنگری و تحول. آقای نوری قزلجه و تیم همراهش این امکان را دارند که با پذیرش چالش‌ها، در ادامه مدیریت جهادی، علمی، شفافیت بیشتری را پیشه کرده و با ارائه نقشه‌راهی عملیاتی، مسیر جدیدی برای ارتقای بخش کشاورزی ایران ترسیم نمایند. پیمودن این مسیر هرچند دشوار، با عزمی ملی و به دور از حاشیه‌سازی‌های سیاسی، امکان‌پذیر است.
ناظم رامتین/ سردبیر پایگاه خبری داوان نیوز