آزمون نهایی اراده جهانی برای نجات ریه‌های زمین

پایگاه خبری داوان نیوز: سی‌امین نشست اعضای کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل متحد (COP30) در روزهای ۱۰ تا ۲۱ نوامبر ۲۰۲۵ در شهر بِلم، واقع در منطقه آمازون برزیل، در حال برگزاری است. انتخاب این مکان، نمادی قدرتمند از نقش بی‌بدیل اکوسیستم‌های جنگلی، به ویژه جنگل‌های بارانی استوایی، در تعدیل اثرات تغییرات اقلیمی است. این گزارش به بررسی مکانیسم‌های تأثیر جنگل‌ها بر تنظیم آب و هوا، تهدیدهای پیش روی این اکوسیستم‌ها و اهمیت اجلاس جاری در تقویت تعهدات بین‌المللی برای حفاظت و احیای جنگل‌ها می‌پردازد.

به گزارش خبرنگار داوان نیوز، تغییرات اقلیمی به عنوان یکی از بزرگترین چالش‌های قرن حاضر، حیات بشر و تنوع زیستی کره زمین را تهدید می‌کند. در این میان، اکوسیستم‌های طبیعی به ویژه جنگل‌ها، به عنوان یکی از کارآمدترین و مقرون به صرفه‌ترین راه‌حل‌های مبتنی بر طبیعت (Nature-based Solutions) برای مقابله با این پدیده شناخته می‌شوند. برگزاری اجلاس COP30 در آغوش جنگل‌های آمازون، فرصتی تاریخی برای تمرکز بر این نقش و تسریع اقدامات جهانی است.

نقش اکوسیستم‌های جنگلی در تعدیل تغییرات اقلیمی:

۱. ترسیب کربن (Carbon Sequestration):
جنگل‌ها بزرگترین مخازن کربن خشکی‌زی هستند. آن‌ها از طریق فرآیند فتوسنتز، دی‌اکسید کربن (CO2) – یکی از اصلی‌ترین گازهای گلخانه‌ای – را از اتمسفر جذب و در زیست‌توده خود (تنه، ریشه، شاخه‌ها) و خاک ذخیره می‌کنند. جنگل‌های آمازون به تنهایی مقادیر عظیمی کربن را در خود نگه داشته‌اند و اختلال در این اکوسیستم می‌تواند مقادیر قابل توجهی کربن را به атмосфере بازگرداند و گرمایش جهانی را تشدید کند.

۲. تنظیم چرخه آب و اقلیم منطقه‌ای:
جنگل‌ها در چرخه آب نقش کلیدی ایفا می‌کنند. آن‌ها با تعرق، رطوبت را به اتمسفر بازمی‌گردانند که منجر به تشکیل ابر و بارش می‌گردد. این فرآیند نه تنها آب و هوای منطقه را خنک‌تر و پایدارتر نگه می‌دارد، بلکه الگوهای بارشی در مقیاس قاره‌ای را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. نابودی جنگل‌ها می‌تواند به کاهش بارش، افزایش دما و تشدید خشکسالی‌ها بینجامد.

۳. حفاظت از تنوع زیستی:
جنگل‌ها زیستگاه بیش از ۸۰ درصد گونه‌های خشکی‌زی جهان هستند. حفظ تنوع زیستی، انعطاف‌پذیری اکوسیستم (Resilience) را در برابر تغییرات اقلیمی افزایش می‌دهد و تضمین می‌کند که خدمات اکوسیستمی حیاتی، مانند گرده‌افشانی و تصفیه آب، تداوم یابد.

۴. تثبیت خاک و کاهش بلایای طبیعی:
ریشه درختان با تثبیت خاک، از فرسایش آن جلوگیری کرده و خطر رانش زمین و سیلاب‌ها را که ممکن است در اثر رویدادهای اقلیمی شدید تشدید شوند، کاهش می‌دهند.

تهدیدها و چالش‌ها:
متأسفانه، این نقش‌های حیاتی با تهدیدهای جدی مواجه است:
تغییر کاربری زمین و جنگل‌زدایی: برای توسعه کشاورزی، دامداری و شهرسازی.
آتش‌سوزی‌های جنگلی: که با افزایش دما و خشکی تشدید می‌شوند.
تغییرات الگوهای بارش و خشکسالی: که استرس را بر جنگل‌ها افزایش می‌دهد.
بهره‌برداری غیرپایدار از منابع جنگلی.

نمادگرایی COP30 در بِلمِ آمازون:
برگزاری این اجلاس در منطقه آمازون، پیامی قوی به جهانیان است:
اولویت حفاظت از جنگل‌ها: تأکید بر این که حفظ جنگل‌های باقی‌مانده باید در صدر اقدامات اقلیمی قرار گیرد.
شناسایی حقوق و دانش communities بومی: جوامع محلی و بومی که قرن‌ها حافظان واقعی این جنگل‌ها بوده‌اند، باید در مرکز تصمیم‌گیری‌ها و منافع حاصل از حفاظت قرار گیرند.
تعهد به همکاری‌های بین‌المللی: مقابله با تغییرات اقلیمی و حفاظت از جنگل‌های فرامرزی مانند آمازون، نیازمند تعهد و همکاری تمام کشورها است.

نقش جمهوری اسلامی ایران در این زمینه:
با حضور در این اجلاس، ایران می‌تواند ضمن بهره‌مندی از تجارب و فنّاوری‌های نوین بین‌المللی، اقدامات خود در زمینه:
احیا و توسعه جنگل‌ها (از جمله جنگل‌کاری و بیابان‌زدایی)
مدیریت پایدار جنگل‌های موجود
مشارکت در برنامه‌های بین‌المللی کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای از طریق حفاظت از جنگل‌ها (مانند مکانیسم REDD+)
را ارائه نموده و گام‌های عملیاتیتری در راستای تعهدات ملی و بین‌المللی خود بردارد.

به گزارش اخبار روزانه کشاورزی،اجلاس COP30 در آمازون، یادآوری حیاتی است که نبرد برای حفظ اقلیم پایدار کره زمین، نبردی برای حفظ جنگل‌هاست. جنگل‌ها نه تنها قربانی تغییرات اقلیمی، بلکه بخشی اساسی از راه‌حل آن هستند. حفاظت، احیا و مدیریت پایدار این اکوسیستم‌های ارزشمند، نیازمند اراده‌ای سیاسی، سرمایه‌گذاری قابل توجه و عزمی جمعی در سطح جهانی است. زمان آن فرا رسیده که جامعه جهانی به وعده‌های خود برای حفاظت از ریه‌های زمین عمل کند و اجلاس حاضر می‌تواند نقطه عطفی در این مسیر باشد.

این گزارش می افزاید؛ فردا دوشنبه ۱۷ نوامبر (۲۶ آبان) نشست تخصصی مرتبط با همکاری‌های بین‌المللی در حوزه جنگل، تنوع زیستی و جوامع محلی وابسته به جنگل‌ها برگزار می‌شود. این اجلاس با تاکید بر نقش اکوسیستم های جنگلی بر تعدیل اثرات تغییرات اقلیمی پیگیری می گردد.

در این برنامه، دکتر رضا افلاطونی رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور و دکتر حمید نوری رئیس مرکز بین‌المللی مدیریت جامع حوزه آبخیز به عنوان نمایندگان جمهوری اسلامی ایران حضور دارند و تجارب کشورمان را در حوزه‌های مدیریت و حفاظت جنگل‌ها، راهکارهای مقابله با تغییرات اقلیمی در حوزه منابع طبیعی و آبخیزداری و دستاوردهای طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت که طی دو سال گذشته وارد مرحله اجرا در سطح جهانی شده و ایران نیز به آن متعهد است، با کشورها به‌ویژه اعضای بریکس به اشتراک می‌گذارند.