سردبیر
خاک ایران آلوده نیست/ کممصرفی کود، بحران جدید کشاورزی
محصولات کشاورزی ایران از نظر سلامت و آلودگی به فلزات سنگین و نیترات در وضعیت مطلوبی قرار دارند و دادههای علمی، «کممصرفی کود» را به عنوان چالشی جدی در بخش کشاورزی تأیید میکند، نه آلودگی ناشی از مصرف بیش از حد.
پایگاه خبری داوان نیوز: رئیس مؤسسه تحقیقات خاک و آب کشور در اظهاراتی تازه، بخش کشاورزی را متهم اصلی بحران آب ندانست و از «کممصرفی کود» و «سلامت محصولات کشاورزی» در کشور خبر داد. وی همچنین با هشدار درباره تغییر کاربری گسترده اراضی مرغوب، بر لزوم عزم ملی برای حل چالش آب و خاک تأکید کرد.
به گزارش خبرنگار ما، دکتر هادی اسدی رحمانی، رئیس مؤسسه تحقیقات خاک و آب کشور، در گفتوگویی با خبرگزاری ایانا به تشریح تاریخچه، مأموریتهای اصلی و چالشهای پیشروی این مؤسسه و بخش کشاورزی پرداخت.
وی با اشاره به تأسیس این مؤسسه در سال ۱۳۳۱، اظهار داشت: مأموریت اصلی این نهاد در ابتدا، شناسایی منابع خاک برای بهرهبرداری بهتر از آب پشت سدها بود. پس از ادغام با اداره کل حاصلخیزی خاک در سال ۱۳۴۵، «مؤسسه خاکشناسی» تشکیل و پس از انقلاب به «مؤسسه تحقیقات خاک و آب» تغییر نام داد. مطالعات آبیاری نوین نیز از دهه ۵۰ به شرح وظایف آن افزوده شد.
اسدی رحمانی به مأموریتهای جدید این مؤسسه اشاره کرد و گفت: از سال ۱۳۹۴، ثبت و کنترل کیفی کلیه کودهای تولیدی و وارداتی و پایش نمونههای کودی در بازار بر عهده این مؤسسه گذاشته شد. همچنین پس از تصویب قانون حفاظت از خاک در سال ۱۳۹۸، نظارت بر مطالعات خاکشناسی و ایجاد «بانک ملی اطلاعات منابع خاک» به مأموریتهای آن اضافه گردید. وی افزود: بر اساس قانون «جهش تولید مسکن» (۱۴۰۰)، این مؤسسه مسئول تعیین کلاس اراضی برای جلوگیری از تغییر کاربری غیرمجاز اراضی کلاس ۱ و ۲ شده است.
چالش آب: کشاورزی متهم اصلی نیست
رئیس مؤسسه تحقیقات خاک و آب در پاسخ به ادعای مصرف ۹۰ درصدی آب توسط بخش کشاورزی، این اتهام را «بیانصافی» خواند و گفت: دادههای وزارت جهاد کشاورزی و مؤسسات تحقیقاتی این رقم را تأیید نمیکنند. وی دلایل اختلاف آمار را اینگونه برشمرد:
* وزارت نیرو کل آب رهاسازی شده از سدها را به پای بخش کشاورزی مینویسد، در حالی که بخشی از این آب به دلیل تبخیر و تلفات در شبکههای انتقال هرگز به دست کشاورز نمیرسد.
* فقدان کنتورهای هوشمند روی اکثر چاههای آب باعث شده سنجش دقیق مصرف آب کشاورزی میسر نباشد.
اسدی رحمانی با تأکید بر نقش حیاتی بخش کشاورزی در تأمین امنیت غذایی، تصریح کرد: این بخش با وجود کاهش تخصیص آب، همچنان با افزایش بهرهوری، تولید خود را حفظ کرده است. وی حل چالش آب را نیازمند عزم ملی و همکاری بیندستگاهی به ویژه بین وزارتخانههای جهاد کشاورزی و نیرو دانست و افزود: مشکل با «توپبازی» در زمین یکدیگر حل نمیشود.
وضعیت خاک و کود: کممصرفی به جای آلودگی
رئیس مؤسسه تحقیقات خاک و آب با رد شایعات آلوده بودن خاک و محصولات کشاورزی ایران، اعلام کرد: دادههای علمی این مؤسسه نشان میدهد کشور با «کممصرفی کود» مواجه است. وی افزود: میانگین مصرف کود در ایران حدود ۷۰ کیلوگرم در هکتار است که تقریباً نصف میانگین جهانی (۱۳۰-۱۳۵ کیلوگرم) است. این کممصرفی یکی از دلایل اصلی پایین بودن عملکرد در محصولاتی مانند گندم است.
اسدی رحمانی تأکید کرد: آلودگی خاک به دلیل مصرف کود به هیچ وجه عمومیت ندارد و محدود به مناطقی بسیار کوچک است. استانداردهای سختگیرانه داخلی نیز گاهی باعث قضاوت نادرست درباره کیفیت محصولات میشود. وی با اشاره به مطالعات روی گندم و برنج داخلی، اطمینان داد: محصولات کشاورزی ایران سالم هستند و مردم میتوانند با آسودگی آنها را مصرف کنند.
هشدار درباره ماده آلی خاک و تغییر کاربری اراضی
وی با بیان اینکه بیش از ۷۰ درصد خاکهای زراعی ایران ماده آلی کمتر از یک درصد دارند، توضیح داد: این وضعیت عمدتاً متأثر از اقلیم خشک و نیمهخشک کشور است، اما کشاورزی متعارف (شخم زدن و…) نیز در کاهش آن بیتأثیر نبوده است. وی توسعه «کشاورزی حفاظتی» را از راهکارهای افزایش ماده آلی خاک برشمرد.
اسدی رحمانی در پایان با هشدار درباره تغییر کاربری اراضی کشاورزی، گفت: سالانه حداقل ۱۰ هزار هکتار از اراضی اطراف کلانشهرها تغییر کاربری مییابند. وی یادآور شد: تنها ۲۷-۲۸ درصد خاکهای ایران در کلاس مرغوب ۱ و ۲ قرار دارند و حفاظت از این اراضی محدود برای امنیت غذایی کشور حیاتی است.