پایان پژوهش‌های تک‌بعدی؛ آغاز «طرح‌های تحقیق‌توسعه»

پایگاه خبری داوان نیوز: در سومین گردهمایی سراسری اعضای هیأت علمی و محققان مؤسسه تحقیقات علوم باغبانی، دکتر صالحی جوزانی، معاون پژوهشی و فناوری سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (تات)، با اشاره به جایگاه ممتاز ایران در تولید محصولات باغی، بر لزوم حرکت به سمت پژوهش‌های راهبردی، تحلیل‌محور و اثربخش تأکید کرد.

به گزارش داوان نیوز، صالحی جوزانی در این نشست که با حضور محققان، مدیران و پیشکسوتان حوزه باغبانی، برگزار شد، با بیان اینکه حوزه باغبانی با تولید حدود ۲۶ تا ۲۷ میلیون تن محصول و سهم ۵۰ درصدی در صادرات کشاورزی، از پتانسیل بسیار بالایی برخوردار است، افزود: در حدود ۳۰ محصول باغی، جزو ۱۰ کشور اول دنیا هستیم و در چهار تا پنج محصول نیز رتبه نخست جهانی را داریم.

چالش‌های پیش رو و ضرورت نگاه جدید
وی در عین حال چالش‌های جدی این حوزه از جمله محدودیت منابع آبی، تغییر اقلیم، فرسایش خاک و شوری را برشمرد و تصریح کرد: این چالش‌ها ایجاب می‌کند با نگاهی جدید به کشاورزی نگاه کنیم و همه برنامه‌ها باید به سمت کشاورزی پایدار و در نظر گرفتن این مخاطرات حرکت کند.

معاون پژوهشی سازمان تات با اشاره به تکالیف تعیین شده در برنامه هفتم توسعه، مانند افزایش تولیدات گلخانه‌ای به ۱۰ میلیون تن و افزایش سالانه ۲۰ هزار هکتاری سطح زیر کشت زیتون، خاطرنشان کرد: انتظار از پژوهشگران این است که درباره این اهداف و دیگر بندهای برنامه، تحلیل‌های کارشناسی ارائه دهند. باید به مجلس و وزارت جهاد کشاورزی بگوییم اگر ایرادی وجود دارد، اصلاح شود. زیرا پس از پایان برنامه، این پرسش مطرح می‌شود که چرا اهداف محقق نشد.

گذار از مقاله‌محوری به اثربخشی و خروجی کاربردی
دکتر صالحی جوزانی، تغییر رویکرد از «مقاله‌محوری و پروژه‌محوری» به سمت «اثربخشی و خروجی کاربردی» را از سیاست‌های اصلی سازمان تات عنوان کرد و گفت: ما از مرحله خروجی‌های اولیه مانند مقالات عبور کرده‌ایم. در هیئت ممیزه سازمان، پرونده‌هایی با ۳۰۰ امتیاز پژوهشی رد شده‌اند، زیرا خروجی عینی نداشته‌اند، در حالی که پرونده‌هایی با ۱۳۰ امتیاز اما با یک دستاورد کاربردی مشخص، به اتفاق آرا مورد تأیید قرار گرفته‌اند. اولویت اول، خروجی کاربردی است و تولید علم در کنار آن بسیار ارزشمند خواهد بود.

وی از پژوهشگران خواست تا به جای پروژه‌های تحقیقاتی مستقل و تک‌بعدی، در قالب «تیم‌های تحلیلگر» و «نقشه‌راه» برای محصولات استراتژیک فعالیت کنند. یک گزارش تحلیلی و راهبردی به وزیر یا معاون مربوطه، می‌تواند اثربخش‌تر از چندین پروژه تحقیقاتی باشد. باید برای محصولاتی مانند پسته، با تحلیل داده‌های موجود، نقشه راه آینده را ترسیم و موضوعاتی مانند صادرات بر اساس آب مجازی را به دقت بررسی کنیم.

طرح‌های کلان، جهش تولید و تحقیق‌توسعه در دستور کار
معاون پژوهشی سازمان تات به اقدامات انجام شده برای افزایش اثربخشی پژوهش‌ها اشاره کرد و گفت: طرح‌های کلان سازمان با اصلاح شیوه‌نامه و تخصیص بودجه حمایتی، احیا شده‌اند. همچنین، «طرح‌های جهش تولید» با محوریت بخش اجرا در حال انجام است که نمونه آن در بخش غلات منجر به افزایش یک و نیم میلیون تنی تولید شد. انتظار داریم در حوزه باغبانی نیز چنین طرحی برای یکی از محصولات تعریف شود.

وی «طرح‌های تحقیق‌توسعه‌ای» را الگوی دیگری برای تحول دانست و توضیح داد: در این طرح‌ها، تمام دانش‌های حوزه‌های مختلف (تغذیه، گیاه‌پزشکی، آبیاری، به‌نژادی) به صورت یک پکیج منسجم در سطح مثلاً ۲۰۰ هکتار پیاده می‌شود تا اثرات متقابل آنها دیده شود. مشارکت در چنین طرح‌هایی باید مبنای ارتقای پژوهشگران قرار گیرد.

لزوم تعامل بیشتر با بخش خصوصی و دفاع از دستاوردها
دکتر صالحی جوزانی بر گسترش همکاری با بخش خصوصی تأکید کرد و گفت: موسسه باغبانی باید با شبکه‌ای از شرکت‌های خصوصی همکاری کند. تجاری‌سازی دستاوردها از طریق بخش خصوصی، کلید افزایش اثربخشی است.

به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، وی در پایان با اشاره به انتقادات و کم‌لطفی‌های نسبت به سازمان تات، گفت: سازمانی که با بودجه‌ای حدود ۵۰ میلیون دلاری، دستاوردهایی صدها میلیون دلاری مانند تولید واکسن دام و هسته‌های اولیه بذر دارد، سزاوار حمایت بیشتر است. بخشی از این مشکل به خود ما بازمی‌گردد؛ ما باید دستاوردهای خود را بهتر معرفی و از آنها دفاع کنیم. اگر از خود دفاع نکنیم، دیگران این کار را برای ما نخواهند کرد.