گزارش
اسراف ۳۰ درصدی؛ ناقوس بحران غذایی و آبی
از هر سه عدد گوجهفرنگی که از مزرعه چیده میشود، یکی هرگز به بشقاب مصرفکننده نمیرسد. این تنها بخشی از داستان هدررفت محصولات کشاورزی در ایران است؛ زنجیرهای شکسته که مدیریت آن میتواند امنیت غذایی را حتی در شرایط خشکسالی تضمین کند.
پایگاه خبری داوان نیوز: هدررفت ۲۵ تا ۳۰ درصدی محصولات کشاورزی ایران، زنگ خطری برای امنیت غذایی و منابع ملی است.
به گزارش داوان نیوز، بر اساس برآوردهای کارشناسی، حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد از محصولات کشاورزی ایران از مرحله برداشت تا مصرف به صورت ضایعات هدر میرود. این حجم عظیم هدررفت، علاوه بر تحمیل هزینههای اقتصادی کلان، موجب اتلاف گسترده منابعی همچون آب و نهادهها شده و لزوم عزم ملی برای مدیریت یکپارچه این چالش را پررنگ میکند.
دکتر هما بهمدی، عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی در گفتوگویی تخصصی در برنامه گفتوگوهای مزرعه، ابعاد هشداردهنده مسئله ضایعات محصولات کشاورزی در کشور را متذکر شد، آنچه در ادامه می آید خلاصه این مصاحبه است که می خوانید؛
بهمدی با تفکیک تعاریف بینالمللی، ضایعات کشاورزی را شامل دو بخش اصلی دانست: «تلفات» که کاهش کمی و کیفی محصول از برداشت تا عمدهفروشی است (مانند ضایعات در حملونقل یا انبارداری) و «دورریز» که هدررفت در مرحله خردهفروشی و مصرف نهایی است. وی تأکید کرد پسماندهای طبیعی مانند پوست یا هسته، در این تعریف نمیگنجد.
این پژوهشگر با اشاره به نبود آمار دقیق و ملی، گفت: بر اساس تخمینهای فائو و مطالعات داخلی، بهطور متوسط ۲۵ تا ۳۰ درصد از محصولات کشاورزی ایران (اعم از باغی، زراعی، دامی و شیلاتی) به ضایعات تبدیل میشود. این رقم برای برخی محصولات فسادپذیر مانند سبزیهای برگدار حتی تا ۶۰ درصد نیز میرسد. این به معنای هدررفت سالانه دهها میلیون تن محصول است.
دکتر بهمدی هدررفت این حجم از تولید را مترادف با اتلاف عظیم منابع ملی خواند و اظهار داشت: برای تولید محصولاتی که نهایتاً ضایع میشوند، مقادیر قابلتوجهی آب، انرژی، کود، سم و نیروی کار مصرف شده است. بر اساس پژوهشی در دهه ۹۰، میزان آبی که همراه با این ضایعات از دست میرود، حدود ۹ میلیارد مترمکعب برآورد شده است.
به گفته وی، بخش عمده «تلفات» (تا پیش از مصرفکننده) ناشی از کمبودها و ضعفهای فناورانه و زیرساختی مانند نبود سیستمهای مناسب بستهبندی، حملونقل سرد، انبارداری و فرآوری است. در مقابل، بخش «دورریز» بیشتر ریشه در مسائل فرهنگی، عادات مصرف و الگوی خرید خانوارها دارد.
عضو هیئت علمی سازمان تات، مهمترین مانع مدیریت اثربخش ضایعات را عدم وجود یک نهاد یا متولی متمرکز، فرابخشی و دارای اختیار برای سیاستگذاری و هماهنگی بین تمام ذینفعان دانست و گفت: تا هنگامی که مسئولیت کاهش ضایعات در کشور پراکنده و غیرمتمرکز باشد، اجرای برنامههای کلان به نتیجه ملموسی نخواهد رسید.
دکتر بهمدی از برنامهریزی برای برگزاری یک همایش ملی تخصصی با حضور همه ذینفعان در بهمنماه سال جاری خبر داد که هدف آن تدوین بستهای پیشنهادی از راهکارهای سیاستی، فنی، فرهنگی و اقتصادی برای ارائه به وزیر جهاد کشاورزی است.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، مدیریت ضایعات کشاورزی، بهعنوان راهکاری کمهزینهتر و مؤثرتر نسبت از افزایش تولید صرف، نقشی کلیدی در تأمین امنیت غذایی پایدار، حفظ منابع آبی و افزایش بهرهوری ملی ایفا میکند. تحقق این امر مستلزم عزمی جدی برای ایجاد حکمرانی یکپارچه، تقویت زیرساختها و اجرای برنامههای فرهنگی است.