تاریخچه‌ی ورود ذرت به ایران/ آینده‌ی کشت ذرت در جهان
پایگاه خبری DA1news: ذرت یکی از مهم‌ترین غلات جهان است که منشأ آن به آمریکای مرکزی به‌ویژه مکزیک برمی‌گردد و سابقه‌ی اهلی‌شدن آن به دست انسان به 10 هزار سال پیش بازمی‌گردد. در این نوشته‌ی کوتاه به تاریخچه‌ی کشت این غله در جهان می‌‌پردازیم و شمایی کلی از وضعیت این گیاه در دنیای معاصر ارائه می‌دهیم. ذرت نه‌تنها یک ماده‌ی غذایی اصلی است، بلکه در تولید فراورده‌هایی مانند نشاسته، روغن ذرت، اتانول و خوراک دام نیز استفاده می‌شود. این گیاه همچنین در صنایع داروسازی و تولید پلاستیک‌های زیست‌تخریب‌پذیر نقش مهمی در جهان امروز دارد.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، قرن‌ها پیش از ورود اروپاییان به قاره‌ی آمریکا، تمدن‌های آزتک و اینکا ذرت را کشت می‌کردند و روش‌های مختلفی برای مصرف آن داشتند؛ ازجمله درست کردن نان «ترتیلا» و نوشیدنی‌های تخمیری.
ذرت یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی تمدن اینکاها بود و این غله نقشی اساسی در اقتصاد، مذهب و تغذیه‌ی آنان داشت. تمدن اینکاها در حدود قرن 12 میلادی شکل گرفت و در قرون 15 و 16 میلادی در منطقه‌ی آند (پرو، بولیوی، اکوادور، شیلی و بخش‌هایی از آرژانتین و کلمبیای امروزی) به اوج شکوفایی خود رسید.
ذرت در آیین‌های مذهبی اینکا جایگاه ویژه‌ای داشت. از ذرت یک نوشیدنی به نام «چیشا» تهیه می‌شد که در مراسم آیینی مصرف می‌شد. در تمدن اینکاها دانه‌های ذرت به‌عنوان نماد فراوانی و زندگی پس از مرگ در مقبره‌های اشراف اینکا گذاشته می‌شد. آنان با توسعه‌ی فناوری‌های کشاورزی ذرت را به محصولی استراتژیک تبدیل کردند که در تغذیه، مذهب و اقتصاد نقش داشت. اینکاها با کانال‌های آبیاری سنگی آب را به مزارع ذرت هدایت می‌کردند و از کود طبیعی سرگین لاما و فضولات پرندگان برای افزایش حاصلخیزی خاک بهره می‌بردند. ذخایر بزرگ ذرت در انبارهای حکومتی نگهداری و در زمان قحطی توزیع می‌شد.
آزتک‌ها نیز گروهی از اقوام چادرنشین بودند که در حدود سال 1300 میلادی از سمت شمال به دره‌ی مکزیک مهاجرت کردند. تمدن آزتک‌ها در قرن 14 میلادی شکل گرفت و تا قرن 16 ادامه داشت.
ذرت در میان آزتک‌ها نه‌تنها یک محصول کشاورزی، بلکه یک عنصر مقدس در مذهب، اقتصاد و فرهنگ بود. این غله‌ی حیاتی پایه‌ی اصلی رژیم غذایی آزتک‌ها را تشکیل می‌داد و در آیین‌های مذهبی و اسطوره‌های آنان نیز نقش مهمی ایفا می‌کرد. آنان ذرت را در مزارع شناور کشت می‌کردند و این محصول به‌قدری ارزشمند بود که به‌عنوان مالیات و واحد مبادله‌ی اقتصادی به کار می‌رفت.
در این تمدن از ذرت برای تهیه‌ی تورتیلا (نان ذرت)، تاماله (خمیر ذرت پرشده با گوشت یا سبزیجات که در برگ گیاهان آب‌پز می‌شد) و آتوله (نوعی نوشیدنی غلیظ که ترکیبی از ذرت و عسل یا کاکائو بود) استفاده می‌کردند.
ذرت در آمریکای شمالی
ذرت حدود 10 هزار سال پیش در مکزیک امروزی اهلی شد. براساس شواهد باستان‌شناسی بومیان منطقه ذرت را از گیاه وحشی تئوسینته گرفتند و به‌تدریج آن را پرورش دادند. در حددود 4 هزار تا 3 هزار سال پیش ذرت از مکزیک به مناطق جنوبی ایالات متحده مانند نیومکزیکو و آریزونا رسید. در حدود 2500 سال پیش بومیان آمریکا ، مانند قبایل هوهوکام و آناسازی، کشت ذرت را در جنوب ایالات متحده گسترش دادند. در حدود 1000 سال پیش ذرت به مناسق شرقی و شمالی آمریکای شمالی، ازجمله دره‌ی مس‌سی‌سی‌پی و منطقه‌ی گریت لیکس رسید.
ذرت در میان قبایل سرخپوست مانند ایروکوا، ر پوئبلو و چروکی یکی از سه خواهر مقدس (ذرت، لوبیا، کدو) بود که در کنار هم کشت می‌شدند. این غله علاوه‌بر خوراک در آیین‌ها و سنت‌‌های این قبایل جایگاه ویژه‌ای داشت. این گیاه د در قرن 15 و 16 توسط کاشفان اروپایی به اروپا و سایر ننقاط جهان منتقل شد.
امروزه ایالات متحده بزرگ‌ترین تولیدکننده‌ی ذرت جهان است و سالانه بیش از 35 میلیون تن ذرت تولید می‌کند که حدود یک‌سوم تولید جهان است. بخش عمده‌ای از این محصول برای تولید اتانول و تأمین خوراک دام در خود این کشور استفاده می‌شود.
ذرت در قاره‌ی اروپا
همان‌طورکه پیش‌تر گفته شد، این محصول در زمان کریستف کلمب توسط پرتغالی‌ها و اسپانیایی‌ها به اروپا برده شد. در اوائل قرن 16 اسپانیایی‌ها ذرت را به اسپانیا بردند، در قرن 16 و 17 این غله ازطریق تجارت دریایی به پرتغال، ایتالیا، فرانسه و بالکان برده شد. ذرت در قرن نوزدهم میلادی به یکی از اصلی‌ترین محصولات کشاورزی در بخش‌هایی از قاره‌ی اروپا تبدیل شد. در این قاره ذرت در ابتدا بیشتر به‌عنوان خوراک دام استفاده می‌شد و به‌تدریج وارد رژیم غذایی مردم نیز شد.
امروزه ذرت کشورهای اروپایی مانند فرانسه، ایتالیا، اوکراین و مجارستان بزرگ‌ترین تولیدکنندگان ذرت جهان هستند. در روسیه سالانه بیش از 15 میلیون تن و در اوکراین 28 میلیون تن ذرت تولید می‌شود. اتحادیه‌ی اروپا نیز سالانه بیش از 80 میلیون تن ذرت تولید می‌کند.
ذرت در قاره‌ی آسیا
ذرت پیش از کشف قاره‌ی آمریکا در آسیا وجود نداشت و پس از سفر کریستف کلمب به آمریکا، در قرن 15 میلادی به اروپا منتقل شد و سپس در قرن 16 میلادی تاجران پرتغالی و اسپانیایی آن را به آسیا بردند و به‌سرعت در چین، هند، فیلیپین و سایر مناطق آسیا گسترش یافت. این محصول در اوائل قرن 17 میلادی در چین معرفی شد و به یکی از محصولات کشاورزی مهم آن تبدیل شد. کشورهایی مانند هند، فیلیپین، اندونزی و تایلند این غله را در رژیم غذایی خود جای دادند.
با اینکه ذرت بومی آسیا نیست، نقش مهمی در امنیت غذایی و اقتصادی این قاره دارد. امروزه چین و هند بزرگ‌ترین تولیدگنندگا ذرت در قاره‌ی آسیا هستند.
ورود ذرت به ایران
به نظر می‌رسد کشت ذرت از اواخر دوره‌ی صفوی (قرن 17 و 18 میلادی) در ایران آغاز شده باشد. پس از انتقال ذرت از آمریکا به اروپا، در قرن 16 میلادی ااز طریق تاجران عثمانی و پرتغال به خاورمیانه و ایران رسید. ایران در دوره‌ی صفویه روابط تجاری گسترده‌ای با هند، عثمانی و اروپا داشت و احتمالاً ذرت از یکی از همین مسیرها برای اولین‌بار وارد ایران شده است.
ذرت در ابتدا در مناطق گرم و مرطوب ایران مانند خوزستان، لرستان، فارس و مازندران کشت شد و سپس به سایر نقاط ایران راه یافت. امروزه ذرت یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی ایران است و از آن برای خوراک دام، تولید روغن، نشاسته و صنایع غذایی استفاده می‌شود.
ذرت در قاره‌ی آفریقا
ذرت در قرون 15 و 16ذ میلادی ازطریق تجارت اروپاییان به قاره‌ی افریقا نیز انتقال یافت. تاجران پرتغالی در غرب آفریقا مستعمراتی داشتند و ذرت را از برزیل و کارائیب به سواحل غربی آفریقا (آنگولا، گینه و غنا) منتقل کردند. در قرن 17 و 18 میلادی کشت ذرت در جنوب و شرق آفریقا (آفریقای جنوبی، موزامبیک و تانزانیا) نیز توسعه یافت. این غله در قرن بیستم با افزایش جمعیت و توسعه‌ی کشاورزی به مهم‌ترین محصول غذایی در بسیاری از کشورهای آفریقایی تبدیل شد.
در حال حاضر نیجریه، آفریقای جنوبی، تانیزانیا و منیا بزرگ‌ترین تولیدکنندگان ذرت در قاره‌ی آفریقا هستند.
آینده‌ی کشت ذرت در جهان
آینده‌ی کشت ذرت در جهان به چند عامل کلیدی مانند تغییرات آب‌وهوایی، فناوری‌های کشاورزی، تقاضای جهانی برای غذا و سوخت‌های زیستی بستگی دارد.
می‌توان پیش‌بینی کرد که جمعیت جهان تا سال 2050 به حدود 10 میلیارد نفر برسد که درنتیجه باعث افزایش تقاضا برای غلات به‌ویژه ذرت خواهد شد و کشورهایی مانند هند، چین و برزیل به تولید بیشتر ذرت برای تأمین غذای دام و انسان نیاز خواهند داشت.
افزایش دما ممکن است در کشورهایی مانند ایالات متحده منجر به کاهش تولید ذرت شود، اما در مقابل کشورهایی مانند کانادا و روسیه با گرم‌تر شده هوا امکان تولید ذرت را به دست خواهند آورد.
با پیشرفت مهندسی ژنتیک و اصلاح نژادی تولید ذرت مقاوم به خشکی، آفات و بیماری‌ها افزایش خواهد یافت. با توجه به نیاز جهان به سوخت‌های جایگزین، تولید اتانول زیستی از ذرت احتمالاً افزایش خواهد یافت.