تقدیر از ظرفیتها، انتقاد از کاستی ها؛ نگاه دوگانه مجلس به سازمان تات!؟
پایگاه خبری DA1news: سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (تات) به عنوان نهاد پیشران تحقیقات کاربردی در بخش کشاورزی، همواره مورد توجه نهادهای قانونگذاری از جمله کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی قرار داشته است.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، بررسی مواضع اخیر اعضای این کمیسیون نشان دهنده ترکیبی از تقدیر از دستاوردها و نقدهای سازنده نسبت به چالشهای پیشروی این سازمان است. این گزارش تحلیل خواهد داشت به چهار محور اصلی مواضع و نقدهای کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی؛
۱. تقدیر از دستاوردهای پژوهشی و فناورانه
کمیسیون کشاورزی مجلس بهطور مکرر بر نقش کلیدی سازمان تات در تولید دانش فنی، معرفی ارقام جدید زراعی، و توسعه فناوریهای مرتبط با کشاورزی تأکید کرده است. به عنوان مثال، تولید هستههای اولیه بذر محصولات استراتژیک مانند گندم، جو، و ذرت که خودکفایی در این حوزه را امکانپذیر ساخته، از جمله موفقیتهای برجسته سازمان تلقی میشود . همچنین، تولید سالانه ۳ تا ۴ میلیارد دُز واکسن دامپزشکی توسط مؤسسه رازی، که موجب صرفه جویی ارزی قابل توجهی شده، مورد اشاره قرار گرفته است .
نمایندگان مجلس همچنین به نرخ بازگشت سرمایه ۲۵ برابری در سازمان تات اشاره کردهاند که نشان دهنده تأثیر اقتصادی بالای تحقیات این سازمان است . این دستاوردها به عنوان پایه های اصلی امنیت غذایی و کاهش وابستگی به واردات مورد توجه ویژه کمیسیون قرار دارند.
۲. انتقادها به ضعف در انتقال یافتهها به عرصه عملی
با وجود دستاوردهای پژوهشی، اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس معتقدند که شکاف بین تحقیقات و اجرا همچنان یکی از چالشهای اصلی است. برای نمونه، در پژوهشهای میدانی مشخص شده است که کشاورزان استانهای مختلف از جمله سیستان و بلوچستان، حضور محققان در سایتهای الگویی را ناکافی میدانند و این امر موجب کاهش بهره وری فناوریهای معرفی شده میشود . همچنین، در طرح تحقیق و تفحص از عملکرد وزارت جهاد کشاورزی، نمایندگان به وابستگی ۹۰ درصدی به واردات دانه های روغنی اشاره کردند که علیرغم برنامه های توسعه ای، نشان دهنده ضعف در بومی سازی تحقیقات است.
عضو کمیسیون آموزش مجلس نیز با اشاره به ظرفیتهای بی نظیر تات، اعلام کرد که اثربخشی این سازمان در عرصه ملی هنوز به حد مطلوب نرسیده و نتایج تحقیات باید بیشتر در مزارع نمود پیدا کند .
۳. ضرورت تقویت زیرساختها و حمایتهای ساختاری
کمیسیون کشاورزی مجلس، بهبود عملکرد سازمان تات را منوط به تقویت زیرساختهای پژوهشی و آموزشی میداند. در بازدیدهای میدانی از مراکزی مانند آزمایشگاه کشت بافت ایرانشهر، نمایندگان بر لزوم توسعه فناوریهای پیشرفته مانند ریز ازدیادی نهال های عاری از ویروس تأکید کردند . همچنین، در تحلیل چالشهای محققان معین، مشخص شده که کمبود حمایتهای مالی، نبود بانکهای داده یکپارچه، و ضعف در برنامه ریزی سیاستگذاری، از موانع اصلی ارتباط مؤثر بین تحقیقات و ترویج هستند .
نمایندگان خواستار افزایش بودجه تحقیقاتی، ایجاد ساز و کارهای تشویقی برای محققان، و هماهنگی بیشتر با بخش خصوصی برای تجاری سازی یافته ها شده اند.
۴. نقش آموزش و ترویج در تحول کشاورزی
نایبرئیس کمیسیون کشاورزی مجلس با اشاره به پژوهشهای دانشگاهی، آموزش کشاورزی را سرمایه گذاری راهبردی دانسته و اعلام کرد هر یک ریال سرمایه گذاری در این حوزه، ۱۲ ریال بازدهی اقتصادی دارد . این نگاه، همسو با سیاستهای سازمان تات در توسعه آموزشهای علمی-کاربردی و برنامه های ترویجی است. با این حال، انتظار می رود سازمان تات با همکاری وزارت آموزش و پرورش، آموزشهای کشاورزی را در سطوح ملی نهادینه کند تا شکاف دانش بین پژوهشگران و بهره برداران کاهش یابد.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس، سازمان تات را به عنوان موتور محرک تحقیقات کاربردی میدانند اما معتقدند برای تحقق اهداف کلان مانند خودکفایی غذایی، نیاز به بهبود در سه حوزه است:
۱. تقویت ارتباط با کشاورزان از طریق افزایش حضور محققان در مزارع الگویی و استفاده از فناوریهای دیجیتال برای انتقال دانش .
۲. بازنگری در سیاستهای بودج هریزی به منظور تخصیص منابع کافی به پروژه های اولویت دار مانند تولید دانه های روغنی بومی .
۳. همکاری با بخش خصوصی برای تجاریسازی یافته ها و کاهش وابستگی به واردات.
این نگاه دوگانه—تقدیر از ظرفیتها و انتقاد از کاستی ها—نشان دهنده تلاش مجلس برای تبدیل سازمان تات به نهادی پیشرو در تحول کشاورزی دانش بنیان است.