پرونده ویژه
ثبات در تولید خرما با فناوری نوین
نجات ارقام نادر و در معرض انقراض خرما، همچون «ربیع» در سیستان و «خضراوی» در خوزستان، با استفاده از تکنیک کشت بافت، از اولویتهای اصلی پژوهشکده خرما و میوههای گرمسیری کشور است.
پایگاه خبری داوان نیوز: پژوهشکده خرما و میوههای گرمسیری ایران با دستیابی به فناوری پیشرفته «کشت بافت»، گام بلندی برای نجات ارقام نادر خرما و تولید انبوه نهالهای باکیفیت میوههای گرمسیری برداشته است.
به گزارش داوان نیوز، دکتر مجید امانی، عضو هیئت علمی و مدیر برنامهریزی و پشتیبانی این پژوهشکده، در حاشیه گردهمایی سالانه موسسه تحقیقات علوم باغبانی کشور، در گفتگو با خبرنگار ما، گفت: پژوهشکده خرما و میوههای گرمسیری، با سه گروه پژوهشی «بهنژادی و ژنتیک»، «فناوری تولید» و «مدیریت فناوری پس از برداشت» و با بهرهمندی از ۱۴ عضو هیئت علمی، به عنوان یکی از مراکز تحقیقاتی پیشرو در این حوزه فعالیت میکند.
امانی، گستره فعالیتهای میدانی این پژوهشکده را شامل ایستگاههای تحقیقاتی در استانهای خرماخیز از بوشهر تا سیستان و بلوچستان برشمرد و افزود: ایستگاههای تحقیقاتی در شبانکاره (بوشهر)، جهرم (فارس)، حاجیآباد و میناب (هرمزگان)، بمپور و زابل (سیستان و بلوچستان) و همچنین ایستگاه تخصصی میوههای گرمسیری چابهار و ایستگاه تحقیقات خرمای میناب، ماموریتهای پژوهشی در مناطق مختلف را پوشش میدهند.
دستاوردهای فناورانه و برنامههای آینده
دکتر امانی به دستاوردهای قابل توجه در حوزه کشت بافت اشاره کرد و گفت: در حال حاضر، تولید نهال کشتبافتی آناناس (رقم ام.بی.تی) و نیز تولید نهال ارقام موز والری و ناین در این پژوهشکده محقق شده و آزمایشگاههای ما توانایی تولید انبوه نهالهای کشتبافتی موز، آناناس و دراگونفروت را دارا هستند.
وی از آغاز پروژه تولید نهال کشتبافتی خرما در دو سال گذشته خبر داد و ابراز امیدواری کرد: انشالله در آیندهای نزدیک به پروتکل کامل تولید خرمای کشتبافتی با ارقام بومی کشور نیز دست خواهیم یافت.
مدیر برنامهریزی پژوهشکده، تحقیقات گسترده روی دیگر میوههای گرمسیری مانند انبه، چیکو، نارگیل و تمبرهندی در استانهای هرمزگان و جنوب کرمان را نیز یادآور شد و افزود: نتایج مطلوبی از این پژوهشها حاصل شده و امیدواریم با توسعه این تحقیقات به ویژه در مورد پاپایا و موز، یافتهها به مرحله تولید انبوه و کاربردی برسد.
حفظ ذخایر ژنتیکی و ارقام در معرض انقراض خرما
دکتر امانی با تاکید بر تنوع بینظیر بیش از ۴۶۰ رقم ثبتشده خرما در ایران، یکی از ماموریتهای کلیدی پژوهشکده را حفظ و جلوگیری از انقراض ارقام قدیمی و نادر بومی عنوان کرد. وی تصریح کرد: با استفاده از تکنیک کشت بافت، میتوان ارقام نادر و در معرض خطر مانند برخی ارقام دیررس در خوزستان یا رقم «ربیع» در سیستان و بلوچستان را حفظ و تکثیر کرد.
وی افزود: این فناوری همچنین امکان تکثیر و ارائه ارقام تجاری خارجی سازگارشده مانند مجول (مراکش) یا ارقام با کیفیت بومی مانند پیارم (ایران) را به کشاورزان فراهم میآورد.
ارقام شاخص خرما در ایران
این مقام پژوهشی در ادامه به معرفی برخی ارقام شاخص خرما در کشور پرداخت و گفت: ارقامی مانند «خضراوی» در خوزستان برای مرحله خارک، «استعمران» به عنوان یک رقم تجاری بینالمللی با کیفیت عالی در مرحله رطب و تمبر، و «آدامسی» آبادان با قابلیت انبارداری بالا و مطلوبیت برای مصرف عمومی، از جمله ذخایر ارزشمند ژنتیکی کشور هستند.
وی «دیری» را به عنوان یک رقم خشک باکیفیت و بومی ایران نام برد که حتی در شرایط سخت مانند دوران دفاع مقدس مورد استفاده قرار میگرفت و امروزه نیز مورد اقبال است.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، گفتنی است پژوهشکده خرما و میوههای گرمسیری با تمرکز بر پژوهشهای کاربردی و استفاده از فناوریهای نوین مانند کشت بافت، در مسیر افزایش بهرهوری، حفظ ذخایر ژنتیکی ملی و توسعه پایدار بخش کشاورزی مناطق گرمسیری کشور گام برمیدارد. دستیابی به پروتکل کامل تولید نهال خرما از طریق کشت بافت، افق جدیدی را در توسعه نخلستانهای ایران و حفظ ارقام اصیل خواهد گشود.