پایگاه خبری Da1news: درحالی برای نخستین‌بار قرارگاه عملیاتی مقابله با مهاجمان زیستی جنوب شرق کشور در کرمان راه‌اندازی شده که گزارش‌ها از درگیری شماری از درختان نخل این استان به آفت خطرناک سوسک سرخرطومی حنایی حکایت دارد؛ آفتی که با عنوان مرگ خاموش از آن یاد می‌کنند.

به گزارش اخبار کشاورزی Da1news انتقال غیرکارشناسی و نامناسب پاجوش درختان از خارج از استان یا کشور سبب انتقال این آفت به کشور و از جمله کرمان به عنوان یکی از قطب های مهم و بزرگ خرما شده است.

مسئولان جنوب کرمان می گویند که طبق بررسی ها انتقال پاجوش از امارات سبب انتقال این آفت به این منطقه شده است.

خرمای مضافتی شرق کرمان و بم همواره در کشور و دنیا زبانزد بوده است اما حالا درخت این نوع خرما که بیشترین اثرپذیری را از آفت خطرناک سوسک سرخرطومی حنایی دارد درگیر این بیماری است و از جمله ویژگی های این آفت اینکه تا درخت از پا درنیاید، آفت زدگی آن مشخص نمی شود؛ مگر اینکه کشاورزان به توصیه های کارشناسی عمل کنند.

شمار درختان بیمار شمال و جنوب استان

هرچند براساس اعلام مسئولان جهاد کشاورزی حوزه شمال استان کرمان تاکنون ۲۷۷ نخل آلوده به آفت سوسک سرخرطومی در این محدوده از استان مشاهده و تیمار شده اما گویا تاکنون ۶ نخل را به علت پیشرفت آفت امحا کرده اند و خود همین امر می تواند زنگ خطری برای تهدید نخلستان های استان کرمان باشد که البته آشنایی و اطلاع از اقدامات و راهکارهای پیشگیرانه از ورود این آفت به باغات و مرگ نخل ها جلوگیری می کند.

گزارش ها از جنوب کرمان هم حاکیست که حدود هشت هزار هکتار از باغات خرمای جنوب استان آلوده به سوسک سرخرطوی حنایی شده است و چهار هزار و ۳۰۰ درخت نیز برابر با ۸۶ درصد از نخل های آلوده درمان شده اند.

آنطور که کارشناسان کشاورزی می گویند ردیابی و شناسایی این آفت در درختان آلوده از طریق مشاهده یا استفاده از تله های موسوم به تله «فرمونی» (نوعی تله که از مواد شیمیایی برای از بین بردن آفت استفاده می کند) قابل انجام است و استفاده از روش های زراعی چون رعایت بهداشت باغ و حذف پاجوش، تنه جوش و هرس مناسب درختان از جمله حذف برگ ها و دمبرگ ها در ماه های سرد سال در مقابله با این آفت در حذف این مزاحم از باغ ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

گرچه پانسمان محل زخم های ناشی از هرس برگ ها، دمبرگ ها و قطع پاجوش و تنه جوش ها با استفاده از گچ، سیمان یا سموم شیمیایی و جلوگیری از آبیاری بی رویه باغ در مبارزه با این آفت مورد تاکید است اما مراقبت در وارد نکردن پاجوش ها بدون گذراندن مدت زمان قرنطینه می تواند عامل موثرتری در پیشگیری از آلوده نشدن نخلستان ها به آفت سوسک سرخرطومی باشد.

با توجه به وارد آوردن خسارت توسط آفت سوسک سرخرطومی در مرحله لاروی(زمان کرمینه یا نوزادی آفت که در شفیره است)، زمانی علایم آلودگی این آفت قابل مشاهده است که درخت دچار خسارت شدید شده باشد. اما ترشح شیرابه قهوه ای رنگ و انتشار بوی خاص لهیدگی و پوسیدگی از تنه درخت، شنیدن صدای تغذیه لاروها به‌صورت خراطی از تنه درخت، وجود سوراخ های متعدد در تنه، وجود پیله های شفیره خالی پای درخت و نیز شکستن و واژگونی تاج درخت از جمله دیگر علائم ورود آفت سوسک سرخرطومی حنایی به درخت نخل به شمار می رود.

طبق اذعان کارشناسان کشاورزی متاسفانه اینک هیچ روش منحصربه فرد و خاصی برای کنترل ۱۰۰ درصدی آفت سوسک سرخرطومی حنایی وجود ندارد اما سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان می گوید بدو اطلاع از ورود آفت سوسک سرخرطومی حنایی خرما به نخلستان های این استان طی سال گذشته مبارزه جدی با آن را آغاز کرده و موفقیت هایی نیز حاصل شده به طوری که در اندوهجرد شهرستان کرمان حدود ۹۰ درصد آفت از بین رفته است.

سوسک سرخرطومی حنایی، پسیل پسته، کرم خراط، زنجره خرما و مگس میوه مدیترانه ای آفات محصولات کشاورزی کرمان

به منظور کسب اطلاع از آخرین وضعیت این آفت در محدوده شمال استان کرمان خبرنگار ایرنا در حاشیه نشست چندروز اخیر گیاه پزشکی و پدافند غیرعامل استان کرمان و نیز افتتاح قرارگاه عملیاتی مقابله با مهاجمان زیستی جنوب شرق کشور در کرمان به سراغ مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی کرمان رفت تا جزییات بیشتری را احصا کند.

اعظم ناظمی با بیان اینکه آفت سوسک سرخرطومی حنایی خرما از سال ۱۴۰۰ در شهرستان‌های شرقی این استان و منطقه اندوهجرد مشاهده شد گفت: طی پایش‌های انجام شده ۲۷۷ درخت نخل به این آفت آلوده شده که تمامی آنها مورد تیمار قرار گرفته و ۶ درخت نیز به دلیل افزایش شدت آلودگی به آفت سوسک سرخرطومی امحا شده است.

وی با تاکید بر اینکه آفاتی چون سوسک سرخرطومی حنایی، پسیل پسته، کرم خراط، زنجره خرما و مگس میوه مدیترانه ای از جمله آفات خسارت‌زای محصولات کشاورزی در استان کرمان هستند افزود: سوسک سرخرطومی حنایی درواقع آفتی نامرئی است که درخت نخل را از داخل می خورد و تا به طور کامل به درخت خسارت وارد نکند کشاورز متوجه وجود آفت نمی شود.

مدیرحفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی کرمان تصریح کرد: رقم حساس درگیر آفت سوسک سرخرطومی حنایی، خرمای مضافتی است که بیش از ۹۰ درصد ارقام محصول خرما در شرق استان کرمان را این رقم تشکیل می دهد.

وی با تاکید بر اینکه بیشتر کشاورزان مناطق شرق استان کرمان تک محصولی هستند تصریح کرد: آفت سوسک سرخرطومی حنایی در صورت ورود به باغ های این منطقه می تواند معیشت باغداران را به‌شدت تحت تاثیر قرار دهد و در صورت کنترل نشدن آفت و مشارکت نکردن دولت و کشاورزان در پایش و کنترل آفت ممکن است در صورت گسترش تبعات اقتصادی، حتی آثار اجتماعی، فرهنگی و امنیتی نیز در بر داشته باشد.

ناظمی، سوسک سرخرطومی حنایی خرما را آفتی چوب‌خوار معرفی و تصریح کرد: این آفت تنه نخل را از داخل می خورد، درخت خشک می شود به طوری که با یک باد می شکند و از بین می رود.

نخستن راه کنترل

وی نخستین راه کنترل آفت سوسک سرخرطومی حنایی خرما که اهمیت بسیاری دارد را وارد نکردن اندام های گیاهی از مناطق آلوده است و گفت: با نصب تله های فرمونی در باغ ضمن ردیابی می توان به موقع این آفت را شناسایی و با آن مبارزه کرد.

وی افزود: درختان آلوده در باغ ها باید توسط کارشناسان معاینه و در صورت آلوده بودن اقدامات لازم انجام شود.

ناظمی به برگزاری کارگاه های آموزشی، اطلاع رسانی از طریق رسانه ها، پخش بروشور و غیره به عنوان اقدامات حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان در راستای مبارزه با آفت سوسک سرخرطومی حنایی و آگاه سازی کشاورزان نام برد و گفت: مهمترین راه مبارزه همکاری کشاورزان با جهاد کشاورزی است.

وی افزود: حمله سوسک سرخرطومی حنایی خرما در کنار شبیخون های مگس مدیترانه ای، یورش ملخ ها، نفوذ موریانه ای آفت زنجره خرما، تشی، سرما، گرمازدگی و خشکسالی، کرمان را به عنوان قطب مطرح کشاورزی درگیر با مجموعه ای از آفات مختلف تبدیل کرده است که این مهم بیش از هر زمانی اهمیت اجرای طرح های پدافند غیرعامل را مورد تاکید قرار می دهد.

مهمترین راه پیشگیری

ناظمی از نخلداران خواست به منظور جلوگیری از ورود این آفت خطرناک به نخلستان های خود حتما به توصیه های کارشناسان مبنی بر جلوگیری از ورود پاجوش از مناطق تایید نشده توسط مدیریت حفظ نباتات عمل کنند تا با همکاری مشترک بتوان از انتقال به سایر مناطق جلوگیری به عمل آورد و در مناطق آلوده خسارت این آفت را در صورت امکان کاهش داد.

وی ادامه داد: آفت سرخرطومی حنایی خرما با توجه به قدرت تهاجمی و تولید نسل زیاد می تواند تا ۱۰۰ درصد به نخل خسارت وارد کند و ردیابی آن براساس پایش‌های چشمی، مشاهده علائم و استفاده از فرمون‌های جنسی (نوعی تله شیمیایی) مخصوص این سوسک انجام می‌ شود.

بر اساس این گزارش، در این شرایط که مسئولان قرارگاه عملیاتی مقابله با مهاجمان زیستی را در کرمان راه اندازی کرده اند انتظار می رود بهره برداران و کشاورزان نیز مراقبت لازم را داشته باشند و برای انتقال پاجوش یا کاشت نهال نخل از هر شیوه ای استفاده نکنند و نیز ضمن ردیابی آفت در درختان خود، زمینه سلامت بیشتر درختان و محصولات خود و سایر بهره برداران را فراهم آورند.

گفته می شود برخی افراد با تصور اینکه درختان نخل کشورهای عربی از کیفیت مناسب‌تری برخودارند اقدام به قاچاق پاجوش این درختان می‌کنند؛ غافل از اینکه همراه با ورود این پاجوش‌ها آفتی قرنطینه‌ای با نام سوسک سرخرطومی حنایی را به جان نخلستان‌های خود می‌اندازند که در مدت زمان ۲ سال مرگ خاموش و بی صدای درختان نخل را رقم می‌زند.

واقعیت اینکه سوسک سرخرطومی حنایی بعد از ورود به تنه درخت با تخم گذاری، افزایش جمعیت و در نتیجه ایجاد دالان هایی طویل، لایه های حیاتی درخت را از بین می برد و در صورت متوجه نشدن کشاورز بعد از مدتی با کج شدن تاج نخل، درخت از درون تهی می شود و بر زمین می افتد.