روش های کشت، صادرات و استان های فعال در کشت تنباکو
پایگاه خبری DA1news: کشت تنباکو در ایران سابقه‌ای طولانی دارد و در استان‌های مختلف با توجه به شرایط آب‌وهوایی، روش‌های مختلفی برای کشت و برداشت آن استفاده می‌شود. تنباکوی ایرانی عمدتاً برای مصرف در صنایع سیگار و قلیان استفاده می‌شود و برخی از انواع آن از کیفیت بالایی در بازارهای داخلی و حتی صادراتی برخوردارند. این گزارش به بررسی روش‌های کشت تنباکو و انواع تنباکوی تولیدی ، زمینه صادرات تنباکو و شهرهای مهم کشت تنباکو در ایران می‌پردازد.
روش‌های کشت تنباکو در ایران
کشت تنباکو شامل مراحل مختلفی از جمله تهیه بذر، کشت نشاء، انتقال به زمین اصلی، داشت، برداشت و خشک‌کردن است. روش‌های رایج کشت در ایران به شرح زیر است:
1. کشت نشایی (متداول‌ترین روش)
– تهیه بذر: بذر تنباکو بسیار ریز است و در خزانه (گلخانه یا زمین کوچک) کشت می‌شود.
– انتقال نشاء: پس از ۶ تا ۸ هفته، هنگامی که نشاء به ارتفاع ۱۵-۲۰ سانتیمتر رسید، به زمین اصلی منتقل می‌شود.
– فاصله کاشت: معمولاً بین ردیف‌ها ۷۰-۱۰۰ سانتیمتر و بین بوته‌ها ۴۰-۵۰ سانتیمتر فاصله می‌گذارند.
2. کشت مستقیم (کم‌رایج‌تر)
در برخی مناطق، بذر مستقیماً در زمین اصلی پاشیده می‌شود، اما این روش به دلیل نیاز به مراقبت بیشتر و مصرف بالای بذر، کمتر استفاده می‌شود.
3. آبیاری و تغذیه
– تنباکو به آب کافی نیاز دارد، اما آبیاری بیش از حد باعث کاهش کیفیت برگ‌ها می‌شود.
– از کودهای نیتروژنه (اوره) و پتاسیم برای تقویت رشد گیاه استفاده می‌شود.
4. کنترل آفات و بیماری‌ها
– آفات مهم: کرم برگ‌خوار، شته، تریپس
– بیماری‌های رایج: پژمردگی باکتریایی، سفیدک پودری
– برای مقابله با آنها از سموم شیمیایی و روش‌های مدیریت تلفیقی آفات (IPM) استفاده می‌شود.
5. برداشت
– برداشت تنباکو به دو روش انجام می‌شود:
– برداشت برگ‌به‌برگ (برای تنباکوی باکیفیت مانند ویرجینیا)
– برداشت ساقه‌ای (قطع کامل گیاه برای تنباکوی معمولی)
6. خشک‌کردن (پرس‌کردن و فرآوری)
– خشک‌کردن هوایی (Air-Cured): در سایه و با جریان هوا (مناسب برای تنباکوی سیگار)
– خشک‌کردن با گرما (Flue-Cured): با استفاده از حرارت غیرمستقیم (برای تنباکوی ویرجینیا)
– خشک‌کردن آفتابی (Sun-Cured): در معرض نور خورشید (برای تنباکوی توتون و تنباکوی قلیان)
انواع تنباکوی تولیدی در ایران
در ایران، انواع مختلفی از تنباکو کشت می‌شود که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
1. تنباکوی ویرجینیا (Virginia)
– ویژگی‌ها: رنگ طلایی تا قهوه‌ای روشن، طعم شیرین
– کاربرد: سیگارهای سبک و باکیفیت
– مناطق کشت: گیلان، مازندران
2. تنباکوی بارلی (Burley)
– ویژگی‌ها: رنگ روشن تا تیره، جذب نیکوتین بالا
– کاربرد: سیگارهای معمولی و ترکیبی
– مناطق کشت: آذربایجان غربی، کردستان
3. تنباکوی شرقی (Turkish/Oriental)
– ویژگی‌ها: برگ‌های کوچک و معطر
– کاربرد: سیگارهای خاص و تنباکوی قلیان
– مناطق کشت: کرمانشاه، لرستان
4. تنباکوی توتون (برای قلیان)
– ویژگی‌ها: برگ‌های پهن و مرطوب، طعم‌دهی قوی
– کاربرد: تنباکوی قلیان (معمولاً با شیره میوه ترکیب می‌شود)
– مناطق کشت: کهگیلویه و بویراحمد، فارس
چالش‌های کشت تنباکو در ایران
– وابستگی به شرکت‌های خارجی برای بذر باکیفیت
– نوسانات قیمت در بازار جهانی
– محدودیت‌های دولتی بر تولید و فروش تنباکو
– رقابت با تنباکوی وارداتی
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، کشت تنباکو در ایران به‌ویژه در استان‌های شمالی و غربی از اهمیت اقتصادی برخوردار است. روش‌های کشت عمدتاً به صورت نشایی انجام می‌شود و انواع مختلفی از تنباکو مانند ویرجینیا، بارلی و شرقی در ایران تولید می‌شود. با این حال، چالش‌هایی مانند وابستگی به بذر خارجی و نوسانات بازار، توسعه این صنعت را تحت تأثیر قرار داده است. بهبود کیفیت تولید و توسعه روش‌های مدرن کشت می‌تواند به رشد این صنعت در ایران کمک کند.
صادراتی ایران در حوزه تنباکو
ایران در زمینه صادرات تنباکو و محصولات مرتبط فعالیت دارد، اما حجم آن در مقایسه با برخی کشورهای اصلی تولیدکننده تنباکو (مانند چین، هند، برزیل و ترکیه) محدود است. در ادامه این گزارش به مهم‌ترین جنبه‌های صادرات تنباکوی ایرانی اشاره می‌کنیم:
۱. محصولات صادراتی ایران در حوزه تنباکو
– تنباکوی خشک‌شده (عمدتاً انواع ویرجینیا و بارلی) به کشورهای منطقه مانند عراق، افغانستان و پاکستان.
– تنباکوی قلیان (توتون) که به دلیل طعم‌دهی و رطوبت مناسب به کشورهای حاشیه خلیج فارس (امارات، عمان، کویت) صادر می‌شود.
– سیگارهای تولید داخل (برندهای داخلی مانند باهمن، پارس و زاگرس) که به بازارهای منطقه‌ای مانند عراق و افغانستان ارسال می‌شوند.
۲. مقاصد اصلی صادرات
– عراق: بزرگ‌ترین بازار برای سیگار و تنباکوی ایرانی (به‌ویژه پس از سال ۲۰۰۳ و افزایش تقاضا در این کشور).
– افغانستان: به دلیل روابط تجاری سنتی و نیاز بازار محلی.
– کشورهای حاشیه خلیج فارس (امارات، کویت، عمان): تنباکوی قلیان ایرانی در این مناطق طرفدار دارد.
– پاکستان و ترکیه: صادرات محدود تنباکوی خام.
۳. چالش‌های صادرات تنباکوی ایرانی
– رقابت با تولیدکنندگان بزرگ جهانی (مثل ترکیه و برزیل که کیفیت بالاتر و قیمت رقابتی‌تر دارند).
– محدودیت‌های قانونی بین‌المللی (کنترل‌های سازمان بهداشت جهانی بر تجارت تنباکو).
– وابستگی به بذر و فناوری خارجی برای تولید تنباکوی باکیفیت صادراتی.
– تحریم‌ها که گاهی نقل و انتقال مالی را دشوار می‌کند.
۴. پتانسیل‌های توسعه صادرات
– تولید تنباکوی ارگانیک (بدون سموم شیمیایی) برای بازارهای اروپایی و شرق آسیا.
– تبدیل تنباکو به محصولات با ارزش افزوده (مثل اسانس‌های تنباکو برای صنایع آرایشی و دارویی).
– بسته‌بندی جذاب و بازاریابی هدفمند در بازارهای منطقه‌ای مانند عراق و خلیج فارس.
۵. آمار و ارقام (تقریبی)
– حجم صادرات تنباکو و سیگار ایران بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون دلار در سال تخمین زده می‌شود (نوسانات بازار تأثیرگذار است).
– سهم اصلی متعلق به سیگارهای تولید داخل است، نه تنباکوی خام.
ایران در زمینه صادرات تنباکو فعال است، اما این صنعت به‌دلیل چالش‌های داخلی و بین‌المللی هنوز به ظرفیت کامل خود نرسیده است. تمرکز بر کیفیت، بازاریابی هوشمند و تنوع محصولات می‌تواند سهم ایران را در بازارهای جهانی افزایش دهد.
استان های فعال کشت تنباکو در ایران
کشت تنباکو در ایران در چند استان رایج است که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. گیلان (به‌ویژه مناطق اطراف رشت و رودبار)
2. مازندران (مناطق مانند ساری و بهشهر)
3. آذربایجان غربی (به‌خصوص اطراف ارومیه و خوی)
4. کردستان (مناطق مریوان و سقز)
5. کرمانشاه
6. لرستان
7. کهگیلویه و بویراحمد
این استان‌ها به دلیل شرایط آب‌وهوایی مناسب (رطوبت کافی و خاک حاصلخیز) برای کشت تنباکو مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین، برخی از این مناطق مانند گیلان و مازندران در کشت تنباکوی ویرجینیا (نوعی تنباکوی باکیفیت) شهرت دارند.