سهم کشاورز از گرانی برنج چقدر است؟
پایگاه خبری داوان نیوز: بررسی‌های میدانی و تحلیل داده‌های رسمی در سال ۱۴۰۴ نشان می‌دهد هزینه تولید هر کیلوگرم برنج مرغوب ایرانی با رشدی حدود ۵۰ تا ۷۵ درصدی نسبت به دو سال گذشته، به طور متوسط به ۱۵۰ تا ۱۷۰ هزار تومان رسیده است. این افزایش که عمدتاً تحت تأثیر رشد قیمت نهاده‌ها و دستمزد بوده، کشاورزان را در تنگنای مالی بی‌سابقه‌ای قرار داده است.
به گزارش داوان نیوز: بر اساس داده‌های رسمی و تحلیل‌های کارشناسی در سال 1404، هزینه تولید هر کیلوگرم برنج ایرانی با توجه به روش کشت، منطقه و نوع برنج متغیر است. گزارشی جامع از این هزینه‌ها، عوامل مؤثر و چالش‌های پیش روی کشاورزان در ادامه ارائه شده است.
هزینه تمام‌شده تولید برنج به تفکیک
جدول زیر نمای کلی از هزینه‌های اعلام‌شده برای تولید هر کیلوگرم برنج در سال 1404 را نشان می‌دهد:
| نوع برنج و روش کشت | هزینه تمام‌شده تولید (به ازای هر کیلوگرم)
| برنج هاشمی (مکانیزه) | ۱۵۱,۰۰۰ تومان |
| برنج هاشمی (نیمه‌مکانیزه) | ۱۷۰,۰۰۰ تومان |
| برنج طارم درجه یک (پیش‌بینی درب کارخانه) | ۱۵۰,۰۰۰ تومان |
| قیمت هدف فروش کشاورز (محلی مرغوب) | ۱۸۰,۰۰۰ – ۱۹۰,۰۰۰ تومان |
| قیمت مصوب مجلس برای مصرف‌کننده | ۱۸۰,۰۰۰ تومان |
تحلیل هزینه‌های کلی تولید
هزینه‌های تولید در سطح کلان نیز به صورت هکتاری محاسبه می‌شود. در سال 1404، هزینه کشت برنج در هر هکتار بین ۶۰ تا ۷۰ میلیون تومان برآورد شده است. این رقم در سال 1403 حدود ۵۰ میلیون تومان و در سال 1402 معادل ۴۰ میلیون تومان بوده که نشان‌دهنده افزایش چشمگیر حدود ۵۰ تا ۷۵ درصدی طی دو سال گذشته است.
عوامل مؤثر بر افزایش هزینه‌ها
افزایش نهاده‌های تولید: قیمت کود شیمیایی، سموم، بذر و سوخت به طور قابل توجهی افزایش یافته است.
رشد دستمزد نیروی کار: هزینه‌های کارگری در مراحل کاشت، داشت و برداشت سیر صعودی داشته است.
تأثیر ناترازی انرژی و آب: مشکلات مربوط به قطع برق و کمبود آب در برخی مناطق، روند تولید و در نتیجه هزینه‌ها را تحت تأثیر قرار داده است.
سیاست‌های ارزی: کشاورزان با قیمت ارز آزاد تولید می‌کنند، در حالی که واردات برنج با ارز ترجیحی (۲۸,۵۰۰ تومان) انجام می‌شود. این اختلاف نرخ، توان رقابت تولیدکنندگان داخلی را کاهش داده است.
چالش‌ها و راهکارهای پیشنهادی
حضور دلالان و واسطه‌ها: به گفته مقامات، افزایش قیمت در بازار بیشتر ناشی از وجود واسطه‌گران و سوءاستفاده‌کنندگان است که باعث ایجاد شکاف بزرگ بین قیمت خرید از کشاورز و قیمت فروش به مصرف‌کننده شده است.
راهکار دولت: عرضه مستقیم: برای حل این مشکل، طرح‌هایی مانند “روستابازار” و خرید مستقیم شالی از کشاورزان توسط سازمان تعاون روستایی در دست اجراست. هدف این است که برنج فرآوری‌شده مستقیماً و با حذف واسطه‌ها به دست مصرف‌کننده برسد .
پتانسیل خودکفایی: با حمایت‌های لازم (مانند تخصیص یارانه به تولید داخل به جای واردات)، پتانسیل تولید ۲.۷ تا ۳ میلیون تن برنج در کشور وجود دارد که می‌تواند نیاز داخلی را مرتفع کند.