صنعت خرما؛ از چالش‌های زیست‌محیطی تا جهش تولید
پایگاه خبری داوان نیوز: دومین همایش ملی خرما را می‌توان نقطه عطفی در مسیر توسعه این صنعت راهبردی دانست. گردهمایی تمام اجزای زنجیره ارزش از نخلدار تا سیاست‌گذار، فضایی سازنده برای تبادل نظر و یافتن راه‌حل‌های عملی ایجاد کرد.
به گزارش خبرنگار داوان نیوز؛ برگزاری دومین همایش ملی خرما در استان خوزستان از ۳۰ مهر تا ۱ آبان ۱۴۰۴، فرصتی ارزشمند برای واکاوی وضعیت کنونی و ترسیم چشم‌انداز آینده این محصول استراتژیک در ایران بود. این رویداد که با حضور گسترده مسئولان ارشد، کارشناسان، نخلداران و فعالان بخش خصوصی در سه شهر آبادان، خرمشهر و اهواز برگزار شد، نشان‌دهنده عزم جدی دست‌اندرکاران برای تحول در صنعت خرماست.
محور اصلی موضوعات و سخنرانی‌های این همایش، ضرورت گذار از نگاه سنتی به خرما و حرکت به سمت اقتصاد دانش‌بنیان بود. محمدمهدی برومندی، معاون امور باغبانی وزارت جهاد کشاورزی، با اشاره به سهم ۱۸ درصدی ایران در تولید و ۲۵ درصدی در بازار جهانی خرما، بر لزوم تحول در این صنعت تأکید کرد. وی از صادرات خرما به بیش از ۸۰ کشور جهان خبر داد و اعلام کرد: «معافیت خرما از پرداخت یک درصد عوارض صادراتی محصولات آب‌بر، سیاستی است که برای حمایت از صادرات این محصول در پیش گرفته‌ایم.»
برومندی از برنامه‌های بلندپروازانه برای توسعه کشت خرمای مجول خبر داد و گفت: «برنامه داریم تولید این رقم پرطرفدار را از ۲۰۰ تن فعلی به ۵۰ هزار تن در کشور افزایش دهیم.» این هدف‌گذاری نشان‌دهنده توجه سیاست‌گذاران به تنوع‌بخشی در تولید و پاسخگویی به تقاضای بازارهای جهانی است.
محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجمع تشخیص مصلحت نظام، نیز با اشاره به پتانسیل‌های استان خوزستان، پیشنهاد کرد: بایستی از منابع صندوق توسعه ملی برای توسعه صنعت خرما و ایجاد ارزش افزوده استفاده شود. این پیشنهاد می‌تواند نقش مهمی در تأمین مالی پروژه‌های کلان این صنعت ایفا کند.
نقش فعال بخش خصوصی؛ از حرف تا عمل
نکته برجسته این همایش، حضور پررنگ و اثرگذار بخش خصوصی بود. سه اتاق بازرگانی اهواز، آبادان و خرمشهر نه تنها در برگزاری رویداد مشارکت داشتند، بلکه با طرح چالش‌های اساسی، خواستار تغییرات بنیادین شدند.
فعالان بخش خصوصی با شفافیت کامل، مشکلات پیش روی صنعت خرما را برشمردند: مشکلات زیست‌محیطی، شوری آب و خاک، آفات، نبود برندسازی مؤثر و فقدان بیمه فراگیر برای نخیلات. آنان با اشاره به نابودی ۲۵ هزار اصله نخل در آتش‌سوزی اخیر، بر لزوم حمایت بیشتر تأکید کردند.
یکی از پیشنهادهای برجسته بخش خصوصی، تأسیس «صندوق توسعه خرما» با مدیریت مشترک دولت و بخش خصوصی بود. این ایده می‌تواند پشتوانه مالی مطمئنی برای نخلداران و فعالان زنجیره ارزش خرما فراهم آورد.
چالش‌های پیش رو و راهکارهای پیشنهادی
اگرچه ایران جایگاه ممتازی در تولید و صادرات خرما دارد، اما چالش‌های متعددی پیش روی این صنعت وجود دارد:
چالش‌های زیست‌محیطی: تغییرات آب‌وهوایی، شوری آب و خاک، و آفات، تهدیدهای جدی برای نخلستان‌ها محسوب می‌شوند.
محدودیت‌های مالی: نخلداران با مشکل تأمین مالی برای نوسازی و توسعه باغات روبرو هستند.
ضعف در برندسازی و بازاریابی: علی‌رغم کیفیت بالای برخی ارقام ایرانی، برندسازی مناسبی در بازارهای جهانی صورت نگرفته است.
کمبود صنایع تبدیلی: سهم محصولات فرآوری شده خرما در مقایسه با خرمای خام بسیار ناچیز است.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، موفقیت آینده این صنعت در گرو اجرایی کردن تعهدات و مصوبات اعلام‌شده است. تبدیل سخنرانی‌ها به برنامه‌های عملیاتی مشخص، تخصیص واقعی منابع مالی، و تقویت همکاری دولت و بخش خصوصی، عوامل کلیدی در شتاب‌بخشی به توسعه صنعت خرما خواهند بود.
نقش بخش خصوصی به عنوان موتور محرک توسعه در این مسیر حیاتی است. تداوم تعامل سازنده بین نهادهای دولتی و فعالان خصوصی، و پیگیری مستمر مصوبات این همایش، تعیین‌کننده موفقیت این گردهمایی در عمل خواهد بود.
صنعت خرما با برخورداری از پتانسیل‌های فراوان، می‌تواند سهم مهمی در توسعه اقتصادی استان خوزستان و کل کشور ایفا کند. تحقق این امر نیازمند عزم ملی، مدیریت یکپارچه و سرمایه‌گذاری هدفمند در تمام حلقه‌های زنجیره ارزش خرماست.