طرح جهش تولید در دیمزارها؛ مشارکت ۵۱۰ هزار کشاورز
پایگاه خبری داوان نیوز: طرح جهش تولید در دیمزارها به‌عنوان یک برنامه ملی، با هدف افزایش بهره‌وری، توسعه کشاورزی پایدار، و تقویت امنیت غذایی از سال ۱۳۹۹ در ۲۵ استان و ۲۵۴ شهرستان کشور اجرا شده است. این طرح با مشارکت وزارت جهاد کشاورزی و ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره)، تمرکز اصلی خود را بر مناطق محروم و کشاورزان کم‌درآمد قرار داده است.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی (DA1news): در سال زراعی جاری، طرح جهش تولید در دیمزارها ۶ میلیون هکتار از اراضی دیم را تحت پوشش قرار داده و زمینه مشارکت ۵۱۰ هزار کشاورز را فراهم کرده است. این گزارش نگاهی دارد به عملکرد استانی طرح جهش تولید در دیمزارها و نمونه‌های موفق و چالش‌های پیش رو؛
عملکرد کلان طرح
– پوشش جغرافیایی: اجرا در ۲۵ استان و ۲۵۴ شهرستان با تمرکز بر ۲۲ هزار روستا .
– افزایش بهره‌وری: رشد ۳۶ درصدی عملکرد محصولات در سال ۱۴۰۲-۱۴۰۱، ناشی از به‌کارگیری یافته‌های تحقیقاتی و روشهای نوین کشت .
– تنوع محصولات: کشت غلات (گندم و جو)، گیاهان علوفه‌ای، حبوبات (نخود و عدس)، دانه‌های روغنی (کاملینا و گلرنگ) و گیاهان دارویی در ۵.۲ میلیون هکتار .
– حمایت‌های مالی: تخصیص ۵۶۰ میلیارد تومان تسهیلات با نرخ سود ۴% برای خرید ادوات مکانیزه و نهاده‌ها .
نمونه‌های موفق استانی
1. آذربایجان شرقی: الگوی آموزش و مکانیزاسیون
– آموزش: برگزاری ۲,۳۴۵ دوره آموزشی با مشارکت ۳۱,۰۹۱ نفر ساعت و تولید محتوای چندرسانه‌ای .
– کشت پاییزه: کشت ۱۰۰ درصد سطح ابلاغی گندم (۳۷۳ هزار هکتار) و توسعه کشت مستقیم در ۶۴,۴۵۰ هکتار .
– چالش‌ها: کاهش ۵۱ درصدی بارندگی نسبت به بلندمدت و مشکل پایین بودن قیمت خرید تضمینی جو .
2. اردبیل: رتبه برتر کشوری
– دستاوردها: کسب رتبه اول کشوری در دو سال متوالی با افزایش ۷۰ درصدی تولید طی چهار سال .
– مقیاس اجرا: پوشش ۴۳۲ هزار هکتار در سال جاری و تولید ۵۷۰ هزار تن گندم در سال گذشته .
– عوامل موفقیت: استفاده از ماشین‌آلات نوین، کشت تناوبی، و نظارت ۱۸۰ کارشناس در مراحل کاشت تا برداشت .
3. مازندران: توسعه کشت‌های جایگزین
– تنوع بخشی: کشت ۳۱,۵۰۰ هکتار گیاهان دارویی، غلات، و دانه‌های روغنی در اراضی دیم .
– برنامه آینده: افزایش پوشش طرح از ۳۰,۰۰۰ به ۶۰,۰۰۰ هکتار در سال زراعی آینده .
– حمایت ستاد اجرایی: تأمین تسهیلات خرید بذر و کود پایه برای کشاورزان کم‌بضاعت .
4. استان‌های دیگر
– فارس: اجرای طرح در ۲۷۰ هزار هکتار با تمرکز بر ۱۷ شهرستان و ارائه تسهیلات ۱۵۰ میلیون تومانی به هر بهره‌بردار .
– مرکزی: توسعه پوشش از ۶۰,۰۰۰ به ۱۲۰,۰۰۰ هکتار و توزیع ۳۸۱ دستگاه ادوات مکانیزه .
جدول مقایسه‌ای عملکرد استان‌های برتر
| استان | سطح زیر کشت (هکتار) | محصولات کلیدی | دستاوردهای شاخص |
| اردبیل | ۴۳۲,۰۰۰ | گندم، جو، دانه‌های روغنی | رتبه اول کشوری، افزایش ۷۰% تولید |
| آذربایجان شرقی | ۶۹۰,۰۰۰ | گندم، جو، حبوبات | اجرای ۲,۳۴۵ دوره آموزشی |
| مازندران | ۶۰,۰۰۰ (برنامه آینده) | گیاهان دارویی، غلات | توسعه کشت در مناطق کوهستانی |
| مرکزی | ۱۲۰,۰۰۰ | نخود، عدس، گلرنگ | توزیع ۳۸۱ دستگاه ادوات مکانیزه |
چالش‌های کلیدی
1. کم‌آبی و تغییرات اقلیمی: کاهش ۵۱ درصدی بارندگی در آذربایجان شرقی و خشکسالی در اردبیل .
2. مشکلات بیمه‌ای: پرداخت تنها ۶۲ درصد خسارت ارزیابی‌شده در آذربایجان شرقی .
3. نوسانات قیمت: پایین بودن قیمت خرید تضمینی جو و عدس .
4. تأخیر در تامین نهاده‌ها: مشکلات در تأمین به‌موقع بذر و کود .
عوامل موفقیت و توصیه‌ها
– همکاری نهادی: مشارکت موثر ستاد اجرایی فرمان امام (ره) در تأمین مالی و پشتیبانی فنی .
– توسعه مکانیزاسیون: توزیع ادواتی مانند دنباله‌بند و پهپاد با تسهیلات کم‌بهره .
– تغییر الگوی کشت: انتقال کشت نخود از بهار به پاییز برای تطابق با تغییرات اقلیمی .
– توصیه‌ها:
– گسترش بیمه محصولات برای پوشش کامل خسارات.
– افزایش قیمت‌های تضمینی برای محصولات تناوبی (جو، حبوبات).
– توسعه کشت گیاهان دارویی به‌عنوان محور درآمدزایی در مناطق محروم.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، استان‌هایی مانند اردبیل، آذربایجان شرقی، و مازندران با به‌کارگیری روشهای نوین کشت، آموزش گسترده، و مدیریت ریسک، الگوهای موفق ملی را ایجاد کرده‌اند. تداوم این طرح با تمرکز بر رفع چالش‌های بیمه، قیمت‌گذاری و مقابله با خشکسالی، می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در تحقق امنیت غذایی و توسعه پایدار روستایی داشته باشد.