قیمت برنج وارداتی؛ از شالیزارهای دور تا سفره های ایرانی

پایگاه خبری داوان نیوز: برنج وارداتی، به ویژه انواع پاکستانی و هندی، سهم قابل توجهی در تامین نیاز مصرفی ایران دارد. با این حال، قیمت نهایی این محصول برای مصرف کننده با افزایشی چشمگیر همراه است.

به گزارش داوان نیوز، چه می‌شود که برنجی با قیمت ۱.۷ دلار در مبدا، پس از طی مسافتی طولانی و با برخورداری از ارز دولتی، ناگهان روی قفسه مغازه‌ها با قیمتی معادل ۵ برابر می‌نشیند؟ این تنها یک معادله اقتصادی ساده نیست، بلکه روایتگر داستان ناپیدای انحصار، ضعف نظارت و بازی پرسود دلالان در میانه راه است. این گزارش، سفری است از «خرید از مبدا» تا «فروش به مصرف‌کننده» برای ردیابی ریشه‌های گرانی برنج وارداتی.

 

۱- وضعیت فعلی بازار برنج وارداتی
بر اساس گزارش های میدانی در آبان ۱۴۰۴، قیمت برنج وارداتی در بازار ایران به شرح زیر است:
– برنج پاکستانی: ۱۴۰,۰۰۰ تا ۱۸۰,۰۰۰ تومان به ازای هر کیلوگرم .
– برنج هندی: ۶۰,۰۰۰ تا ۷۵,۰۰۰ تومان به ازای هر کیلوگرم .

در مقابل، قیمت مصوب دولت برای برنج پاکستانی حداکثر ۶۶,۳۰۰ تومان تعیین شده است . این اختلاف فاحش بین قیمت مصوب و بازار، نشاندهنده شکاف در نظام توزیع است.

۲- چرخه قیمت برنج وارداتی: از مبدا تا مصرفکننده
الف- قیمت خرید در مبدا
– برنج پاکستانی با قیمتی بین ۱ تا ۱.۷ دلار به ازای هر کیلوگرم (معادل ۴۳۰ تا ۴۸۵ روپیه) خریداری میشود .
– برنج هندی مرغوب (باسماتی ۱۱۲۱) نیز در ردههای قیمتی مشابه قرار دارد .

ب- هزینه های واردات و ارز ترجیحی
– دولت برای واردات برنج از ارز ترجیحی ۲۸,۵۰۰ تومانی استفاده میکند . با این محاسبه:
– هزینه ریالی هر کیلوگرم برنج در مبدا: حداکثر `۱.۷ دلار × ۲۸,۵۰۰ تومان = ۴۸,۴۵۰ تومان`.
– با افزودن هزینه های حمل، بیمه، و حقوق گمرکی، قیمت باید به ۶۶,۳۰۰ تومان برسد .

ج- مالیات و عوارض گمرکی
– برنج از معافیت مالیات بر ارزش افزوده برخوردار است . اما محاسبه حقوق گمرکی شامل موارد زیر است:
– ۴٪ حقوق گمرکی از ارزش سیف کالا.
– سود بازرگانی متغیر (طبق سیاست های دولتی) .

د- انحراف از مسیر قانونی و بازار سیاه
– کمبود عرضه: ممنوعیت موقت واردات از مرداد تا آبان، کاهش موجودی برنج پاکستانی را رقم زد .
– فروش دو نرخی: برنج وارداتی با ارز ترجیحی، در بازار با نرخ آزاد (معامله با سکه یا ارز) مبادله میشود .
– اختلاط با برنج ایرانی: برخی تاجران، برنج وارداتی را با برنج ایرانی مخلوط و با قیمت بالاتر میفروشند .

۳- چرایی گرانی برای مصرف کننده نهایی: ۷ عامل کلیدی
۱. شکاف در توزیع ارز ترجیحی:
برنج وارداتی با ارز ۲۸,۵۰۰ تومانی به جیب دلالان میرسد و سپس با قیمت بازار آزاد (معادل دلار ۶۰,۰۰۰+ تومان) فروخته میشود .

۲. کمبود عرضه و افزایش تقاضا:
واردات برنج پاکستانی به دلیل ممنوعیت های موقت کاهش یافته، در حالی که تقاضا برای برنج ارزان قیمت خارجی بالا است .

۳. هزینههای اضافی در گمرک و ترخیص:
فرآیند پیچیده ترخیص (مانند بررسی های کیفی، هزینه های انبارداری) به قیمت نهایی می افزاید .

۴. سوداگری و بازار سیاه:
رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی تاکید میکند: «مابه التفاوت قیمت مصوب با سکه و ارز مبادله میشود» .

۵. افزایش هزینه های تولید و حمل ونقل جهانی:
تورم جهانی بر قیمت برنج در مبدا تاثیر گذاشته است .

۶. بیثباتی نظام توزیع:
تغییر سامانه های جامع تجارت به «بازارگاه» باعث آشفتگی در زنجیره عرضه شده است .

۷. ضعف نظارت دولتی:
سازمانهای نظارتی قادر به کنترل قیمت در حلقه های پایانی زنجیره نیستند .

۴- راه حلهای پیشرو برای کاهش قیمت
– رفع ممنوعیت واردات: لغو محدودیتهای وارداتی از آبان ۱۴۰۴، امیدواری برای افزایش عرضه ایجاد کرده است .
– توزیع مستقیم توسط نهادهای دولتی: سازمان تعاون روستایی، برنج های خریداری شده را زیر قیمت بازار توزیع می کند .
– شفافیت در تخصیص ارز ترجیحی: نظارت بر چرخه توزیع برنج وارداتی از گمرک تا خرده فروشی.
– افزایش تولید داخلی: برنامه ریزی برای کاهش وابستگی به واردات از طریق حمایت از کشاورزان .

به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، گرانی برنج وارداتی بیش از آنکه متاثر از قیمت جهانی باشد، ناشی از اختلال در نظام توزیع، سوداگری، و ضعف نظارتی است. با وجود محاسبات که قیمت مصرف کننده را حداکثر ۷۰,۰۰۰ تومان پیش بینی میکند، فروش در مرز ۲۰۰,۰۰۰ تومان نشان دهنده شکاف عمیق در مدیریت بازار است. بهبود این وضعیت نیازمند عزم جدی نظارتی و شفافیت در زنجیره تامین است.