مانور اضطراری مگس میوه در گلستان/ آموزش همگانی، نجات اقتصادی

پایگاه خبری داوان نیوز: در سال جاری و بر اساس هشدار مدیریت حفظ نباتات جهاد کشاورزی استان گلستان، فعالیت بی‌سابقه آفت مگس میوه مدیترانه‌ای در دو دهه اخیر گزارش شده که نیاز به اقدام فوری را آشکار ساخت.

به گزارش اخبار روزانه کشاورزی (DA1news): مگس میوه مدیترانه‌ای (Mediterranean Fruit Fly) به عنوان یکی از مخرب‌ترین آفات کشاورزی جهان، با توانایی آلوده‌سازی بیش از ۳۵۰ گونه گیاهی، تهدیدی جدی برای اقتصاد باغی استان گلستان محسوب می‌شود. این آفت با ایجاد خسارت تا ۹۰٪ در محصولات استراتژیک مانند خرمالو، مرکبات، و انار، معیشت ۲۹ هزار هکتار باغ استان را به مخاطره انداخته است. این گزارش نگاهی دارد به مانورهای ترویجی کنترل مگس میوه مدیترانه‌ای در شهرستان‌های استان گلستان.

ویژگی‌های آفت و مکانیسم خسارت
– زیست‌شناسی:
این آفت با ۴-۵ نسل در سال در گلستان، توانایی تخم‌گذاری روی میوه‌ها (تا ۱۰۰۰ تخم توسط هر ماده) را دارد. لاروها با نفوذ به بافت میوه، باعث پوسیدگی، لهیدگی و ریزش زودرس محصول می‌شوند. نکته بحرانی، میزبان‌پذیری گسترده آن از هلو و انجیر تا انار و مرکبات است .
– عوامل تشدیدکننده:
تغییرات اقلیمی (زمستان معتدل ۱۴۰۳)، باقی‌ماندن میوه‌های آلوده روی درختان فضای سبز شهری، و کشت مخلوط، زمینه‌ساز طغیان آن در شهرستان‌های غربی نظیر کردکوی، بندرگز و گرگان شده‌اند .

اقدامات مدیریتی و ترویجی انجام‌شده
۱. برگزاری مانورهای ترویجی میدانی:
– مانور در ۱۴ شهرستان شامل گرگان، کردکوی، آزادشهر، گنبدکاووس و بندرگز با محوریت آموزش “روز مزرعه”.
– تمرکز بر آموزش چهره‌به‌چهره ۷٬۲۰۰ باغدار در زمینه‌های:
– نصب تله‌های پیش‌آگاهی (از فروردین‌ماه)
– طعمه‌پاشی با ترکیبات جلب‌کننده پروتئینی
– جمع‌آوری و دفن میوه‌های آلوده در عمق ۵۰ سانتی‌متری خاک .

۲. پشتیبانی فنی و لجستیکی:
– توزیع بسته‌های حمایتی بلاعوض به ارزش ۱٫۲۵ میلیارد تومان شامل:
– سموم کم‌خطر، تله‌های فرمونی، و جلب‌کننده‌های غذایی
– تجهیز ۲۷ کلینیک گیاه‌پزشکی خصوصی به ایستگاه‌های پایش .
– استقرار سم‌پاش‌های توربولاینر در شهرستان‌های غربی برای کاهش هزینه‌های تولید .

۳. تشکیل ساختارهای مدیریت بحران:
– ایجاد قرارگاه عملیاتی مشترک با مشارکت:
– شهرداری‌ها (جمع‌آوری نارنج‌های آلوده فضای سبز)
– دانشگاه علوم کشاورزی گرگان
– سازمان سیما و منظر شهری
– بخش خصوصی .
– برگزاری جلسات هفتگی برای تدوین دستورالعمل‌های فنی براساس داده‌های ایستگاه‌های پیش‌آگاهی .

چالش‌ها و موانع
– کندی پاسخگویی نهادی:
بی‌توجهی به جمع‌آوری میوه‌های آلوده در خانه‌باغ‌ها و ویلاها، باعث گسترش آفت به باغات مجاور شده است .
– خرده‌مالکی و هماهنگی ضعیف:
ناتوانی باغداران در مدیریت مستقل آفت پروازی و ضرورت مبارزه جمعی در سطح منطقه‌ای .
– هشدار طغیان در دهه سوم تیر:
پیش‌بینی افزایش جمعیت آفت در میوه‌های دیررس (خرمالو، نارنگی، گلابی) در صورت عدم سم‌پاشی به‌موقع .

دستاوردهای کلیدی
– کاهش ۳۰٪ خسارت نسبت به پیش‌بینی‌ها با اجرای بهداشت باغی در ۱۰٬۳۰۰ هکتار .
– پاکسازی ۴٬۱۲۰ هکتار از باغات آلوده از طریق سم‌پاشی و طعمه‌پاشی هدفمند .
– آموزش ۱۳٬۰۰۰ بهره‌بردار در قالب کارگاه‌های ترویجی .

 راهکارهای آینده و توصیه‌های فوری
۱. مدیریت نسل‌های پیشتاز:
– تمرکز بر کنترل نسل‌های زمستان‌گذران و اول قبل از رسیدن به مرحله طغیان .
۲. تقویت زیرساخت‌های امحا:
– احداث سایت‌های دفن بهداشتی میوه‌های آلوده در هر شهرستان.
۳. تدوین نقشه راه ملی:
– همکاری وزارت کشاورزی، سازمان حفظ نباتات و وزارت کشور برای ایجاد سند جامع علمی .
۴. پایش مستمر:
– توسعه ایستگاه‌های پیش‌آگاهی در مراوه‌تپه (تنها شهرستان عاری از آفت) به عنوان مدل مرجع .

به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، مانورهای ترویجی در گلستان، لگویی موفق از مشارکت سه‌جانبه دولت-دانشگاه-بخش خصوصی را نمایش می‌دهد. با این حال، هشدار کارشناسان درباره نابودی عرصه‌های باغی تا ۱۴۰۴ در صورت تداوم روند کنونی، ضرورت تحول در مدیریت بحران را گوشزد می‌کند . تداوم این کمپین‌ها با حمایت بودجه‌ای ملی و پایش هوشمند، کلید نجات باغات گلستان است.