منشور قیمت‌گذاری؛ الزام به اعلام نرخ‌ها، شورای چهار وجهی
پایگاه خبری داوان نیوز: با تشکیل ترکیب جدید هیئت رئیسه کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی، انتظار می‌رود این کمیسیون گام‌های مؤثرتری در حوزه‌های حیاتی منابع طبیعی، امنیت غذایی و محیط‌زیست بردارد.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی؛ در خبرها آمده بود که در ، دکتر محمدجواد عسکری با کسب اکثریت آرا به عنوان رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس برگزیده شد. این گزارش به تحلیل عملکرد کمیسیون کشاورزی مجلس با تمرکز بر دیدگاه‌های محمدجواد عسگری می پردازد بر همین مبنی بررسی مواضع رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس و سایر اعضا نشان‌دهنده رویکردهای کلیدی در مدیریت نهاده‌های کشاورزی است که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها پرداخته می‌شود:
۱. قیمت‌گذاری تضمینی: تضمین امنیت غذایی یا چالش برنامه‌ریزی
محمدجواد عسگری به‌عنوان رئیس کمیسیون، بر اصلاح نظام قیمت‌گذاری خرید تضمینی محصولات اساسی تأکید دارد:
– الزام زمان‌بندی مشخص: طبق قانون مصوب مجلس یازدهم، قیمت خرید تضمینی باید پیش از آغاز سال زراعی (شهریور-مهر) اعلام شود تا کشاورزان بتوانند برای کشت برنامه‌ریزی کنند. تأخیر ۷-۸ ماهه در اعلام قیمت‌ها “ترک فعل دستگاه‌ها” محسوب می‌شود و امنیت غذایی را تهدید می‌کند .
– مکانیزم پرداخت فوری: تصویب طرح الزام دولت به پرداخت مطالبات گندمکاران ظرف ۴۸ ساعت و پیش‌بینی ۱۶۵ هزار میلیارد تومان اعتبار در بودجه ۱۴۰۳ برای خرید گندم، از اقدامات کلیدی کمیسیون تحت مدیریت عسگری است .
– شورای قیمت‌گذاری چندذی‌نفعی: حضور ۳ کشاورز خبره، رئیس بنیاد گندمکاران و نمایندگان اصناف در این شورا برای تعیین قیمت بر اساس چهار معیار:
• هزینه تولید + سود متعارف
• رابطه مبادله محصولات کشاورزی
• نرخ تورم
• هزینه تمام‌شده واردات .
۲. خودکفایی گندم: دستاوردها و تناقض‌های سیاستی
عسگری در مواضع خود به تضاد بین شعار خودکفایی و سیاست‌های عملی اشاره می‌کند:
– تحقق خودکفایی با تولید ۱۱.۵ میلیون تن: با وجود دستیابی به تولید ۱۱ میلیون تن گندم در سال جاری، کیفیت گندم باید در قیمت‌گذاری لحاظ شود. به‌طور خاص برای گندم مرغوب گلستان سیاست‌های قیمتی ویژه مورد نیاز است .
– هشدار نسبت به وابستگی به واردات روغن: تأکید بر احیای کشت پنبه به‌عنوان راهبرد کاهش ۹۰ درصدی وابستگی به واردات روغن و تشکیل جلسات اختصاصی با سرمایه‌گذاران این حوزه.
– انتقاد از ناهماهنگی نهادی: تعارض بین سیاست‌های بانک مرکزی، وزارت صمت و جهاد کشاورزی در تخصیص ارز ترجیحی برای نهاده‌ها که امنیت غذایی را مختل می‌کند .
۳. تحول زیرساختی: از بحران آب تا توسعه فناوری
اولویت‌های استراتژیک کمیسیون در نگاه عسگری:
– گذار به کشاورزی گلخانه‌ای: با توجه به بحران کم‌آبی، توسعه کشت عمودی و گلخانه‌ای به‌عنوان راهبرد کلیدی دنبال می‌شود و کمیسیون متعهد به جذب سرمایه‌گذاران این بخش است .
– تأمین اعتبار ۲۳ هزار میلیارد تومانی: برای پروژه‌های آبخیزداری، نوسازی ایستگاه‌های پمپاژ فرسوده و بهبود شبکه‌های زهکشی در استان‌هایی مانند گلستان .
– حمایت از زنجیره تولید: تسهیل اعطای تسهیلات بانکی به سایت‌های دامداری و توسعه شیلات برای کاهش هزینه‌های درمان از طریق افزایش سهم محصولات آبزی در سبد غذایی .
۴. نظارت بر واردات: تعاملات چالش‌برانگیز با هیئت‌رئیسه مجلس
انتقادات تند اعضای کمیسیون:
– بلاتکلیفی گزارش تحقیق و تفحص: بهمن محمدیاری (عضو کمیسیون) اعلام کرد گزارش تحقیق‌وتفحص از واردات بی‌رویه محصولات کشاورزی که ۲ ماه پیش به هیئت‌رئیسه مجلس ارائه شده، هنوز در دستور کار صحن علنی قرار نگرفته است. این تأخیر نقض ماده ۱۹۸ آیین‌نامه داخلی مجلس محسوب می‌شود .
– پیامدهای واردات بی‌ضابطه: طبق این گزارش، واردات غیرهدفمند باعث تضعیف تولید داخلی و افزایش قاچاق نهاده‌ها شده است.
جدول: ارزیابی اقدامات نظارتی کمیسیون در حوزه واردات
| اقدام کلیدی | وضعیت | چالش اصلی |
| گزارش تحقیق‌وتفحص واردات | معطل در هیئت‌رئیسه | عدم اولویت‌دهی صحن علنی |
| پیگیری پرداخت مطالبات گندمکاران | اجراشده | عدم تداوم در نظارت |
| نظارت بر تعاونی‌های کشاورزی | در دست اجرا | شفاف‌سازی مکانیزم‌ها |
۵. نقدهای کارشناسی: شکاف بین سیاست‌ها و واقعیت‌های مزرعه
اعضای کمیسیون در گفتار و عمل:
– عدم انطباق قیمت گندم با هزینه‌ها: با وجود تأکید عسگری بر محاسبه قیمت بر اساس “هزینه‌های کاشت، داشت، برداشت و سود متعارف” ، کشاورزان گلستانی معترضند قیمت کنونی پاسخگوی افزایش ۳۰۰ درصدی هزینه‌های کود، سم و ادوات نیست .
– محدودیت‌های فنی: کشاورزان در نظرات خبرگزاری مهر به چهار مانع اصلی اشاره می‌کنند:
۱. تجهیزات فرسوده
۲. بذر و سموم نامرغوب
۳. قطعی برق چاه‌های کشاورزی
۴. سهمیه‌بندی کود سیاه .
– تضاد زمانی قیمت‌گذاری: پیشنهاد کشاورزان: “تعیین قیمت در زمان برداشت نه کاشت” به‌دلیل افزایش چندبرابری هزینه‌ها در فاصله کشت تا برداشت .
۶. راهکارهای پیشنهادی عسگری برای تحول بخش نهاده‌ها
محورهای کلیدی در بیانات رئیس کمیسیون:
– فعال‌سازی تعاونی‌ها: ایجاد شفافیت در مدیریت تعاونی‌های کشاورزی برای افزایش انگیزه تولید و کاهش دلالی .
– بازنگری الگوی کشت: ترویج کشت محصولات کم‌آب‌بر (مانند پنبه و محصولات گلخانه‌ای) به‌جای محصولات آب‌بَر .
– حمایت از عشایر: تخصیص بودجه ویژه در برنامه هفتم توسعه برای نسل جوان عشایر و ارتقای کیفیت تولیدات دامی .
جمع‌بندی: پارادوکس‌های سیاستی در تقابل با وعده‌ها
عملکرد کمیسیون کشاورزی مجلس با چند پارادوکس ساختاری مواجه است:
– تأکید بر خودکفایی گندم درحالی که کیفیت نهاده‌ها (بذر، سم، کود) مغفول مانده و سهم سموم ثبت‌شده داخلی (۳۲۷ قلم) نسبت به جهانی (۸۸۰ مولکول) ناچیز است .
– پیگیری نظارتی قوی در استان‌ها (مانند سفرهای استانی) اما ضعف در اجرای قوانین مصوب (مانند طرح کنترل فرونشست زمین با ضمانت اجرایی پایین).
– تلاش برای کاهش واردات نهاده‌ها درحالی که گزارش تحقیق‌وتفحص واردات ۲ ماه در هیئت‌رئیسه معطل مانده است.
تحول پایدار مستلزم عبور از شعارزدگی و تمرکز بر سه اقدام فوری است:
۱. تبدیل شورای قیمت‌گذاری به نهادی با اختیارات اجرایی
۲. ایجاد بانک اطلاعات یکپارچه نهاده‌ها برای شفاف‌سازی تولید تا مصرف
۳. تصویب طرح فوری مبارزه با قاچاق سموم و کود در مرزها.
این الزامات نه‌تنها در سخنان عسگری انعکاس یافته، بلکه خواست اصلی کشاورزان از نمایندگان مجلس یازدهم است.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، در جریان انتخاب رئیس و اعضای هیات رئیسه کمیسیون کشاورزی مجلس، اعضای هیئت رئیسه این کمیسیون به شرح زیر تعیین شدند:
علیرضا عباسی (نماینده کرج): نایب رئیس اول
سمیه رفیعی (نماینده تهران): نایب رئیس دوم
حامد یزدیان (نماینده اصفهان): دبیر اول
رحمدل بامری (نماینده ایرانشهر): دبیر دوم
رضا حاجی‌پور (نماینده آمل): سخنگو