نبرد با چالش‌های بی‌پایان
پایگاه خبری داوان نیوز: گلخانه‌ها، نماد نوین کشاورزی و امید به تامین امنیت غذایی کشور، روز به روز در حال گسترش هستند. این واحدهای مدرن، قول تولید محصولی پربار، باکیفیت و مستقل از نوسانات جوی را می‌دهند. اما آیا واقعاً تولید در این بهشت‌های کنترل‌شده، آن‌قدرها هم رویایی و بدون دردسر است؟ پشت این دیوارهای شیشه‌ای و نمای سرسبز و چشم‌نواز، چه چالش‌های طاقت‌سوزی نهفته است؟
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، به سراغ یکی از این قهرمانان خاموش تولید رفته‌ایم؛ تولیدکننده‌ای که سرمایه، وقت و انرژی خود را پای کشت محصولی پرمصرف مانند فلفل دلمه‌ای در گلخانه گذاشته است. به منطقه شاهدشهر از شهرستان شهریار یکی از مناطق مهم کشاورزی استان تهران رفتیم تا از نزدیک شاهد باشیم که چرا این رونق ظاهری، گاهی با چهره‌ای خسته و نگران یک گلخانه‌دار همراه است. مشکلاتی که از قطع مکرر برق حیاتی تا کم‌آبی و گرانی افسارگسیخته نهاده‌ها، هزینه‌های سرسام‌آور نیروی انسانی و نگهداری، کمبود حمایت‌های موثر دولتی و بازار فروش ناعادلانه را در بر می‌گیرد. مشکلاتی که نفس تولید را به شماره انداخته و سود را به رویایی دست‌نیافتنی تبدیل کرده است.
در این گزارش، پای صحبت‌های صادقانه مهران چترسفید اردانی ، مدیر یک گلخانه بزرگ تولید فلفل دلمه‌ای، می‌نشینیم تا از زبان خودش بشنویم که هر فلفلِ به ظاهر پررونق، با چه خون دلی به ثمر می‌نشیند و چرا ادامه این مسیر، نیازمند عشقی وصف‌ناپذیر و امیدی به آینده‌ای بهتر است. همراه ما باشید.”
ظاهر گلخانه شما بسیار امیدبخش و پررونق است. لطفاً کمی درباره فعالیت خودتان بفرمایید.
مهران چترسفید : ما در این مجموعه چند هکتار زیر کشت گلخانه‌ای فلفل دلمه‌ای داریم و تلاش می‌کنیم محصولی باکیفیت و سالم به دست مصرف‌کننده برسانیم.
تولید در محیط کنترل‌شده گلخانه، حتماً مزایای خاصی دارد، اما مسلماً با چالش‌هایی هم همراه است. مهم‌ترین مشکلاتی که در مسیر تولید با آن‌ها مواجه هستید چیست؟
مهران چترسفید : (با آهی عمیق) متأسفانه چالش‌ها به حدی زیاد و اساسی هستند که گاهی نفس تولید را به شماره می‌اندازند. اجازه بدهید به ترتیب اشاره کنم:
1. تامین انرژی (برق): بزرگترین معضل ماست. سیستم‌های تهویه، فن‌ها، گرمایش، سرمایش، نورهای مکمل و پمپ‌های آبیاری، همه وابسته به برق هستند. هر قطعی برق، حتی کوتاه مدت، یک فاجعه است. دما و رطوبت به سرعت از کنترل خارج می‌شود، گیاهان دچار استرس شدید می‌شوند، میوه‌ها می‌ریزند یا کیفیتشان به شدت پایین می‌آید و خطر شیوع بیماری‌ها بالا می‌رود. ژنراتور داریم، اما سوخت آن بسیار گران و هزینه تعمیر و نگهداریش سرسام‌آور است.
2. آب: کمیت و کیفیت: درد دوم، آب است. هم کمبود فشار یا قطعی آب شهری مشکل‌ساز است و هم کیفیت پایین آب. EC (شوری) آب بالاست، مجبوریم هزینه گزاف دستگاه‌های تصفیه پیشرفته را بپردازیم که خودشان هم برق زیادی مصرف می‌کنند و نیاز به تعمیرات مداوم دارند. تامین آب مناسب برای این سطح از کشت، یک دغدغه همیشگی و پرهزینه است.
3. گرانی سرسام‌آور نهاده‌ها: بذرهای اصلاح‌شده و هیبرید باکیفیت، که پایه تولید خوب است، قیمت‌شان با نرخ ارز آزاد محاسبه می‌شود و واقعاً کمرشکن است. کودهای شیمیایی و آلی مورد نیاز، سموم موثر و مجاز برای کنترل آفات و بیماری‌ها، روزبه‌روز گران‌تر می‌شوند و گاهی حتی یافتن برخی انواع آن‌ها با مشکل مواجه می‌شود. حتی لوازم مصرفی مثل نخ‌های بستن، پوشش‌های گلخانه، توری‌ها و… هم از این گرانی مستثنی نیستند. هزینه نهاده‌ها سهم عمده‌ای از قیمت تمام شده را تشکیل می‌دهد.
4. هزینه‌های نیروی کار و نگهداری: دستمزد نیروی انسانی متخصص و مجرب برای کار در گلخانه (هرس، گرده‌افشانی، برداشت، کنترل آفات) و بیمه و مزایای آن‌ها به طور مستمر در حال افزایش است. نگهداری تجهیزات پیچیده گلخانه (سیستم‌های کنترل اقلیم، آبیاری قطره‌ای، گرمایشی و سرمایشی) نیاز به تعمیرات منظم و پرهزینه دارد. کنترل دقیق دما، رطوبت، نور و تغذیه گیاهان نیز مستلزم صرف وقت و هزینه دائمی است. اینجا سرمایه در گردش همیشه درگیر است.
با این حجم از هزینه‌های سرسام‌آور، حمایت‌های دولتی (مانند وام‌های کم بهره، یارانه نهاده‌ها، بیمه محصولات یا قیمت تضمینی) چقدر می‌تواند کمک‌کننده باشد؟
مهران چترسفید : (با تکان دادن سر و لحنی حاکی از ناامیدی) حمایت دولتی کافی و اثرگذار؟ متأسفانه یا وجود ندارد یا در عمل به دست ما نمی‌رسد. اگر هم وجود داشته باشند، مرحل اداری پیچیده، نیاز به ضامن‌های سنگین و دست‌وپاگیر، و نرخ سود واقعی بالا دارند که اغلب دریافت آن‌ها را غیرممکن یا بسیار سخت می‌کند. زمان تصویب تا دریافت وام هم بسیار طولانی است.
موضوع بعدی که می تان گفت، برای محصولات گلخانه‌ای مثل فلفل دلمه‌ای، اساساً قیمت تضمینی معقول و تضمین‌شده‌ای وجود ندارد. ما کاملاً در تله بازار آزاد افتاده‌ایم.
پس در نهایت، چالش فروش و بازاریابی محصول با این قیمت تمام شده بالا چگونه است؟
مهران چترسفید : این درد آخر و شاید تلخ‌ترین درد است. ما محصول را با هزینه بسیار بالا تولید می‌کنیم، اما هنگام فروش در بازار میوه و تره‌بار یا به عمده‌فروشان، با واقعیت تلخ روبه‌رو می‌شویم:
* رقابت ناعادلانه: با محصولات وارداتی ارزان‌قیمت (که گاهی با قیمت دامپینگ عرضه می‌شوند) یا حتی با محصولات فصلی فضای باز که هزینه تولید بسیار کمتری دارند.
* قدرت چانه‌زنی پایین تولیدکننده: دلال‌ها و واسطه‌های قدرتمند تعیین‌کننده قیمت هستند و می‌خواهند با پایین‌ترین قیمت ممکن خرید کنند.
* عدم تناسب قیمت فروش با هزینه تولید: بسیاری از روزها، قیمت بازار حتی از هزینه تمام شده تولید ما هم پایین‌تر است! یعنی ما مجبوریم محصولی را که برای تولیدش خون دل خورده‌ایم، با ضرر بفروشیم تا لااقل بخشی از هزینه‌های جاری تأمین شود و چرخ تولید بایستد.
* فقدان بازارهای مستقیم و منصف: دسترسی مستقیم و گسترده به خرده‌فروشی‌های بزرگ یا مصرف‌کننده نهایی، که ارزش محصول باکیفیت و سالم ما را بدانند و بپردازند، بسیار محدود است.
با وجود این همه چالش طاقت‌فرسا، انگیزه شما برای ادامه کار چیست؟
مهران چترسفید : (نگاهی به بوته‌های پرثمر می‌اندازد و لبخند کوچکی می‌زند) عشق به کشاورزی و تولید. دیدن این گیاهان که از بذر کوچکی به اینجا رسیده‌اند و محصول سالمی می‌دهند، انرژی‌بخش است. امیدوارم روزی برسد که مسئولان، درد واقعی تولیدکننده را درک کنند: برق پایدار و ارزان، آب کافی و باکیفیت، تامین نهاده‌ها با قیمت‌های معقول و نظارت بر بازار نهاده‌ها، حمایت‌های مالی و بیمه‌ای *عملی* و *به موقع*، و ایجاد سازوکارهایی برای تضمین خرید محصول به قیمتی که حداقل هزینه تولید را پوشش دهد. همچنین مبارزه جدی با قاچاق و دامپینگ محصولات خارجی و کاهش سلطه دلالان بر بازار. تا آن روز… (شانه بالا می‌اندازد) ما فقط به امید خدا و عشق به این سرزمین و تولید، چرخ را می‌چرخانیم، هرچند هر فلفل به خون دل ما تمام می‌شود.
****
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، پشت این ظاهر زیبا و سرسبز گلخانه‌ها و این محصولات رنگارنگ، چه زحمات طاقت‌فرسا و چه چالش‌های عظیم اقتصادی نهفته است. حمایت واقعی از تولید داخلی و امنیت غذایی کشور، نیازمند شنیدن این صداها و اقدام عملی برای رفع این موانع اساسی است. از شما هم بینندگان محترم متشکریم که با ما همراه بودید.
از آقای چترسفید بابت صراحت و اشتراک مشکلات واقعی شان بسیار سپاسگزاریم.
