پوشش منگوله ذرت: تهدیدی خاموش در گرده‌افشانی
پایگاه خبری داوان نیوز: در فصل زراعی ، پدیده نگران‌کننده‌ای به نام “پوشش منگوله” (Tassel Clipping) توجه کشاورزان را به خود جلب کرده است. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که برگ‌های بالایی گیاه به‌طور غیرطبیعی دور منگوله (گل‌آذین نر) می‌پیچند و فرآیند حیاتی گرده‌افشانی را مختل می‌کند.
به گزارش گروه علمی اخبار روزانه کشاورزی، متخصصان دانشگاه پردو و شرکت Channel Seed هشدار می‌دهند که این پدیده می‌تواند تا ۲۸۰ بوشل در ایکر از عملکرد ذرت بکاهد! در این مقاله، راهکارهای عملی برای مقابله با این چالش ارائه می‌شود.
شناسایی پدیده: چه اتفاقی در حال رخ دادن است؟
1. مکانیسم آسیب:
– برگ‌ها مانند “پوششی” منگوله را احاطه می‌کنند و مانع آزادسازی به‌موقع گرده‌ها می‌شوند.
– ابریشم‌ها (گل‌آذین ماده) در پایه خوشه که اولین ظاهر می‌شوند، تنها ۴-۵ روز فرصت پذیرش گرده دارند.
– تأخیر در گرده‌ریزی = بارورنشدن ابریشم‌های پایه → کاهش تعداد دانه در پایه خوشه.
2. علائم قابل مشاهده:
– خوشه‌های ذرت با پایه‌های خالی از دانه
– منگوله‌های محصورشده در برگ‌ها طی دوره گلدهی
چرا این اتفاق می‌افتد؟ (عوامل کلیدی)
| عامل محیطی | عامل ژنتیکی |
| نوسانات شدید دما: تغییر ناگهانی از شب‌های خنک (۱۵°C) به روزهای گرم (بالای ۳۵°C) |حساسیت هیبریدی: برخی ارقام ذرت به‌طور ذاتی مستعدترند |
| شب‌های گرم طولانی: دمای بالا در شب‌های تیرماه استراحت گیاه را مختل می‌کند | |
| تنش رطوبتی: خشکی یا بارندگی نامنظم طی گرده‌افشانی | |
نکته تشخیصی: این پدیده اغلب با “عقب‌ماندگی نوک خوشه” (Tip Back) اشتباه گرفته می‌شود. تفاوت کلیدی:
– پوشش منگوله → آسیب در پایه خوشه
– عقب‌ماندگی → آسیب در نوک خوشه (ناشی از تنش گرمایی طی گلدهی)
تأثیر بر عملکرد: چقدر باید نگران بود؟
– کاهش کمّی دانه:
– هر خوشه آسیب‌دیده تا ۲۰۰ دانه کمتر تشکیل می‌دهد.
– دانه‌های باقی‌مانده ممکن است بزرگ‌تر شوند، اما حداکثر ۱۵% کاهش عملکرد را جبران می‌کنند.
گام‌های عملی: از تشخیص تا مدیریت
۱. ارزیابی مزرعه (زمان طلایی: مرحله R3)
– پوست‌گیری از ۱۰ خوشه متوالی در ۸ نقطه مختلف مزرعه
– بررسی الگوی خالی‌ماندن دانه‌ها:
– پایه خوشه خالی = پوشش منگوله
– نوک خوشه خالی = عقب‌ماندگی ناشی از گرما
۲. تصمیم‌های فوری برای فصل جاری
– تغییر برنامه برداشت:
– نیازی به تعجیل یا تأخیر نیست (معیار: رطوبت دانه و بلوغ).
– تنظیم انتظارات بازاریابی:
– کاهش ۱۰-۳۰% عملکرد در مزارع آسیب‌دیده محتمل است.
برنامه‌ریزی برای سال آینده
| اقدام | توضیح |
| ثبت اطلاعات | ▪️ نقشه‌برداری از مناطق آسیب‌دیده<br▪️ ثبت نام هیبرید و تاریخ مشاهده |
| انتخاب هیبرید | ▪️ مشورت با کارشناسان بذر برای ارقام کم‌حساسیت<br▪️ توجه به “مورفولوژی منگوله” در کاتالوگ‌ها |
| کاهش تنش | ▪️ آبیاری هدفمند طی گلدهی<br▪️ مدیریت تغذیه (به‌ویژه نیتروژن)<br▪️ کنترل به‌موقع بیماری‌های برگی |
۳ توصیه طلایی از متخصصان
۱. “هیبرید خود را بشناسید!” (دان کوین، دانشگاه پردو)
– ارقام با منگوله‌های فشرده و برگ‌های راست بیشتر در معرض خطرند.
۲. “آب و هوا را رصد کنید”
– در صورت پیش‌بینی نوسان دمایی شدید طی گلدهی، آبیاری سبک شبانه را فراموش نکنید.
۳. “پس از گرده‌افشانی هم بازدید کنید!”
– آسیب‌ها در مرحله شیریشدن دانه (R3) کاملاً مشهود می‌شود.
هشدار نهایی:
“پوشش منگوله یک تهدید نامرئی است. ممکن است گیاهان سبز و سالم به نظر برسند،
اما قلب تولیدمثل آنها در سکوت آسیب دیده است.”
— کوین روتزن، متخصص فنی شرکت Channel Seed
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی،این پدیده ترکیبی از ژنتیک گیاه، آب‌وهوای متغیر و مدیریت مزرعه است. با ثبت دقیق مشاهدات، انتخاب هوشمندانه بذر و کاهش تنش‌های محیطی می‌توانید تاب‌آوری مزرعه خود را افزایش دهید. یادتان باشد: گرده‌افشانی موفق، پایه‌ترین شرط دستیابی به پتانسیل واقعی عملکرد است!
—
*منابع علمی: یافته‌های دانشگاه پردو و Channel Seed (مطالعات میدانی ۲۰۲۴)*
تهیه شده برای شبکه آموزش پایگاه خبری داوان نیوز
