گامی به سوی تحول دانش‌بنیان کشاورزی ایران
پایگاه خبری DA1new: تفاهم‌نامه همکاری سازمان تات و سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی در راستای گامی به سوی تحول دانش‌بنیان کشاورزی ایران منعقد شد.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (تات) و سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی تفاهم‌نامه همکاری مشترکی را با هدف تسریع انتقال دانش به کشاورزان و بهره‌برداران بخش کشاورزی امضا کردند. این همکاری در راستای تحقق اهداف سند ملی امنیت غذایی و برنامه هفتم توسعه، بر پایه تقویت تعاملات پژوهشی، آموزشی و ترویجی استوار است .
اهداف کلانی تفاهم‌نامه
1. تسریع در انتقال یافته‌های پژوهشی به مزارع:
– کاهش شکاف میان تحقیقات علمی و اجرای عملیاتی در حوزه‌هایی مانند کشاورزی حفاظتی، مدیریت آب و خاک، و بهینه‌سازی مصرف نهاده‌ها.
– استفاده از ظرفیت ۳۸ هزار مروج پهنه وابسته به تات و مهندسین دارای پروانه اشتغال از سازمان نظام مهندسی برای انتقال دانش .
2. ارتقای بهره‌وری و پایداری تولید:
– همکاری در طراحی و ساخت ماشین‌آلات کشاورزی مبتنی بر فناوری‌های نوین (با استفاده از ظرفیت صنایع دفاعی) .
– اجرای برنامه‌های آموزشی مشترک برای ۴ میلیون بهره‌بردار و ۱۰ میلیون زن روستایی .
3. تلفیق دانش بومی و فناوری‌های نوین:
– بهره‌گیری از تصاویر ماهواره‌ای برای پایش اراضی کشاورزی و شناسایی کانون‌های گردوغبار .
– توسعه کشاورزی ارگانیک با پوشش حداقل ۲٪ سطح زیر کشت کشور (مطابق ماده ۳۲ برنامه هفتم) .
زمینه‌های همکاری مشترک
– تحقیقات کاربردی:
تمرکز بر پروژه‌های مشترک در حوزه‌های بحرانی مانند کاهش مصرف آب، حفظ خاک و تولید بذرهای مقاوم (۹۸٪ بذرهای زراعی در داخل تولید می‌شود) .
– آموزش و ترویج:
برگزاری نشست‌های تخصصی، بازدیدهای میدانی از سایت‌های موفق (مانند ایستگاه تحقیقات پسته فیض‌آباد) و دوره‌های آموزشی برای کشاورزان .
– نقش‌آفرینی در طرح‌های ملی:
مشارکت در اجرای طرح‌هایی نظیر کاشت یک میلیارد درخت و جهش تولید دیم (تحقق ۶۸٪ اهداف تاکنون) .
اهمیت استراتژیک تفاهم‌نامه
– پاسخگویی به بحران‌های موجود:
همزمان با چالش‌هایی مانند خشکسالی، ناترازی انرژی و کاهش بهره‌وری آب (کاهش ۶۰ٌ درصدی بارندگی در برخی استان‌ها)، این تفاهم‌نامه مسیری برای افزایش راندمان تولید و کاهش وابستگی به واردات فراهم می‌کند .
– تقویت زنجیره ارزش کشاورزی:
ایجاد پیوند بین نهادهای تحقیقاتی (تات)، ناظران فنی (نظام مهندسی) و بهره‌برداران جهت تحقق کشاورزی دانش‌بنیان .
چالش‌های پیش‌رو و راهکارها
– چالش عدم استمرار ارتباط با بهره‌برداران:
تفاهم‌نامه‌های پیشین اغلب به دلیل عدم پایش مستعد نتایج محدودی داشته‌اند.
راهکار: ایجاد شورای راهبردی مشترک با مسئولیت رئیس سازمان منابع طبیعی و رئیس مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها .
– چالش ناکافی بودن نیروی انسانی متخصص:
تنها ۷۰۰۰ مروج پهنه برای ۴ میلیون بهره‌بردار فعال هستند.
راهکار: جذب مهندسین جوان از طریق طرح‌های مشترک مانند فراخوان همکاری در استان سمنان .
– چالش هماهنگی بین‌بخشی:
موازی‌کاری دستگاه‌هایی مانند وزارت دفاع (در پروژه‌های کشاورزی حفاظتی) و جهاد کشاورزی.
راهکار: تعریف نقشه راه عملیاتی با محوریت سند ملی امنیت غذایی .
پیامدهای مورد انتظار
– افزایش ضریب نفوذ دانش در بخش کشاورزی:
بر اساس گزارش تسنیم، هم‌اکنون حضور ۲۰۰ بهره‌بردار در رویداد “درهای باز کشاورزی” اردبیل، گامی در جهت تعامل مستقیم محققان با کشاورزان بوده است .
– تحقق اهداف کمی:
– پوشش ۲٪ کشت ارگانیک تا ۱۴۰۷ .
– افزایش بهره‌وری آب تا ۳۵٪ در اراضی تحت پوشش .
– تقویت اقتصاد روستایی:
توانمندسازی زنان روستایی و عشایری از طریق برنامه‌های آموزشی مختص نقش آنان در امنیت غذایی .
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، تفاهم‌نامه تات و نظام مهندسی، با تکیه بر سه رکن تحقیق، آموزش و ترویج، می‌تواند تحول ساختاری در کشاورزی ایران ایجاد کند. موفقیت آن منوط به:
1. اجرای مستمر مفاد تفاهم‌نامه با نظارت شورای راهبردی.
2. تخصیص منابع مالی کافی (مانند تسهیلات بانکی برای ماشین‌آلات نوین).
3. پایش اثربخشی برنامه‌ها از طریق نهادهای مستقل.
این همکاری، نه تنها پاسخگوی بحران‌های کنونی مانند خشکسالی است، بلکه زنجیره ارزش کشاورزی را به‌سمت اقتصاد دانش‌بنیان سوق می‌دهد.