تاریخچه‌ی کشت کلم؛ از یونان تا گیلان
پایگاه خبری داوان نیوز: کلم یک گونه‌ی گیاهی است که به شکل‌های متنوعی اهلی شده و انواع مختلفی از کلم‌ها را شامل می‌شود. این تنوع ناشی از اصلاح نژادهای مختلف در طول هزاران است تمدن بشری است.نخستین نشانه‌های کشت کلم در جهان به حدود 2 هزار سال پیش از میلاد مسیح در منطقه‌ی مدیترانه بازمی‌گردد. شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که یونانیان و رومی‌ها به کلم به‌عنوان یک غذای مهم توجه داشته‌اند.
در نوشته‌ی زیر به تاریخچه‌ی کشت این گیاه در جهان و ایران می‌پردازیم.
به گزارش اخبار روزانه‌ی کشاورزی، گیاه کلم در ابتدا در منطقه‌ی مدیترانه اهلی شده و سپس در سایر مناطق جهان گسترش یافته است. بنابراین می‌توان گفت که کلم یکی از قدیمی‌ترین سبزیجاتی است که در دوران باستان در اروپا کشت و اهلی شده و نقش مهمی در تغذیه‌ی مردم این قاره داشته است.
در دوران باستان کلم وحشی در سواحل اروپایی مدیترانه به‌تدریج کشت و اهلی شده است. یونانیان و رومیان باستان از کلم برای خوراک و مصارف دارویی استفاده می‌کردند. مهارت رومی‌ها در پرورش کلم کیفیت بهتری داشت، بنابراین انواع مختلف آن را توسعه دادند.
پس از سقوط امپراتوری روم کشت کلم همچنان ادامه یافت و به‌ویژه در مناطق شمالی و مرکزی اروپا که آب‌وهوای سردتری داشتند، کشت می‌شد. در دوران قرون وسطی کلم به‌عنوان یک ماده‌ی غذایی اصلی به رژیم غذایی طبقات فرودست جامعه راه یافت.
در دوران رنسانس و پس از آن، با پیشرفت‌های کشاورزی تنوع گونه‌های مختلف کلم افزایش یافت و گل‌کلم و کلم بروکلی که منشأ آنها به ایتالیا برمی‌گردد، بیشتر در اروپا محوب شدند و اروپایی‌‌ها به‌خصوص در ایتالیا و فرانسه به اصلاح و توسعه‌ی کشت گونه‌های مختلف کلم پرداختند. امروزه کلم و انواع آن در سراسر اروپا کشت می‌شود و یکی از سبزیجات مهم در رژیم غذایی مردمان این قاره است.
کشورهای هلند، آلمان، فرانسه، بریتانیا، لهستان و ایتالیا بیشترین میزان انواع کلم را در قاره‌ی اروپا تولید می‌کنند.
کشت کلم در قاره‌ی آسیا
کلم ازطریق مسیرهای تجاری و مهاجرت مردم از غرب به شرق قاره‌ی آسیا وارد شده است. نخستین شواهد مستند کشت کلم در آسیا به چین بازمی‌گردد. در این کشور از حدود 2هزار سال پیش انواع مختلف کلم، به‌ویژه کلم چینی (نقلی)، باک چوی و نپال کشت می‌شده و از دیرباز عنصر مهمی در آشپزی چینی بوده است. کره و ژاپن نیز ازطریق ارتباط با چین به کشت کلم روی آوردند. کلم در شمال و شمال غربی هند نیز از سبزیجات مهم در آشپزی است.
در طول قرون وسطی و عصر مدرن گونه‌های مختلف کلم در قاره‌ی آسیا اصلاح نژاد و پرورش داده شد.
کشت کلم در ایران
تاریخچه‌ی کشت کلم در ایران به قدمت تمدن‌های کهن این سرزمین است. در ایران باستان کلم‌های وحشی که از خانواده‌ی کلمیان هستند، در اطراف این قلمرو وجود داشته و به‌مرور اهلی شده‌اند. ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی خود از دیرباز مسیر تبادل گیاهان و محصولات کشاورزی بین شرق و غرب بوده و احتمالاً کلم نیز از همین مسیرها به ایران وارد شده است.
کلم به دلیل خواص دارویی‌اش در طب سنتی ایران کاربرد داشته است. در دوران اسلامی با گسترش فرهنگ و دانش کشاورزی کشت کلم در ایران توسعه یافت و به بخشی از تغذیه‌ی مردم ایران تبدیل شد. همان‌طور که می‌دانید کلم یکی از سبزیجات پایه در آشپزی ایرانی برای انواع خوراک‌ها و ترشی‌هاست.
امروزه کلم یکی از محصولات مهم کشاورزی ایران است و در مناطق مختلف، به‌ویژه مناطقی که آب‌وهوای معتدل‌تری دارند، کشت می‌شود. کلم سفید، کلم قرمز، کلم پیچ و گل‌کلم در ایران تولید می‌شود و در بازار داخلی مطرف بالایی دارد.
استان‌های گیلان، مازندران، گلستان، آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی، کردستان، کرمانشاه و مرکزی بیشترین کلم ایران را تولید می‌کنند.
کلم چگونه به قاره‌ی آفریقا رفت؟
کلم به احتمال زیاد در دوران استعمار اروپاییان (قرن‌های 15 تا 16 میلادی) همراه سایر سبزیجات اروپایی به مناطق ساحلی قاره آفریقا وارد شد. در ابتدا کلم در مناطق ساحلی شمال آفریقا (کشورهای مراکش، الجزایر، تونس و مصر) کشت شد؛ زیرا این مناطق آب‌وهوای معتدل‌تری داشتند که به‌راحتی با کشت سبزیجات اروپایی سازگار بود.
با توسعه‌ی کشاورزی در آفریقای جنوبی و مناطق مرتفع شرق آفریقا (مانند اتیوپی و کنیا) که آب‌وهوای خنک‌تری دارند، کلم بیشتری کشت شد. این مناطق امروزه از تولیدکنندگان عمده‌ی کلم در قاره‌ی آفریقا هستند.
کلم یکی از سبزیجات رایج در رژیم غذایی مردم آفریقاست و در غذاهای محل مانند خورش‌ها و غذاهای بخارپز استفاده می‌شود.
امروزه کلم به دلیل اهمیت غذایی و مقاومت نسبی به شرایط متنوع آب‌وهوایی، از محصولات کشاروزی مهم بسیاری از کشورهای آفریقایی است.
کلم در قاره‌ی آمریکا
پیش از ورود اروپاییان به قاره‌ی آمریکا، کلم یا گونه‌های مشابه آن در آمریکا وجود نداشت. پس از اینکه کریستف کلمب در سال 1492 قاره‌ی آمریکا را کشف کرد، مهاجرت‌های اروپاییان به این قاره آغاز شد و کلم به‌عنوان یکی از سبزیجات مهم، به آمریکا وارد شد.
کلم به مرور زمان در مناطق شمالی قاره‌ی آمریکا، به‌ویژه در نواحی‌ای که آب‌وهوای خنک‌تری داشتند، رشد کرد و به یک سبزی رایج در آشپزی آمریکایی تبدیل شد. امروزه ایالات متحده‌ی آمریکا یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان کلم در جهان است و بیشترین حجم کلم در ایالت‌های کالیفرنیا، واشنگتن، میشیگان و نیویورک کشت می‌شود.
پس از ایالات متحده، کانادا، مکزیک و بزریل بیشترین کلم قاره‌ی آمریکا را تولید می‌کنند.
کلم چگونه از اقیانوسیه سر درآورد؟!
اقیانوسیه شامل جزایر و سرزمین‌هایی است که کلم به‌طور طبیعی در آن رشد می‌کرد و همزمان با آغاز موج مهاجرت اروپاییان در قرن‌های 18 و 19 میلادی ازطریق کاوشگران و مهاجران به این قاره وارد شد. این گیاه به دلیل شرایط آب‌وهوایی معتدل‌تر در مناطق جنوبی،به‌سرعت جایگاه مهمی در کشاورزی استرالیا و نیوزیلند پیدا کرد و امروزه این دو کشور مهم‌ترین تولیدکنندگان کلم در اقیانوسیه هستند.
در جزایر اقیانوس آرام مانند فیجی، ساموآ و تونگا نیز کلم کشت می‌شود، اما به اندازه‌ی استرالیا و نیوزیلند تولید قابل‌توجهی ندارد. امروزه کشاورزی مدرن و گلخانه‌ای به کمک کشت کلم در استرالیا و نیوزیلند آمده و کلم باکیفیت‌تری تولید می‌شود.