معرفی ارقام جدید گندم؛ پاسخی علمی به بحران تغییرات اقلیمی
پایگاه خبری داوان نیوز: رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی قزوین از معرفی هفت رقم جدید گندم آبی خبر داد.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، مهزاد محصص مستشاری، رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی قزوین، از معرفی هفت رقم جدید گندم آبی در ایستگاه تحقیقاتی اسماعیل‌آباد خبر داد. این ارقام با نام‌های اروم، زارع، میهن، سیمین، حیدری، حیران و زرینه دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی هستند که آن‌ها را به ابزاری استراتژیک برای مقابله با چالش‌های تغییرات اقلیمی و تضمین امنیت غذایی ایران تبدیل می‌کند.
این ارقام علاوه بر عملکرد مطلوب در مناطق سرد و معتدل، قابلیت گسترش در جغرافیای متنوع ایران را دارا هستند.
تأثیر ارقام جدید گندم بر تولید
۱. مقاومت در برابر خشکی و گرمای انتهای فصل
– چالش اقلیمی: افزایش دما و کاهش بارندگی در مرحله پر شدن دانه (گلدهی تا رسیدگی) موجب کاهش ۲۰–۳۰٪ عملکرد گندم می‌شود .
– راه‌حل ارقام جدید: ارقامی مانند حیران و زارع با دوره رشد کوتاه‌تر (زودرسی) از تنش گرمایی انتهای فصل فرار می‌کنند. مطالعات نشان می‌دهد ارقام زودرس مانند کلاته در شمال گلستان تا ۵٬۲۶۹ کیلوگرم در هکتار عملکرد داشته‌اند، در حالی که ارقام دیررس با کاهش ۴۰٪ مواجه شدند .
۲. بهینه‌سازی مصرف آب و انرژی
– چالش اقلیمی: کاهش بارندگی مؤثر و افزایش تبخیر در مناطق گرم و خشک (مانند خراسان و سیستان) .
– راه‌حل ارقام جدید: ارقامی مانند سیمین و زرینه با نیاز آبی کمتر و کارایی مصرف آب بالا (HYTUE) طراحی شده‌اند. پژوهش‌ها ثابت کرده‌اند ارقام سازگار با کم‌آبی می‌توانند کارایی مصرف آب را تا ۲۵٪ افزایش دهند .
۳. تحمل به بیماری‌ها در شرایط اقلیمی جدید
– چالش اقلیمی: تغییرات اقلیمی موجب گسترش نژادهای جدید بیماری‌ها مانند زنگ زرد و سیاه گندم در مناطق مرطوب (گیلان و مازندران) شده است .
– راه‌حل ارقام جدید: ارقام میهن و حیدری دارای ژن‌های مقاومت به نژادهای نوظهور بیماری‌ها هستند. برای مثال، رقم چمران (از ارقام رایج مناطق مرطوب) به دلیل مقاومت به زنگ قهوه‌ای، عملکرد خود را در شرایط مرطوب حفظ می‌کند .
۴. سازگاری با تاریخ‌های کاشت متغیر
– چالش اقلیمی: تغییر الگوی بارش‌ها، زمان بهینه کاشت را در مناطق سرد (آذربایجان) و معتدل (اصفهان) جابجا کرده است .
– راه‌حل ارقام جدید: ارقامی مانند اروم و زرینه انعطاف‌پذیری بالایی در تاریخ‌های کاشت مختلف دارند. آزمایش‌ها در گنبد نشان داد ارقام سازگار با کاشت در ۱۰ آذر تا ۲۵ آبان می‌توانند تا ۵٬۷۰۰ کیلوگرم در هکتار عملکرد داشته باشند .
۵. پایداری اقتصادی و کاهش ریسک تولید
– چالش اقلیمی: نوسانات اقلیمی سالانه تا ۱۵٪ درآمد کشاورزان گندم‌کار را کاهش می‌دهد .
– راه‌حل ارقام جدید: ارقام مقاوم به تنش‌ها، ریسک تولید را کاهش می‌دهند. بر اساس مدل‌های اقتصادی، استفاده از ارقام سازگار با تغییر اقلیم می‌تواند تا ۲۰٪ از کاهش درآمد کشاورزان در سناریوهای خشکسالی جلوگیری کند .
نقشه سازگاری ارقام جدید با مناطق اقلیمی ایران
| منطقه اقلیمی | ارقام پیشنهادی | ویژگی‌های کلیدی |
| گرم و مرطوب | حیران، سیمین | مقاومت به زنگ‌ها، تحمل رطوبت بالا |
| گرم و خشک | زارع، زرینه | نیاز آبی کم، تحمل گرمای ۴۰°C |
| معتدل | میهن، حیدری | عملکرد بالا (۷–۸ تن/هکتار) |
| سرد | اروم | مقاومت به سرما، زودرسی |
پشتوانه علمی معرفی ارقام: پژوهش‌های تطبیقی با تغییرات اقلیمی
ایستگاه تحقیقاتی اسماعیل‌آباد با استفاده از شاخص‌های زراعی-اقلیمی مانند:
– مجموع واحدهای حرارتی-رطوبتی (HYTU)
– کارایی مصرف حرارت (HUE)
ارقام جدید را در شرایط شبیه‌سازی‌شده تغییر اقلیم ارزیابی کرده است. این روش تضمین می‌کند که ارقام در سناریوهای افزایش دمای ۲–۴°C و کاهش ۲۰٪ بارندگی پایدار بمانند .
چشم‌انداز استراتژیک: امنیت غذایی و کاهش وابستگی
با توجه به پیش‌بینی‌ها:
– تا سال ۲۰۹۰، ۵۰٪ مناطق تولید گندم ایران با افزایش احتمال وقوع همزمان تنش گرمایی و خشکی مواجه خواهند شد .
– ارقام متعارف فعلی تا ۳۰٪ کاهش عملکرد در سناریوهای RCP8.5 نشان می‌دهند .
ارقام جدید گندم اسماعیل‌آباد به‌عنوان یک راه‌حل پایدار، می‌توانند:
– تا ۲۵٪ از اتلاف تولید ناشی از تغییرات اقلیمی بکاهند.
– سالانه از خروج ۲۰۰ میلیون دلار ارز برای واردات گندم جلوگیری کنند.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، معرفی این هفت رقم جدید، تنها یک دستاورد زراعی نیست، بلکه پاسخی علمی به بحران تغییرات اقلیمی است. پیاده‌سازی آن‌ها نیازمند:
– آموزش کشاورزان برای انتخاب رقم بر اساس اقلیم منطقه .
– تدارک سیاست‌های حمایتی (مثل بیمه محصولات اقلیم‌محور).
– توسعه سیستم‌های پایش شاخص‌های زراعی-اقلیمی در مزارع .
این ارقام می‌توانند ایران را به سمت خودکفایی پایدار گندم در شرایط تغییرات اقلیمی سوق دهند.