خاک در آستانه بحران؛ ۳ استراتژی وزارت جهاد کشاورزی
پایگاه خبری داوان نیوز: دواتگر، از آغاز اجرای سه‌گام کلیدی برای نجات خاک های کشاورزی کشور خبر داد.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، دکتر ناصر دواتگر، مدیر کل دفتر امور خاک وزارت جهاد کشاورزی، در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار ما، با اشاره به برنامه‌های این دفتر برای حفاظت و صیانت از خاک کشور، اقدامات اجرایی را در راستای تکالیف تعیین‌شده در قانون حفاظت خاک، آیین‌نامه اجرایی آن و خط‌مشی‌های مصوب دانست.
وی در حاشیه مراسم امضاء تفاهم نامه و کارگاه توجیحی پایش کیفیت خاک های کشاورزی گفت: برنامه‌های ما در سه محور اصلی تقسیم‌بندی می‌شود. محور اول، مربوط به تدوین ضابطه‌ها و شیوه‌نامه‌هاست که بسیار متنوع بوده و حدود ۱۶ مورد در جنبه‌های مختلف مانند پیشگیری از تخریب و فرسایش خاک، مقابله با آلودگی، مدیریت پایدار حاصلخیزی و مواد آلی خاک، و نحوه استفاده از پساب‌ها می‌باشد.
دواتگر با اشاره به نوپا بودن آیین‌نامه اجرایی که در دی‌ماه ۱۴۰۲ ابلاغ شده، اظهار داشت: با وجود فرصت کوتاه، خوشبختانه در برخی دستورالعمل‌ها مانند *دستورالعمل زیستی خاک*، *دستورالعمل انجام مطالعات خاک‌شناسی و تعیین نقشه مدیریتی* و *دستورالعمل مصرف پساب‌ها در خاک* (با مشارکت سازمان محیط زیست) اقبال خوبی داشتیم و نهایی و ابلاغ شده‌اند. البته برخی دیگر همچنان در دست اقدام است.
وی افزود: محور دوم، مطالعات زیربنایی خاک‌شناسی در مقیاس ۱:۲۵۰۰۰ است. خروجی این مطالعات به‌صورت نقشه‌های مدیریتی، نه‌تنها برای کشاورزی، بلکه برای آمایش سرزمین و توسعه صنعتی و عمومی کشور حیاتی است. این داده‌ها پایه پایش کیفیت خاک‌های کشاورزی قرار می‌گیرد.
مدیر کل دفتر امور خاک در توضیح پایش کیفیت خاک اظهار داشت: برای قضاوت درباره وضعیت خاک، پایش در ۳۰۰۰ پایگاه نمونه‌برداری هر ۵ سال یکبار انجام می‌شود. نتایج با دوره قبل مقایسه شده و مشخص می‌شود کیفیت خاک بهبود یافته، تاب‌آوری داشته یا کاهش پیدا کرده است. این اطلاعات بسیار ارزشمند است.
دواتگر محور سوم را فعالیت‌های ترویجی و فرهنگ‌سازی دانست و تأکید کرد: این بخش ترکیبی از ایجاد مزارع الگویی و برنامه‌های آموزشی مانند «طرح پزشک خاک» (با مشارکت فائو) است. در این طرح، کشاورزان منتخب به‌عنوان سفیران آموزش‌دیده، شیوه‌های حفاظت از خاک و تولید پایدار را به همتایان خود انتقال می‌دهند.
وی افزود: با توجه به وسعت اراضی کشاورزی و محدودیت نیروی انسانی، مشارکت مردم و بخش خصوصی از طریق این پزشکان خاک، بهترین راهکار است. همچنین، فرهنگ‌سازی از سنین پایین در مدارس و از طریق ابزارهایی مانند انیمیشن‌های آموزشی و برنامه‌هایی مانند “بازی با خاک” برای کودکان در دست اجراست.
دواتگر در پایان گفت و گو با اشاره به چالش بزرگ آگاهی‌رسانی هشدار داد: «متأسفانه برخلاف آب که کمبود یا آلودگی آن سریعاً محسوس است، خاک آسیب‌ها را تا مدت‌ها تحمل می‌کند و وقتی علائم ظاهر می‌شوند که خاک به شدت تخریب شده است. بنابراین فرهنگ‌سازی گسترده و فوری در این حوزه یک ضرورت انکارناپذیر است.»