پایگاه خبری داوان نیوز: دفتر مدیریت بحران و پدافند غیرعامل این وزارتخانه، بازبینی مجوز چاه‌های آب کشاورزی و مقابله با تغییر کاربری گسترده اراضی را در دستور کار راهبردی خود قرار داده است.

به گزارش داوان نیوز به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت جهاد کشاورزی، نبی اله رشنو، مدیرکل دفتر مدیریت بحران و پدافند غیرعامل بخش کشاورزی، با اعلام این خبر گفت: بر اساس مصوبات ستاد تخصصی بحران وزارت جهاد کشاورزی، دو موضوع “مقابله با تغییر کاربری گسترده اراضی” و “بررسی سوءاستفاده از مجوز چاه‌های آب کشاورزی” به اولویت‌های اصلی این دفتر تبدیل شده است.

وی تحقق تولید پایدار در بخش کشاورزی را منوط به مدیریت بهینه منابع آبی، مقابله جدی با سودجویان در حوزه مجوز چاه‌ها و جلوگیری از تخریب و تغییر کاربری‌های غیرمجاز اراضی کشاورزی دانست.

مدیرکل دفتر مدیریت بحران بر ضرورت هماهنگی بین‌دستگاهی برای بازبینی مجوز چاه‌ها و همچنین جلب مشارکت همه جانبه برای مهار تغییر کاربری‌های تصاعدی اراضی تأکید کرد و هشدار داد: «این تغییرات، امنیت غذایی و تولیدات کشاورزی کشور را به طور جدی تهدید می‌کند.»

به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، پیگیری فوری این دو محور، در صدر برنامه‌های راهبردی دفتر مدیریت بحران و پدافند غیرعامل بخش کشاورزی و منابع طبیعی قرار گرفته است.

پایگاه خبری داوان نیوز: باران که نمی‌بارد، زندگی در زمین‌های تشنه کشاورزی ایران به انتظاری تلخ تبدیل می‌شود. پاییز کم‌بارش ۱۴۰۴، زنگ خطر جدیدی است پس از سالی خشک که ذخایر آبی کشور را به مرز هشدار رساند. در این میان، کشاورزان ایرانی در خط مقدم نبرد با کم‌آبی ایستاده‌اند؛ نبردی که شکست در آن به معنای تهدید امنیت غذایی است و پیروزی در گرو تغییر رویکرد از کشاورزی سنتی به مدیریت هوشمند آب.

ناهید حسینی، خبرنگار داوان نیوز؛ با تداوم خشکسالی و کاهش بارش‌ها در سال گذشته و پاییز ۱۴۰۴، بحران آب در بخش کشاورزی ایران به مرحله حساسی وارد شده است. این گزارش به بررسی راهکارهای عملی برای کشاورزان و برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی در قالب توسعه سامانه‌های نوین آبیاری می‌پردازد. با استفاده از تجزیه و تحلیل منابع معتبر، راهبردهای کوتاه‌مدت و بلندمدتی ارائه می‌شود که می‌تواند کشاورزان را در تطبیق با شرایط کم‌آبی و گذر از این بحران یاری رساند.

بحران آب و ضرورت تغییر نگرش
کشور ایران در منطقه‌ای خشک و نیمه‌خشک واقع شده و در دهه‌های اخیر با کاهش مستمر منابع آبی روبرو بوده است. بر اساس آمارهای رسمی، ۴۳ شهر و ۲۲ استان کشور با تنش آبی مواجه هستند و ورودی آب به سدها نسبت به سال گذشته ۴۳ درصد کاهش یافته است . بخش کشاورزی که حدود ۷۰ درصد مصرف آب کشور را به خود اختصاص می‌دهد، نیازمند بازنگری اساسی در شیوه‌های مدیریت آب است . تداوم خشکسالی‌ها و کاهش بارندگی در پاییز ۱۴۰۴، لزوم اجرای سریع راهکارهای کارآمد و استفاده از فناوری‌های نوین را بیش از پیش آشکار ساخته است.

راهکارهای عملی برای کشاورزان در مواجهه با کم‌آبی

۱. بهینه‌سازی روش‌های آبیاری
– استفاده از آبیاری قطره‌ای: این روش کارآمدترین راه برای تأمین آب و مواد مغذی مورد نیاز گیاهان است که باعث صرفه‌جویی ۳۰ تا ۵۰ درصدی در مصرف آب می‌شود. در این سیستم، آب مستقیماً به منطقه ریشه گیاه در مقادیر دقیق و زمان مناسب تحویل داده می‌شود .
– اجرای آبیاری زیرسطحی: این روش تبخیر آب از سطح خاک را به حداقل می‌رساند و بازدهی مصرف آب را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد. با توجه به محدودیت منابع آبی، توسعه این روش در دستور کار قرار گرفته است .

۲. مدیریت خاک و آب
– کاربرد کمپوست و مالچ: استفاده از مالچ به حفظ رطوبت خاک با کاهش تبخیر، سرکوب علف‌های هرز و تعدیل دمای خاک کمک می‌کند. کمپوست نیز خاک را با مواد آلی و مواد مغذی غنی می‌سازد .
– کشاورزی حفاظتی: این روش با هدف کاهش فرسایش خاک، حفظ آب و افزایش سلامت خاک اجرا می‌شود. کشاورزی حفاظتی یک لایه محافظ روی سطح خاک ایجاد می‌کند که به حفظ رطوبت کمک شایانی می‌نماید .

۳. انتخاب محصولات و الگوی کشت مناسب
– کشت محصولات مقاوم به خشکی: انتخاب محصولات سازگار با آب و هوای محلی و نیاز آبی کمتر، خطر شکست محصول را در دوره‌های کم‌آبی کاهش می‌دهد و ثبات اقتصادی کشاورزان را افزایش می‌دهد .
– تغییر زمان کشت: تغییر زمان کشت از بهار به پاییز یکی از راهبردهای مؤثر در تطبیق با شرایط کم‌آبی است که توسط وزارت جهاد کشاورزی توصیه شده است .

۴. برداشت و ذخیره‌سازی آب‌های سطحی
احداث سیستم‌های برداشت و ذخیره‌سازی آب‌های سطحی و سیلاب‌ها می‌تواند منبع آب ارزشمندی برای دوره‌های کم‌آبی فراهم کند. این سیستم‌ها با کاهش حجم جریان آب‌های سطحی، از هدررفت آب جلوگیری کرده و امکان استفاده در زمان مورد نیاز را فراهم می‌کنند .

برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی و معاونت آب و خاک

۱. توسعه سامانه‌های نوین آبیاری
طبق آمار رسمی، از مجموع ۸ میلیون و ۵۰۹ هزار هکتار اراضی آبی کشور، تاکنون سامانه‌های نوین آبیاری در ۵ میلیون و ۶۰۰ هزار هکتار اجرا شده است. از این مقدار، ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار به سیستم‌های نوین آبیاری مجهز شده‌اند . برنامه‌ریزی شده است که سالانه ۲۰۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی به این سیستم‌ها مجهز شوند .

۲. تخصیص اعتبارات و حمایت‌های مالی
در سال جاری، ۵۰۰۰ میلیارد تومان برای توسعه سامانه‌های نوین آبیاری در کشور اختصاص یافته است که شامل ۲۲۵۰ میلیارد تومان برای سامانه‌های آبیاری عمومی و ۲۰۰۰ میلیارد تومان برای آبیاری زیرسطحی می‌شود .

۳. اجرای طرح‌های جامع آبخیزداری
طرح جامع «از آبخیز تا جالیز» در ۳۲ استان کشور پایه‌گذاری شده و در ۲۱ استان وارد مرحله اجرایی شده است. در این طرح، اقدامات آبخیزداری در بالادست، مرمت و نوسازی قنوات و در نهایت اجرای سامانه‌های نوین آبیاری در مزارع انجام می‌شود .

۴. توسعه پژوهش و آموزش
وزارت جهاد کشاورزی بر توسعه پژوهش‌ها درباره روش‌های علمی و فنی و آموزش و ترویج آنها برای افزایش بهره‌وری آب تأکید دارد. این مرکز با ارائه مشاوره و کمک‌های فنی، آموزشی و ترویجی، گسترش بکارگیری سامانه‌های نوین آبیاری را دنبال می‌کند .

چالش‌ها و راهبردهای کلان

چالش‌های پیش رو
– کاهش مسئولیت‌پذیری اجتماعی با افزایش درآمد: مطالعات نشان می‌دهد که با افزایش درآمد کشاورزان، میزان مسئولیت‌پذیری اجتماعی آنان در قبال مصرف پایدار آب به شکل معناداری کاهش می‌یابد .
– فرسایشی بودن شبکه‌های آبرسانی: نشت و هدررفت آب در شبکه‌های انتقال و توزیع از چالش‌های مهم است .
– فقدان مدیریت یکپارچه منابع آب: تصمیمات و سیاست‌های نادرست طی چند دهه گذشته باعث تشدید بحران آب شده است .

راهبردهای کلان برای مدیریت پایدار آب
1. اصلاح حکمرانی آب: ایجاد مدیریت یکپارچه منابع آب و اتخاذ رویکردهای جامع و بین‌بخشی .
2. بازچرخانی و استفاده مجدد از آب: توسعه تصفیه خانه‌های فاضلاب و استفاده از آب‌های بازیافتی در کشاورزی .
3. افزایش آگاهی‌سازی و مشارکت مردمی: اجرای کمپین‌های آگاهی‌بخشی با هدف کاهش مصرف آب .

به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، مدیریت بحران آب در بخش کشاورزی نیازمند عزم ملی و مشارکت تمامی ذینفعان است. راهکارهای ارائه شده در این مقاله در دو سطح خرد (کشاورزان) و کلان (دولت) می‌تواند زمینه‌ساز عبور از شرایط بحرانی کنونی باشد. با توجه به تداوم خشکسالی‌ها، توسعه سامانه‌های نوین آبیاری، اصلاح الگوی کشت و ارتقای فرهنگ صرفه‌جویی باید در اولویت برنامه‌ریزی‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت قرار گیرد. موفقیت در گذر از این بحران مستلزم همکاری تنگاتنگ کشاورزان، دولت و نهادهای تحقیقاتی است.

این گزارش با واکاوی راهکارهای عملی برای کشاورزان و تشریح برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی و معاونت آب و خاک، نقشه راهی برای عبور از این بحران ترسیم می‌کند؛ از توسعه سامانه‌های نوین آبیاری تا اصلاح الگوی کشت که می‌تواند تهدید خشکسالی را به فرصتی برای نوسازی کشاورزی ایران تبدیل کند.

پایگاه خبری داوان نیوز: صفدر نیازی معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی در طی سفر به استان فارس، از پروژه‌های کلیدی بخش کشاورزی شهرستان‌های بیضا و سپیدان، بازدید به عما آورد.

به گزارش خبرنگار داوان نیوز، صفدر نیازی معاون وزیر جهاد کشاورزی از پروژه‌های مهم کشاورزی در شهرستان‌های بیضا و سپیدان بازدید به عمل آورد و برای رفع چالش‌های موجود از جمله تأمین اعتبار برای نوسازی کانال‌ها و حل مشکل تخصیص آب یک طرح بزرگ اشتغال‌زا، اقدامات فوری را در دستور کار قرار دادند.

بازدید از نخستین واحد سورتینگ و صادرات محصولات صیفی

صفدر نیازی به همراه احد بهجت حقیقی سرپرست سازمان جهاد کشاورزی استان فارس، در نخستین بخش از سفر خود، از اولین واحد تولید، بسته‌بندی و سورتینگ محصولات صیفی در روستای «تنگ خیاره» شهرستان بیضا بازدید کرد. این واحد با برند «Vnora» و با ظرفیت سالانه ۶۰۰۰ تن محصول، به کشورهای حوزه خلیج فارس، ازبکستان، قزاقستان و روسیه صادرات دارد و برای ۵۰ نفر به صورت مستقیم اشتغال‌زایی کرده است.

بررسی کانال‌های سنتی و تأمین اعتبار برای نوسازی

بخش دیگر این بازدید، اختصاص به بررسی کانال‌های سنتی آبیاری (خاکی) در روستای «تل بیضا» داشت. با توجه به وسعت ۵۴ هزار هکتاری اراضی زراعی و باغی این شهرستان و ضرورت افزایش راندمان آب، مقرر شد در جلسه شورای اداری، اعتبار مورد نیاز برای بتن‌ریزی ۴۰ کیلومتر از این کانال‌ها تأمین شود.

بازدید از پروژه‌های ملی آبیاری و حل چالش‌های میراث فرهنگی

هیئت در ادامه، از کانال بتنی آبیاری عمومی در روستای «ملیان» بازدید کرد. این بازدید با حضور نماینده وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و با هدف بررسی و تعیین تکلیف طرح هادی و اراضی کشاورزی واقع در محدوده میراث فرهنگی این روستا انجام شد.

همچنین کانال بتنی آبیاری در روستای «شاه قطب‌الدین» که سال گذشته با اعتبار ملی ۱ میلیارد و ۱۵۰ میلیون تومان و به طول ۴۰۰ متر احداث شده بود، مورد بازدید قرار گرفت. این کانال هم اکنون ۱۳۰ هکتار از اراضی ۱۸۰ بهره‌بردار را آبیاری می‌کند.

بررسی طرح آبیاری اراضی شیبدار سپیدان

آخرین بخش این سفر، به بازدید از «طرح تأمین و انتقال آب برای توسعه باغ‌ها در اراضی شیبدار» در روستاهای اسفیان و تل زری در شهرستان سپیدان اختصاص یافت. منبع تأمین آب این طرح، رودخانه مارگون است و قرار است ۳۰۰ هکتار از اراضی زیر کشت گونه‌هایی مانند بادام، گل محمدی و زعفران برود. این طرح که می‌تواند برای ۷۰۰ نفر (۳۰۰ مستقیم و ۴۰۰ غیرمستقیم) اشتغال ایجاد کند، به دلیل عدم تمدید تخصیص آب،در حال حاضر متوقف شده است.

تأکید بر ارتباط مستمر با بهره‌برداران

«احد بهجت حقیقی» سرپرست سازمان جهاد کشاورزی استان فارس، در حین این بازدیدها بر اهمیت حضور مستمر در عرصه‌های تولیدی و ارتباط دوسویه با کشاورزان و بهره‌برداران تأکید کرد. وی برنامه «سفرهای شهرستانی» را از اولویت‌های مستمر این سازمان خواند و اعلام کرد که شهرستان بیضا یازدهمین و سپیدان دوازدهمین مقصد این سفرها بوده‌اند.

در این بازدیدها، جمعی از مقامات محلی و استانی از جمله اردوان اکبرپور نماینده مجلس، فرمانداران بیضا و سپیدان و مدیران استانی، هیئت را همراهی می‌کردند.