پایگاه خبری داوان نیوز: در حاشیه نوزدهمین کنگره علوم خاک ایران، دکتر نیازی شهرکی، معاون امور آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی، با بیان چالش‌های جدی حوزه خاک و آب کشور، از کاهش ۱۵ میلیارد مترمکعبی آب کشاورزی در برنامه هفتم توسعه خبر داد و بر لزوم تخصیص اعتبارات ویژه برای نجات خاک تاکید کرد.

به گزارش داوان نیوز، دکتر صفدر نیازی شهرکی در گفت‌وگو با خبرنگار ما، با اشاره به اقدامات انجام‌شده در توسعه اراضی آبی، اعلام کرد: تاکنون حدود ۳ میلیون و ۲۲۰ هزار هکتار اراضی آبی در کشور ایجاد شده که از این مقدار، ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار هکتار توسط خود کشاورزان و مابقی با منابع دولتی اجرا شده است.

معاون وزیر جهاد کشاورزی، فرونشست زمین، شوری خاک، تغییر کاربری، کاهش ماده آلی و فرسایش را از چالش‌های جدی برشمرد و به تشریح دو مورد بحرانی پرداخت:

۱. فرونشست: وی با تفکیک علل فرونشست، توضیح داد: فرو نشست در دشت‌های کشاورزی عمدتاً ناشی از پمپاژهای کشاورزی است. اما آنچه در مناطق شهری مانند تهران رخ می‌دهد، عمدتاً مرتبط با برداشت‌های آب شرب از چاه‌ها است و وزارت نیرو متولی اصلی برخورد با برداشت‌های غیرمجاز در این حوزه است. بر اساس آمار، حدود ۵.۶ میلیون چاه غیرمجاز در کشور وجود دارد.

۲. شوری خاک: دکتر نیازی شهرکی با اعلام رشد نگران‌کننده شوری اراضی گفت: «در دو دهه گذشته، وسعت اراضی شور کشور از حدود ۷ میلیون هکتار به بیش از ۱۰ میلیون هکتار افزایش یافته است. دلیل اصلی، استفاده از منابع آبی شور است، چرا که ۶۰ درصد منابع آب زیرزمینی و ۵۰ درصد آب کشاورزی ما شور است.» وی راهکار مقابله با این پدیده را «کنشوری» و «کشت گیاهان مقاوم به شوری» عنوان کرد.

ضرورت تخصیص اعتبارات کلان برای خاک
معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به کمبود شدید اعتبار در حوزه خاک، گفت: برای مطالعات پایه خاک‌شناسی در کل کشور، به حداقل ۱۰ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم. همچنین برای نوسازی و ارتقای سیستم‌های آبیاری، شامل تجهیز به روش‌های نوین، لوله‌گذاری، بتن‌ریزی کانال‌ها و مرمت قنوات، حدود ۱۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز است.

وی با بیان اینکه «حفظ خاک از بسیاری پروژه‌های عمرانی ضروری‌تر است»، از توجه سازمان برنامه و بودجه به این موضوع در تخصیص اعتبارات قدردانی کرد: خوشبختانه امسال با درک این ضرورت، علی‌رغم کاهش اعتبارات بسیاری از طرح‌ها، اعتبار حوزه خاک ۶۶ درصد افزایش یافته است.

اولویت‌های اقدام در حوزه تخریب و آلودگی خاک
دکتر نیازی شهرکی در پایان، دو تهدید عمده برای خاک را برشمرد:
* آلودگی خاک: که منشأ آن پساب‌های شهری، صنعتی و کارخانجات است و سازمان حفاظت محیط زیست متولی اصلی آن است.
* تخریب خاک: که شامل فرسایش آبی و بادی و تغییر کاربری اراضی می‌شود و وزارت جهاد کشاورزی به همراه دستگاه‌های ذی‌ربط مانند منابع طبیعی و امور اراضی، مسئول پایش، مقابله و برخورد با عوامل آن هستند.

پایگاه خبری داوان نیوز: پژوهشگر ارشد کشاورزی حفاظتی، با تشریح سه اصل کلیدی این نظام کشاورزی، اجرای ناقص و برداشت‌های اشتباه از آن را مانعی بزرگ دانست و تاکید کرد: تنها راه نجات کشاورزی در مواجهه با تغییرات اقلیمی و خشکسالی، انجام «بزرگ‌ترین جراحی» در بخش زراعت ترویج واقعی کشاورزی حفاظتی است.

به گزارش خبرنگار ما، در حاشیه نوزدهمین کنگره علوم خاک ایران در دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران، «محمد اسماعیل اسدی»، پژوهشگر ارشد و بین‌المللی کشاورزی حفاظتی، در گفت‌وگو با پایگاه خبری داوان نیوز، بر لزوم تحول اساسی در نگرش به کشاورزی حفاظتی تاکید کرد.

اسدی با بیان اینکه بیش از ۲۰ سال در حوزه ترویج و پژوهش کشاورزی حفاظتی در داخل و خارج از کشور فعالیت داشته، اظهار داشت: کشاورزی حفاظتی یک پکیج کامل متشکل از سه اصل است: عدم دستکاری مکانیکی خاک (بی‌خاک‌ورزی)، حفظ بقایای گیاهی روی سطح زمین و رعایت تناوب زراعی با حداقل سه محصول. تنها زمانی می‌توان ادعا کرد کشاورزی حفاظتی اجرا شده که این سه اصل به صورت همزمان رعایت شوند.

اسدی: خاک ایران در حال فرسودن است
و بازسازی هر سانتیمتر آن ۸۰۰ سال زمان می‌برد.
تنها راه نجات، کنار گذاشتن گاوآهن و حرکت به سمت
کشاورزی حفاظتی «واقعی» است.

وی با انتقاد از درک نادرست رایج در جامعه متخصصان افزود: متاسفانه بسیاری از پژوهشگران، اساتید و کارشناسان ما هنوز به درک مشترکی نرسیده‌اند و مثلاً به خاک‌ورزی حفاظتی یا فقط بی‌خاک‌ورزی اکتفا می‌کنند. استفاده از یک کارنده نوتیل روی زمین لخت، هرگز کشاورزی حفاظتی نیست.

تاکید بر «بزرگ‌ترین جراحی» در زراعت کشور

این پژوهشگر بین‌المللی، با اشاره به شرایط خشکسالی و تغییر اقلیم، راه نجات کشاورزی ایران را اجرای واقعی این نظام دانست و گفت:  بزرگ‌ترین جراحی که در بخش زراعت کشور باید انجام شود، حذف گاوآهن برگرداندار و توقف آتش زدن بقایای گیاهی است. گاوآهن ساختار خاک را تخریب، مواد آلی را کاهش و تبخیر رطوبت را تشدید می‌کند. آتش زدن بقایا نیز برای میکروارگانیسم‌های خاک بسیار مضر است.

لزوم همراستایی با تعاریف جهانی و توقف افزودن اصول سلیقه‌ای

اسدی بر لزوم پیروی از تعریف جهانی کشاورزی حفاظتی تأکید و خاطرنشان کرد: این تعریف متعلق به من نیست؛ من فقط راوی هستم. تعریف فائو (سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد) وجود دارد و ما باید با همان سه اصل پیش برویم، نه اینکه اصل چهارمی از پیش خود به آن اضافه کنیم. ارتباط با مجامع علمی دنیا ضروری است.

وی از ترجمه و بارگذاری «راهنمای آموزشی کشاورزی حفاظتی» فائو به فارسی در سایت این نهاد بین‌المللی خبر

پایگاه خبری داوان نیوز: در نوزدهمین کنگره علوم خاک ایران، معاون امور آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به محدودیت منابع آبی و چالش سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی، بر لزوم بازنگری اساسی در مدیریت منابع پایه تأکید کرد.

به گزارش خبرنگار داوان نیوز، دکتر صفدر نیازی شهری ، با بیان اینکه «بزرگترین مصرف‌کننده آب، بخش کشاورزی است»، اظهار داشت: با توجه به محدودیت‌های تخصیص آب، چالش‌های سنگینی برای تأمین امنیت غذایی پیش رو داریم. باید بپذیریم که با این منابع محدود، چگونه می‌توانیم غذای مردم را تأمین کنیم.

محرک‌های اصلی الگوی کشت و اولویت خاک
وی اجرای «الگوی کشت» را ضروری خواند و افزود: تعیین الگوی کشت باید مبتنی بر قابلیت و تناسب اراضی، پتانسیل خاک، اقتصاد کشاورزی و شرایط اقلیم منطقه باشد. نمی‌توان در زمینی با قابلیت پایین، محصول پرآب‌خواه کشت کرد و انتظار بهره‌وری داشت.» معاون آب و خاک وزارت جهاد، انجام مطالعات خاک‌شناسی و آزمایش‌های حاصلخیزی را گام اول این مسیر دانست.

دکتر نیازی با اشاره به موضوع «کشاورزی حفاظتی» که سال‌ها در محافل علمی مطرح است، پرسید: چرا علم به مزرعه نمی‌رود؟ آیا مشکل از کشاورز است، از معیشت ناپایدار او، یا از عدم سرمایه‌گذاری و پشتیبانی کافی؟ حل این شکاف باید از دستاوردهای چنین کنگره‌هایی باشد.

هشدار درباره کمبود سرمایه‌گذاری
وی با ابراز نگرانی از میزان سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی گفت: سرمایه‌گذاری در این بخش طی ۴۰ تا ۵۰ سال گذشته تنها حدود ۵ درصد بوده در حالی که نرخ استهلاک ۵.۸ درصد است. عدم سرمایه‌گذاری بزرگ‌ترین مسئله پیش روست.» دکتر نیازی با اشاره به قانون حفاظت از خاک تصریح کرد: «برای انجام مطالعات خاک‌شناسی در کل کشور که طبق قانون تکلیف شده، به حدود ده همت اعتبار نیاز است. باید این چالش را بپذیریم و برای حل آن چاره‌اندیشی کنیم.

معاون وزارت جهاد کشاورزی، «تحویل حجمی آب»، «حاکمیت نظم در تخصیص آن» و «افزایش راندمان آبیاری» را از دیگر ضروریات خواند و توضیح داد: نمی‌توانیم ادعای افزایش راندمان کنیم در حالی که شبکه‌های فرسوده و کانال‌های خاکی را به‌روز نکرده‌ایم.

دکتر نیازی از جامعه علمی خواست تا با قلم و سخن، به حل چالش‌های بخش کمک کنند. وی بر لزوم «گفتمان‌سازی» برای حفاظت از خاک تأکید و بیان کرد: حفاظت از خاک تنها بر عهده یک سازمان نیست و مشارکت تک‌تک افراد جامعه را می‌طلبد. باید یافته‌های علمی را از طریق رسانه‌ها به جامعه منتقل کنیم.

به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، وی در پایان با اشاره به سخن مقام معظم رهبری، هشدار داد: اگرچه چالش آب جدی است و می‌توان آن را تولید یا شیرین کرد، اما تشکیل چند سانتی‌متر خاک صدها سال طول می‌کشد و قابل وارد کردن نیست. حفاظت و ارتقای سلامت این سرمایه غیرقابل جایگزین، امری حیاتی برای نسل امروز و آینده است.

***

بر اساس این گزارش، نوزدهمین کنگره علوم خاک ایران با مشارکت دانشگاه تهران، موسسه تحقیقات خاک و آب کشور و انجمن علوم خاک ایران، از تاریخ ۱۱ تا ۱۳ آذر ۱۴۰۴ در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در کرج برگزار می‌شود. این دوره با شعار «مدیریت جامع‌نگر و هوشمند خاک و آب» میزبان صد‌ها پژوهشگر، متخصص و فعال حوزه محیط‌زیست خواهد بود.