نوری: پاسخ به دغدغه‌های کشت فراسرزمینی نیازمند راهکار است
پایگاه خبری داوان نیوز: کشت فراسرزمینی به عنوان یکی از راهکارهای تأمین امنیت غذایی در شرایط بحران آب و محدودیت منابع خاکی، در سال‌های اخیر مورد توجه بسیاری از کشورها قرار گرفته است. این گزارش به بررسی سخنان غلامرضا نوری، وزیر جهاد کشاورزی ، درباره برنامه‌های کشت فراسرزمینی در برنامه هفتم توسعه می‌پردازد. همچنین عملکرد سایر کشورها در این حوزه و چالش‌های پیش روی ایران تحلیل شده است.
به گزارش ناظم رامتین، خبرنگار داوان نیوز؛ کشت فراسرزمینی علیرغم تأخیر قابل توجه در اجرا، همچنان به عنوان یک راهبرد کلیدی برای تأمین امنیت غذایی ایران در برنامه هفتم توسعه مورد توجه است. وزیر جهاد کشاورزی به عدم تحقق اهداف گذشته اعتراف کرده، اما بر برنامه‌ریزی جاه‌طلبانه برای آینده تأکید دارد. موفقیت در این حوزه مستلزم یادگیری از تجارب سایر کشورها، رفع چالش‌های داخلی و ارائه حمایت‌های لازم از بخش خصوصی است. با توجه به شرایط بحرانی آب و خاک در ایران، کشت فراسرزمینی می‌تواند نه تنها به عنوان یک راهکار تأمین غذایی، بلکه به عنوان یک ضرورت استراتژیک مورد توجه قرار گیرد.
۱. وضعیت کشت فراسرزمینی در ایران از دیدگاه وزیر جهاد کشاورزی
۱.۱. عدم تحقق اهداف
غلامرضا نوری، وزیر جهاد کشاورزی، صراحتاً اعلام کرده است که تاکنون هیچ اتفاق شاخصی در رابطه با تحقق کشت فراسرزمینی برای ایران نیفتاده است. اگرچه این موضوع حدود ۱۰ تا ۱۲ سال است که در کشور مطرح شده، اما تنها به صورت جسته و گریخته و توسط افراد با توانمندی‌های شخصی در برخی کشورها انجام شده است.
۱.۲. برنامه‌های آتی
وزیر جهاد کشاورزی از برنامه‌ریزی برای کشت یک میلیون هکتار در سال آینده خبر داده است. همچنین بر اساس برنامه هفتم توسعه، ایران باید تا پایان این برنامه به دو میلیون هکتار کشت فراسرزمینی و تأمین ۱۰ میلیون تن از ۳۰ میلیون تن محصول وارداتی از این طریق دست یابد.
۱.۳. نیاز به تدوین دستورالعمل جامع
نوری بر ضرورت تدوین دستورالعمل جامع برای کشت فراسرزمینی تأکید کرده است. وی اشاره کرد که رویه موجود جوابگوی نیازهای امروز نیست و باید راهکارهای جدیدی برای پاسخ به نیازها و دغدغه‌های پیش‌رو ارائه شود.
۲. عملکرد سایر کشورها در حوزه کشت فراسرزمینی
.۱. کشورهای خاورمیانه
کشورهای خاورمیانه به دلیل ناامنی غذایی، کمبود آب و الگوهای آب و هوایی ناپایدار از پیشگامان کشت فراسرزمینی هستند:
– ترکیه: تلاش برای اجاره زمین در کشورهای آفریقایی و آمریکای لاتین برای کشت محصولاتی مانند آفتابگردان، ذرت، پنبه و نیشکر. پروژه‌های قبلی در سودان با مشکلاتی مواجه شده، اما مذاکرات با ۱۰ کشور از جمله اوکراین و آفریقای جنوبی ادامه دارد.
– عربستان سعودی و امارات: تمرکز بر کشت محصولاتی مانند برنج، گندم، شکر و خوراک دام در کشورهایی مانند پاکستان. این کشورها با ۱۵ کشور همکاری دارند.
– قطر: سرمایه‌گذاری در تاجیکستان با هدف تأمین بازارهای داخلی.
۲.۲. کشورهای دیگر
– چین، بریتانیا و ایالات متحده: به ترتیب با ۳۳، ۳۰ و ۲۸ کشور همکاری می‌کنند.
– کشورهای حاشیه خلیج فارس: به دلیل درآمد نفتی بالا و ناامنی غذایی، فعالانه در حال اجاره زمین‌های کشاورزی در کشورهای در حال توسعه هستند.
۳. چالش‌ها و فرصت‌های کشت فراسرزمینی برای ایران
۳.۱. چالش‌ها
– عدم حمایت دولت: تجار ایرانی تایید می‌کنند که دولت‌های مختلف طی دو دهه اخیر هیچ حمایتی از آنان نکرده‌اند.
– مشکلات حقوقی و امنیتی: پروژه‌های قبلی مانند اجاره زمین در سودان با مشکلات مالکیت، ذخیره‌سازی و چالش‌های امنیتی مواجه شده‌اند.
– عدم واردات محصولات: بر اساس آمار گمرک، تاکنون حتی یک کیلوگرم محصول تحت عنوان کشت فراسرزمینی وارد ایران نشده است.
۳.۲. فرصت‌ها
– کاهش مصرف آب: با توجه به اینکه بیش از ۹۰ درصد آب شیرین ایران در کشاورزی مصرف می‌شود، کشت فراسرزمینی می‌تواند به حفظ منابع آبی کمک کند.
– دسترسی به زمین‌های حاصلخیز: کشورهایی مانند روسیه، قزاقستان، ونزوئلا و کنیا اعلام آمادگی کرده‌اند که زمین در اختیار شرکت‌های ایرانی قرار دهند.
– توسعه صادرات غیرنفتی: ایجاد بازار در سایر کشورها برای شرکت‌های ایرانی و افزایش درآمدهای غیرنفتی.
۴. راهکارهای پیشنهادی
– تدوین دستورالعمل جامع: ایجاد چارچوب قانونی و حمایتی برای سرمایه‌گذاران بخش خصوصی.
– هماهنگی بین‌المللی: همکاری وزارت کشاورزی با وزارت امور خارجه و بانک مرکزی برای تسهیل مبادلات بانکی و تعیین کشورهای هدف.
– تنوع در کشورهای میزبان: تمرکز بر کشورهای همسایه با مرز آبی و خاکی برای کاهش هزینه‌های حمل و نقل.
– حمایت از بخش خصوصی: اعطای وام‌های کم‌بهره، معافیت‌های مالیاتی و بیمه تأمین خسارت.
منابع
1. تابناک (شهریور ۱۴۰۴) – دستورالعمل جامع کشت فراسرزمینی تدوین می‌شود
2. خبرگزاری مهر (شهریور ۱۴۰۴) – دستورالعمل جامع کشت فراسرزمینی تدوین می‌شود
3. فودنا (آذر ۱۴۰۱) – کشورهای خاورمیانه در جست‌وجوی کشت فرا سرزمینی
4. زمان آنلاین (مرداد ۱۴۰۴) – تاکنون هیچ اتفاقی در کشت فرا سرزمینی نیافتاده است
5. موج (شهریور ۱۴۰۴) – کشت فراسرزمینی بدون دستورالعمل جامع به هدف نمی‌رسد
6. فودپرس (شهریور ۱۴۰۴) – تاکنون هیچ اتفاقی در کشت فرا سرزمینی نیافتاده است
7. آخرین خبر (شهریور ۱۴۰۴) – وزیر کشاورزی: تاکنون هیچ اتفاقی در کشت فراسرزمینی نیفتاده است
8. اکو دیپ – کشت فرا سرزمینی؛ خوب، بد، زشت
9. شعار سال (مرداد ۱۴۰۴) – تاکنون هیچ اتفاقی در کشت فراسرزمینی نیافتاده است
10. جام جم آنلاین (شهریور ۱۴۰۴) – خرمن خالی کشت فراسرزمینی