پایگاه خبری داوان نیوز: توانمندسازی منابع انسانی در زنجیره ارزش غذا، تنها راه مقابله با ضایعات گسترده محصولات کشاورزی و عبور از چالش‌هایی چون تغییرات اقلیمی و ناامنی غذایی است.

به گزارش داوان نیوز، دکتر سید داود حاجی‌میررحیمی، عضو هیأت علمی مرکز آموزش عالی امام خمینی(ره)، در نشست تخصصی «هم‌افزایی فناوری، آموزش و اخلاق در راستای مدیریت یکپارچه ضایعات و ترویج مصرف مسئولانه»، بر ضرورت تحول اساسی در نظام آموزش و ترویج کشاورزی کشور تأکید کرد.

حاجی‌میررحیمی با بیان اینکه تحول در آموزش و ترویج یک استراتژی جهانی برای مقابله با چالش‌هایی چون تغییرات اقلیمی، تنش آبی و ناامنی غذایی است، اظهار داشت: توسعه منابع انسانی در زنجیره ارزش کشاورزی و غذا، نقشی محوری در کاهش ضایعات محصولات کشاورزی و غذایی ایفا می‌کند.

محورهای کلیدی سخنرانی:

1. رابطه زنجیره ارزش و ضایعات: دکتر میررحیمی با اشاره به اینکه «ضعف در شکل‌گیری زنجیره‌های ارزش، علت اصلی ضایعات بالا در بخش کشاورزی است»، خاطرنشان کرد: در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران، ضایعات عمدتاً در مراحل برداشت، حمل‌ونقل، فرآوری و بسته‌بندی رخ می‌دهد که ریشه در عدم توانمندی و دانش فنی دست‌اندرکاران این حلقه‌ها دارد.

2. راهبردهای چهارگانه تحول: وی راهبردهای اصلی برای نوسازی نظام آموزش و ترویج کشاورزی را به شرح زیر برشمرد:
* فناوری و نوآوری: به‌کارگیری فناوری‌های نوین آموزشی و کشاورزی در برنامه‌های ترویجی.
* مشارکت مردمی و شبکه‌سازی: ایجاد شبکه‌های دانش‌بنیان و مشارکت نهادهای مردمی، تعاونی‌ها و خوشه‌های کشاورزی در سراسر زنجیره ارزش.
* آموزش‌های مهارت‌محور: تغییر محتوای آموزشی به سمت سواد مالی، بازاریابی، توسعه کسب‌وکار و استفاده از پلتفرم‌های تجارت الکترونیک.
* مشارکت بخش خصوصی و شرکت‌های دانش‌بنیان: تقویت همکاری با استارت‌آپ ها، هسته‌های فناور و شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه کشاورزی.

3. رویکردهای نوین آموزشی: این استاد دانشگاه، رویکردهایی مانند «ترویج دیجیتال و فناوری‌محور»، «آموزش صلاحیت‌محور» و «بهره‌گیری از فناوری‌های نوین آموزشی» (اپلیکیشن‌ها، واقعیت مجازی، هوش مصنوعی) را از ارکان تحول برشمرد. وی از راه اندازی «زیست‌بوم فناوری» در مرکز آموزش عالی امام خمینی(ره) و تولید اپلیکیشن آموزشی «رانندگی تراکتور» و انیمیشن هوش مصنوعی با موضوع «مصرف صحیح برنج» به عنوان نمونه‌های عملی یاد کرد.

4. تغییر نقش نهادهای ترویجی: دکتر میررحیمی پیشنهاد داد سازمان‌های ترویجی به «مراکز خدمات آموزشی-ترویجی زنجیره ارزش» تبدیل شده و شاخص‌های عملکردی آن‌ها بر مبنای «ارزش افزوده ایجادشده» در زنجیره تعریف شود.

جمع‌بندی و چشم‌انداز:

وی در پایان با تأکید بر اینکه سرمایه‌گذاری بر توانمندسازی منابع انسانی، یک سرمایه‌گذاری بلندمدت و بنیادی است، تصریح کرد: تحقق این تحول نیازمند عزم ملی، بازطراحی نهادها، تدوین سیاست‌های پشتیبان و صبر است. تنها در این صورت می‌توانیم ضریب نفوذ دانش و فناوری را افزایش داده، در برابر شوک‌های اقلیمی و اقتصادی مقاومت کنیم و امنیت غذایی پایدار را تضمین نماییم.

این نشست تخصصی با حضور اساتید، محققان و کارشناسان به صورت حضوری و مجازی و در راستای همایش ملی مدیریت ضایعات محصولات کشاورزی و غذا و ترویج فرهنگ مصرف درست برگزار شد.

پایگاه خبری داوان نیوز: بادام، یکی از قدیمی‌ترین و ارزشمندترین خشکبارهای جهان، با سابقه کشت چندین هزارساله در ایران، جایگاه ویژه‌ای در کشاورزی و اقتصاد کشور دارد. ایران با کسب رتبه سوم سطح زیر کشت و رتبه چهارم تولید جهانی، از پیشگامان تولید این محصول است. این راهنمای جامع آموزشی، بر اساس آخرین یافته‌های علمی و تجربیات عملی، کلیه مراحل پرورش بادام – از اصول اولیه اقلیم‌شناسی و انتخاب رقم مناسب تا مدیریت باغ، مبارزه با آفات و بیماری‌ها، و نهایتاً برداشت و فرآوری – را به‌طور سیستماتیک و کاربردی ارائه می‌دهد.

به گزارش خبرنگار داوان نیوز، هدف این آموزش، تجهیز باغداران، کارشناسان و علاقه‌مندان به دانش روز باغبانی بادام است تا با به‌کارگیری روش‌های صحیح، ضمن افزایش کمی و کیفی محصول، بهره‌وری و درآمدزایی این بخش را به حداکثر برسانند. از انتخاب پایه و رقم سازگار تا مدیریت بحران‌هایی مانند سرمازدگی بهاره و تأمین گرده‌افشانی مؤثر، همه‌آنچه برای احداث و مدیریت یک باغ پربازده بادام نیاز است، در این مجموعه گنجانده شده است.

ایران به عنوان یکی از قدیمی‌ترین تولیدکنندگان بادام، با سابقه‌ای چندین هزارساله، جایگاه ویژه‌ای در بین کشورهای تولیدکننده دارد. در حال حاضر ایران از نظر سطح زیر کشت رتبه سوم و از نظر میزان تولید رتبه چهارم جهانی را دارا می‌باشد.

مناطق عمده کشت بادام در ایران:
– خراسان
– فارس
– آذربایجان شرقی
– چهارمحال و بختیاری
– یزد
– کرمان
– اصفهان

با توجه به وجود شرایط آب و هوایی مناسب و ارقام مختلف اهلی و وحشی، پتانسیل قابل توجهی برای توسعه کشت این محصول و ایجاد درآمد ارزی برای کشور وجود دارد.

فصل ۱: شرایط اقلیمی مناسب برای کشت بادام

۱.۱ عوامل کلیدی اقلیمی

اقلیم مهمترین عامل در احداث باغ بادام است که بر رشد درخت، جمعیت آفات و بیماری‌ها تأثیر مستقیم دارد.

محدوده بهینه:
– ارتفاع از سطح دریا: ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ متر
– عرض جغرافیایی: ۲۷ تا ۴۵ درجه شمالی و جنوبی
– دمای بهینه رشد: ۲۰ تا ۳۰ درجه سانتیگراد (حداکثر ۳۵ درجه)

۱.۲ محدودیت‌های دمایی

۱.۳ نیازهای سرمایی و حرارتی

– نیاز سرمایی: ۱۰۰-۵۰۰ ساعت دمای ۰ تا ۷ درجه سانتیگراد (مؤثرترین دما: ۲-۴ درجه)
– نیاز گرمایی: برای شکوفایی جوانه‌های گل پس از تأمین نیاز سرمایی

۱.۴ زمان گلدهی ارقام

۱.۵ سایر عوامل اقلیمی

– نور: نیاز به ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ ساعت تابش خورشید با شدت ۴۰۰۰۰ تا ۴۵۰۰۰ لوکس
– رطوبت نسبی: ۲۰ تا ۴۵ درصد (پرهیز از مناطق با رطوبت بالای ۶۰٪ یا کمتر از ۲۰٪)
– باد: بادهای ملایم مفید، اما بادهای با سرعت بیش از ۲۰ متر/ثانیه مضر هستند

فصل ۲: نیازهای خاک و آب

۲.۱ ویژگی‌های خاک مناسب

۲.۲ مدیریت آب

– نیاز آبی سالانه: ۸-۱۲ هزار مترمکعب در هکتار (بسته به سیستم آبیاری)
– آبیاری قطره‌ای: ۶-۸ هزار مترمکعب
– آبیاری سطحی: ۹-۱۲ هزار مترمکعب

– کیفیت آب آبیاری:
– EC مطلوب: کمتر از ۱٫۵ دسی‌زیمنس/متر
– حداکثر مجاز: ۲ دسی‌زیمنس/متر
– EC بالای ۲ باعث کاهش ۲۰٪ عملکرد می‌شود

فصل ۳: ارقام و پایه‌های تجاری

۳.۱ معیارهای انتخاب رقم

۱. زمان گلدهی (ترجیحاً دیرگلی)
۲. عملکرد بالا
۳. سازگاری گرده
۴. زمان رسیدن
۵. سهولت برداشت و پوست‌کنی
۶. بازارپسندی مغز (شکل، رنگ، چروکیدگی)
۷. تک‌مغز بودن
۸. قابلیت عرضه به بازار

۳.۲ ارقام مهم تجاری در ایران

مامایی، ربیع، سفید (منقا)، شکوفه، سهند، آذر، یلدا، صبا، آیدین، آراز، اسکندر و ارقام سری شاهرود (۶، ۷، ۸، ۱۲، ۱۳، ۱۶، ۲۱)

۳.۳ پایه‌های مورد استفاده

توصیه: استفاده از نهال‌های گواهی‌شده و سالم از نهالستان‌های معتبر

فصل ۴: الگوی کشت و گرده‌افشانی

۴.۱ سیستم‌های کشت

۴.۲ آماده‌سازی زمین و کاشت نهال

مراحل احداث باغ:
۱. گودال‌برداری با ابعاد ۱×۱×۱ متر
۲. اختلاط خاک سطحی با کود دامی و شیمیایی (بر اساس آزمون خاک)
۳. پر کردن گودال تا نیمه با مخلوط تهیه‌شده
۴. پرالیناژ ریشه: ضدعفونی ریشه با محلول دوغابی (کود حیوانی + خاک رس + قارچ‌کش)
۵. کاشت نهال در اواخر پاییز (مناطق معتدل) یا اواخر زمستان (مناطق سردسیر)
۶. توجه به عمق کاشت (یقه هم‌سطح زمین، محل پیوند ۱۰-۱۵ سانتی‌متر بالاتر)

۴.۳ مدیریت گرده‌افشانی

– خودناسازگاری: بیشتر ارقام تجاری نیاز به گرده‌زای دیگر دارند
– نسبت کاشت: ۱:۱ یا ۲:۱ (یک یا دو ردیف اصلی به ازای هر ردیف گرده‌زا)
– عامل گرده‌افشانی: زنبورعسل (باد نقشی ندارد)
– مدیریت کندوها: زمان ورود، تعداد و توزیع مناسب در باغ

نمونه ترکیب‌های سازگار:
– رقم اصلی مامایی ← گرده‌زای ربیع
– رقم اصلی شاهرود ۱۲ ← گرده‌زای شکوفه

فصل ۵: هرس درختان بادام

۵.۱ هرس فرم (تربیت)

هدف: ایجاد فرم جامی برای نفوذ نور بهتر

مراحل:
۱. سال اول: سربرداری نهال از ارتفاع ۸۰-۱۲۰ سانتی‌متر (ارقام با رشد گسترده) یا ۶۰-۱۰۰ سانتی‌متر (ارقام با رشد افراشته)
۲. سال‌های دوم تا چهارم: انتخاب ۳-۴ شاخه اصلی به عنوان بازو با زوایای ۴۵ درجه و فاصله حداقل ۲۰ سانتی‌متر
۳. حذف مستمر پاجوش‌ها و نرک‌ها

۵.۲ هرس باردهی

اقدامات مشترک در هرس باردهی:
– حذف شاخه‌های خشک، بیمار و آفت‌زده
– حذف نرک‌ها
– تعویض تدریجی شاخه‌های مسن با جوان

فصل ۶: تغذیه و کوددهی

۶.۱ اصول کلی

– تغذیه بر اساس آزمون خاک و برگ
– استفاده از روش‌های چالکود یا کانال کود
– تأکید بر مصرف کودهای آلی

۶.۲ توصیه کودی برای درختان جوان (قبل از باردهی)

– نیترات آمونیوم: ۱۰۰ گرم در دو نوبت (اواسط اردیبهشت و خرداد)
– به طور کلی: N-P-K به ترتیب ۴۰، ۲۰، ۳۰ کیلوگرم در هکتار در سال

۶.۳ توصیه کودی برای درختان بارده (هر دو سال یکبار)

فصل ۷: مدیریت آفات، بیماری‌ها و علف‌های هرز

۷.۱ آفات مهم بادام

۷.۲ بیماری‌های مهم

۷.۳ علف‌های هرز و انگل‌ها

– گیاهان انگل گلدار: دارواش (روی اندام هوایی) و گل جالیز (روی ریشه)
– علف‌های هرز معمول: مدیریت با روش‌های مکانیکی و شیمیایی

عارضه شبه جارویی: مرگ جوانه‌های جانبی، کاهش گلدهی، لخت شدن شاخه‌ها. پیشگیری با استفاده از پیوندک از درختان سالم.

فصل ۸: برداشت، فرآوری و نگهداری

۸.۱ برداشت میوه

۸.۲ تکنولوژی پس از برداشت

مراحل اصلی:
۱. پوست‌گیری: جدا کردن پوست سبز بلافاصله پس از برداشت
۲. خشک‌کردن: کاهش رطوبت از ۲۰-۳۰٪ به ۶-۸٪
– روش سنتی: ۳-۴ روز در آفتاب
– روش صنعتی: با هوای گرم ۴۰-۵۰ درجه به مدت ۱۸-۲۴ ساعت
۳. مغزکردن: با دستگاه‌های پوست‌شکن
۴. فرآوری: به صورت مغز کامل، نیمه، خلال، خردشده یا آرد
– محصولات: شور، بوداده، برشته، شکری، طعم‌دار
۵. انبارداری:
– کوتاه‌مدت: دمای ۴-۶ درجه سانتی‌گراد
– بلندمدت: دمای صفر درجه، رطوبت ۵۵-۶۰٪، اکسیژن ۲٪
– پرهیز از مجاورت با محصولات بودار

به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، پرورش بادام با توجه به سابقه طولانی در ایران و سازگاری با شرایط اقلیمی کشور، فرصت اقتصادی مناسبی برای باغداران محسوب می‌شود. موفقیت در این زمینه مستلزم:

۱. انتخاب صحیح رقم و پایه متناسب با شرایط منطقه
۲. رعایت اصول احداث باغ (خاک، آب، اقلیم)
۳. مدیریت بهینه گرده‌افشانی
۴. اجرای صحیح عملیات باغی (هرس، تغذیه، آبیاری)
۵. کنترل به موقع آفات و بیماری‌ها
۶. برداشت و فرآوری اصولی

با برنامه‌ریزی صحیح، استفاده از دانش روز باغبانی و مدیریت یکپارچه باغ، می‌توان به عملکرد اقتصادی مطلوب و توسعه پایدار این محصول ارزشمند دست یافت.

پایگاه خبری داوان نیوز: ایران با تولید سالانه ده‌ها هزار تن فندق، از بازیگران اصلی این عرصه است. اما کلید موفقیت در احداث باغی پربار و پرثمر، فراتر از کاشت یک نهال ساده است؛ این موفقیت در گرو دانش فنی، انتخاب هوشمندانه و مدیریت دقیق است.

فندق با تولید جهانی حدود ۱.۱ میلیون تن، یکی از خشکبار مهم اقتصادی است. ایران با تولید سالانه ۲۳ هزار تن، ششمین تولیدکننده جهانی محسوب میشود. حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد فندق تولیدی جهان به صورت مغز برای تهیه شیرینی‌ها و فرآورده‌های غذایی استفاده می‌شود. این گیاه بومی مناطق معتدل اروپا و آسیای مرکزی بوده و در مناطقی با زمستان‌های معتدل و تابستان‌های خنک رشد مطلوبی دارد.

شرایط اقلیمی مناسب
– دامنه ارتفاعی : از سطح دریا تا ۱۵۰۰ متر
–  دما : نیازمند زمستان‌های معتدل و تابستان‌های خنک
–  بارندگی : حداقل ۱۰۰۰ میلی‌متر در سال با پراکنش مناسب
–  ملاحظات ویژه :
– شیب‌های جنوبی گلدهی را تسریع می‌کنند اما خطر سرمازدگی بهاره را افزایش می‌دهند
– در زمان برداشت (شهریور تا مهر) بارندگی مطلوب نیست
– از کاشت در زمین‌های با بادهای شدید یا آب سطح‌الارضی بالا خودداری شود

ارقام تجاری فندق در ایران
ارقام اصلی:
– روند دوپیمون
– فرتیل دو کوتارد (بارسلونا)
– النگ داسپاین
– سگورب، نگرت، داویانا
– کوسفورد و مروی دوبول ویلر

ارقام محلی برتر:
– شاه فندق، گرد اشکورات
– تابستانه، پائیزه، انبوه
– پشمینه، گرچه، شصتی
– گردویی و کالپرک

توجه: ۲۵ رقم از ۴۲ رقم وارداتی روسیه در حال ارزیابی سازگاری در مناطق مختلف می‌باشند.

الگوی کشت و گرده‌افشانی
روش‌های کشت:
۱. مربعی
۲. مستطیلی (روش معمول)
۳. مثلثی
۴. داربستی

نکات مهم:
– در اراضی شیبدار کشت باید روی خطوط تراز انجام شود
– فندق گیاهی تک‌پایه و گرده‌افشانی توسط باد انجام می‌شود
– ارقام گرده‌زا باید حداکثر ۲۵-۳۰ متر از درختان اصلی فاصله داشته باشند
– گرده‌دهندگان باید در مسیر بادهای غالب زمستانه کشت شوند

هرس فرم‌دهی و تربیت
مراحل هرس فرم‌دهی:
۱. سال اول: قطع نهال در ارتفاع ۸۰-۱۰۰ سانتی‌متری
۲. حفظ شاخه‌های از ارتفاع ۴۰-۵۰ سانتی‌متری به بالا
۳. انتخاب ۴-۶ شاخه اصلی برای فرم جامی
۴. هرس فرم‌دهی تا سال چهارم ادامه می‌یابد

روش‌های هرس درختان بالغ:
– روش اول: حذف ۵۰٪ سطح باردهی در ۲۰٪ درختان باغ (طی ۵ سال)
– روش دوم: هرس سالانه و حذف ۱۰٪ سطح باردهی در کل باغ

توصیه: محل برش باید با چسب باغبانی پوشانده شود.

نیازهای خاک و تغذیه
خصوصیات خاک مناسب:
– نیمه‌عمیق تا عمیق (بیش از ۵۰ سانتی‌متر)
– خاک‌های رسوبی، رسی شنی یا شنی رسی
– اسیدیته مطلوب: pH حدود ۶
– عدم کشت در خاک‌های با آهک فعال بیش از ۱۰٪

برنامه کوددهی:
– کود دامی: ۱۵-۳۰ تن در هکتار سالانه (پاییز و زمستان)
– کوددهی در زمان کشت: ۸-۱۰ کیلوگرم کود پوسیده دامی به ازای هر نهال
– کود شیمیایی: متناسب با سن درخت و بر اساس آزمون خاک

آفات و بیماری‌های مهم
بیماری‌ها:
۱. سفیدک سطحی فندق: ایجاد لکه‌های زرد و سفید
– کنترل: سموم قارچ‌کش هنگام مشاهده علائم

آفات اصلی:
۱. شپشک نرمتن:
– خسارت: ضعف درخت و ترشح عسلک
– کنترل: روغن ولک ۴٪ (سمپاشی زمستانه)

۲. شته فندق:
– خسارت: ترشح شدید عسلک و انتقال بیماری‌های ویروسی
– کنترل: سموم مناسب

۳. کنه جوانه‌خوار فندق:
– خسارت: بدشکلی و خشکیدگی جوانه‌ها
– کنترل: سموم توصیه شده در زمان بیدار شدن گیاه

سایر آفات و بیماری‌ها:
– آفات: سن‌ها، سوسک چوب‌خوار، زنبور برگ‌خوار، کرم سفید ریشه
– بیماری‌ها: باکتریوز، شانکر، گلوسپوریوم، مونیلیا، بوتریتیس

برداشت و فرآوری
زمان برداشت:
– نیمه دوم مرداد تا نیمه اول مهرماه
– نشانه رسیدگی: تغییر رنگ گریبانه به قهوه‌ای

مراحل پس از برداشت:
۱. خشک‌کردن تا رطوبت ۵-۸ درصد
۲. نگهداری در شرایط خشک و مناسب

به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، کشت فندق با رعایت اصول علمی و توجه به شرایط اقلیمی هر منطقه، می‌تواند به عنوان یک فعالیت اقتصادی سودآور توسعه یابد. انتخاب ارقام مناسب، اجرای صحیح عملیات زراعی و مدیریت تلفیقی آفات و بیماری‌ها از عوامل کلیدی موفقیت در این زمینه می‌باشند.

روش‌های مختلف کاشت درختان میوه*
– الف: مربعی
– ب: مستطیلی
– پ: مثلثی یا لوزی
– ت: داربستی
(دایره‌های سیاه محل کاشت درختان را نشان می‌دهند)