پوره سن غلات و روش‌های مبارزه شیمیایی در مزارع ایران
پایگاه خبری DA1news: پوره سن غلات، به‌ویژه سن گندم (*Eurygaster integriceps*)، یکی از مخرب‌ترین آفات کشاورزی در ایران محسوب می‌شود که سالانه خسارات کمی و کیفی قابل توجهی به محصولات گندم و جو وارد می‌کند. این آفت با تغذیه از شیره گیاهی و تزریق آنزیم‌های تجزیه‌کننده به دانه‌ها، ارزش نانوایی گندم را از بین می‌برد و حتی در مواردی تا ۱۰۰٪ محصول را نابود می‌کند . در این گزارش، مراحل رشد پوره سن غلات، خسارات ناشی از آن، و روش‌های مؤثر مبارزه شیمیایی بررسی می‌شود.
مراحل رشد پوره سن غلات
سن گندم دارای ۵ مرحله پورگی است که هر کدام ویژگی‌های متمایزی دارند:
1. سن اول: پوره‌ها پس از تفریخ تخم، کوچک و تیره‌رنگ هستند و در پایین بوته‌ها بدون حرکت و تغذیه باقی می‌مانند .
2. سن دوم: همچنان غیرفعال بوده و تنها از رطوبت محیط استفاده می‌کنند. رنگ آن‌ها قهوه‌ای تیره است .
3. سن سوم: شروع به تغذیه از برگ و ساقه می‌کنند و خسارت اولیه را وارد می‌سازند .
4. سن چهارم: با افزایش اندازه، تغذیه آن‌ها تشدید می‌شود و دانه‌های گندم در مرحله شیری را هدف قرار می‌دهند .
5. سن پنجم: در این مرحله، پوره‌ها به حشرات بالغ تبدیل شده و با تغذیه از دانه‌های سخت‌شده، باعث چروکیدگی و کاهش کیفیت محصول می‌شوند .
نکته کلیدی: خسارت اصلی در مراحل چهارم و پنجم پورگی رخ می‌دهد، زیرا آنزیم‌های موجود در بزاق حشره، گلوتن گندم را تجزیه می‌کند .
خسارات ناشی از پوره سن غلات
– کمی: کاهش ۲۰–۶۰٪ عملکرد محصول به دلیل تغذیه از برگ و ساقه .
– کیفی: افت کیفیت آرد و نان به‌دلیل تخریب پروتئین‌ها. حتی ۲–۳٪ آلودگی، محصول را برای مصرف نانوایی نامناسب می‌کند .
– اقتصادی: افزایش هزینه‌های سمپاشی و کاهش درآمد کشاورزان.
روش‌های مبارزه شیمیایی
مبارزه شیمیایی به عنوان یکی از مؤثرترین روش‌ها در کنترل طغیان این آفت شناخته می‌شود، اما نیازمند رعایت زمانبندی دقیق و استفاده از سموم مناسب است:
۱. زمان مناسب سمپاشی
– مرحله سن مادر: سمپاشی هنگامی انجام می‌شود که حشرات بالغ در مزارع مستقر شده و پیش از تخم‌گذاری باشند. تراکم بیش از ۱ حشره در متر مربع نیاز به مداخله دارد .
– مرحله پورگی: بهترین زمان هنگام غالب بودن پوره‌های سن دوم و سوم است، زیرا حساسیت آن‌ها به سموم بیشتر است. تأخیر در سمپاشی منجر به افزایش مقاومت پوره‌ها و خسارت جبران‌ناپذیر می‌شود .
۲. سموم پیشنهادی
– فنیتروتیون (EC 50%): ۱ لیتر در هکتار .
– تری کلروفون (SP 80%): ۱.۲ کیلوگرم در هکتار .
– دلتامترین (EC 2.5%): ۳۰۰ میلی‌لیتر در هکتار .
– فنتون (EC 50%): ۱ لیتر در هکتار .
۳. روش سمپاشی
– سمپاشی هوایی: با حجم محلول ۲۵ لیتر در هکتار برای پوشش یکنواخت .
– سمپاشی زمینی: استفاده از سمپاش‌های میکرونر با هد الکترواستاتیک برای کاهش لهیدگی محصول در مزارع کوچک .
چالش‌ها و توصیه‌ها
– هماهنگی با شرایط آب‌وهوایی: نوسانات دما در مناطق کوهستانی ممکن است زمان مهاجرت سن‌ها را تغییر دهد و برنامه سمپاشی را مختل کند .
– مدیریت تلفیقی: ترکیب روش‌های زراعی (مانند تناوب با حبوبات)، کنترل بیولوژیک (استفاده از زنبورهای پارازیتوئید)، و شیمیایی برای کاهش وابستگی به سموم .
– آموزش کشاورزان: ضرورت اطلاع‌رسانی درباره عواقب عدم سمپاشی، به‌ویژه در مناطق گرمسیر که مزارع رها شده به کانون تکثیر آفت تبدیل می‌شوند .
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، پوره سن غلات تهدیدی جدی برای امنیت غذایی ایران محسوب می‌شود. موفقیت در کنترل این آفت مستلزم نظارت دقیق بر مراحل رشد پوره، استفاده بهینه از سموم، و مشارکت فعال کشاورزان و نهادهای دولتی است. با توجه به گزارش اخیر استان لرستان درباره طغیان پوره‌ها در اردیبهشت ۱۴۰۴ ، لزوم اجرای سریع برنامه‌های مدیریتی بیش از پیش آشکار می‌شود.