کنترل بیولوژیک و توسعه روش‌های پایدار؛ عملکرد موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور
پایگاه خبری DA1news: موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور به عنوان مرجع علمی اصلی در حوزه آفات و بیماری‌های گیاهی، نقش محوری در تولید و توسعه نهاده‌های کشاورزی مرتبط با حفظ سلامت گیاهان ایفا می‌کند. این گزارش به بررسی عملکرد این موسسه در زمینه‌های تولید سموم زیستی، تشخیص و پیشگیری از آفات، کاهش مصرف سموم شیمیایی و آموزش کشاورزان می‌پردازد.یافته‌ها نشان می‌دهد این موسسه با وجود چالش‌های بودجه‌ای و فناورانه، دستاوردهای قابل توجهی در کنترل بیولوژیک و توسعه روش‌های پایدار گیاهپزشکی داشته است.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، با توجه به اهمیت روزافزون امنیت غذایی و لزوم کاهش مصرف نهاده‌های شیمیایی مضر، موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور مسئولیت خطیر توسعه روش‌های علمی و پایدار برای کنترل آفات و بیماری‌های گیاهی را بر عهده دارد. این گزارش عملکرد موسسه را در چهار حوزه اصلی مورد بررسی قرار می‌دهد.
تولید و توسعه سموم زیستی
دستاوردهای کلیدی:
– ثبت ۳۵ فرمولاسیون جدید سموم زیستی مبتنی بر باکتری‌ها، قارچ‌ها و عصاره‌های گیاهی
– تولید انبوه ۵ عامل بیولوژیک شامل:
– باسیلوس تورنجینسیس (Bt) برای کنترل آفات برگخوار
– تریپس نیجر برای مبارزه با کنه‌های تارعنکبوتی
– کفشدوزک هفت نقطه‌ای برای کنترل شته‌ها
– کاهش ۴۰ درصدی مصرف سموم شیمیایی در محصولات استراتژیک مانند پسته و مرکبات
چالش‌ها:
– محدودیت در فناوری فرمولاسیون و ماندگاری سموم زیستی
– مقاومت برخی کشاورزان به جایگزینی سموم شیمیایی
تشخیص و پایش آفات و بیماری‌ها
اقدامات موثر:
– راه‌اندازی شبکه ملی پایش آفات با ۵۰۰ ایستگاه در سراسر کشور
– توسعه ۲۰ کیت سریع تشخیص بیماری‌های گیاهی (مانند کیت تشخیص ویروس موزاییک خیار)
– تهیه اطلس الکترونیک آفات با پوشش ۱۲۰۰ گونه آفت و بیماری
محدودیت‌ها:
– کمبود نیروی متخصص در مناطق محروم
– نبود تجهیزات پیشرفته تشخیص مولکولی در برخی استان‌ها
تحقیقات کاربردی در کنترل آفات
پروژه‌های شاخص:
– مطالعه رفتار شناسی سوسک سرخرطومی گندم و ارائه راهکارهای کنترل غیرشیمیایی
– توسعه روش‌های اخلال در جفت‌گیری (مثل فرمون‌های مصنوعی برای کرم خراط)
– ارزیابی مقاومت ارقام بومی به آفات (شناسایی ۱۰ رقم گندم مقاوم به سن گندم)
نوآوری‌ها:
– استفاده از پهپاد برای پخش عوامل بیولوژیک
– به کارگیری تصویربرداری هوشمند در شناسایی آفات
آموزش و ترویج روش‌های نوین
برنامه‌های اجرا شده:
– طرح مدرسه در مزرعه (آموزش ۵۰ هزار کشاورز در پنج سال اخیر)
– تولید ۲۰۰ عنوان نشریه فنی به زبان ساده
– راه‌اندازی سامانه مشاوره آنلاین گیاهپزشکی با پاسخگویی به ۱۰۰۰ سوال روزانه
مشکلات:
– عدم پوشش کامل آموزش‌ها در مناطق دورافتاده
– کمبود اعتبارات برای گسترش برنامه‌های ترویجی
نتایج کلیدی
– کاهش ۳۰ درصدی مصرف سموم شیمیایی خطرناک در یک دهه اخیر
– خودکفایی در تولید ۲۰ نوع عامل کنترل بیولوژیک
– افزایش ۵۰ درصدی سطح مبارزه بیولوژیک در باغات کشور
پیشنهادات:
۱. تخصیص بودجه ویژه برای توسعه فرمولاسیون‌های نوین سموم زیستی
۲. تقویت همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه بیوکنترل
۳. تجاری‌سازی یافته‌های تحقیقاتی از طریق ایجاد مراکز رشد تخصصی
۴. گسترش شبکه پایش هوشمند آفات با استفاده از فناوری‌های دیجیتال
موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور با رویکرد علمی و کاربردی خود توانسته است گام‌های موثری در جهت توسعه نهاده‌های کشاورزی پایدار بردارد. با این حال، برای تحقق کامل اهداف نیازمند حمایت بیشتر مالی، توسعه زیرساخت‌های تحقیقاتی و افزایش همکاری با بخش خصوصی است. تداوم این مسیر می‌تواند ایران را به الگویی موفق در کنترل بیولوژیک آفات در منطقه تبدیل کند.