کود تولید داخل؛ اصلاح ساختار، مدیریت پایدار
پایگاه خبری DA1news: ایران در تولید برخی از انواع کودهای کشاورزی، به ویژه کودهای نیتروژنه و فسفاته، موفقیت‌های قابل توجهی داشته است، اما در زمینه کیفیت، تنوع و مدیریت مصرف همچنان با چالش‌هایی روبه‌رو است.
به گزارش اخبار روزانه کشااورزی، ایران در تولید برخی کودها خودکفا است، اما برای رسیدن به کیفیت مطلوب و مدیریت پایدار، نیاز به اصلاح ساختار تولید و مصرف دارد.در ادامه، نقاط قوت و ضعف ایران در تولید کود کشاورزی را بررسی می‌کنیم:
دستاوردها و موفقیت‌های ایران در تولید کود کشاورزی
1. خودکفایی در تولید کودهای نیتروژنه (اوره و آمونیاک)
– ایران یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان اوره در جهان است و کارخانه‌هایی مانند پتروشیمی شیراز، خراسان و پردیس حجم بالایی از کود اوره را تولید می‌کنند.
– بخشی از این تولیدات به صادرات (به ویژه به کشورهای هند، برزیل و ترکیه) اختصاص دارد.
2. تولید کودهای فسفاته (سوپر فسفات و دی‌آمونیوم فسفات – DAP)
– ایران از ذخایر غنی فسفات در معادنی مانند اسفوردی یزد برخوردار است و کارخانه‌هایی مانند پتروشیمی رازی و خوزستان کودهای فسفاته تولید می‌کنند.
– با این حال، کیفیت برخی از کودهای فسفاته داخلی هنوز پایین‌تر از استانداردهای جهانی است.
3. تولید کودهای پتاسه (با محدودیت‌هایی)
– ایران ذخایر پتاس کمی دارد و بیشتر نیاز خود را از طریق واردات تأمین می‌کند.
– اخیراً طرح‌هایی برای استخراج پتاس از دریاچه نمک قم و معادن سیرجان آغاز شده، اما هنوز به خودکفایی نرسیده است.
4. توسعه کودهای زیستی و آلی
– در سال‌های اخیر، توجه به کودهای کم‌خطر و زیستی (مانند کودهای باکتریایی و جلبکی) افزایش یافته است.
– برخی شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران موفق به تولید کودهای ارگانیک شده‌اند، اما سهم بازار آنها هنوز کم است.
چالش‌ها و مشکلات تولید کود در ایران
1. کیفیت متغیر و استانداردهای نامناسب
– برخی کودهای داخلی ناخالصی دارند یا غلظت مواد مؤثر آنها کمتر از حد مطلوب است.
– گاهی کودهای تقلبی یا بی‌کیفیت وارد بازار می‌شوند که به زمین‌های کشاورزی آسیب می‌زنند.
2. وابستگی به واردات برخی مواد اولیه
– ایران در تولید کودهای پتاسه و برخی ریز مغذی‌ها (مانند روی و بور) هنوز وابسته به واردات است.
– تحریم‌ها گاهی باعث کمبود یا افزایش قیمت کودهای وارداتی می‌شود.
3. مصرف نادرست و بیش‌ازحد کودهای شیمیایی
– بسیاری از کشاورزان ایرانی بدون آزمون خاک، کوددهی می‌کنند که منجر به شوری خاک و آلودگی آب‌ها می‌شود.
– مصرف بالای کود اوره در ایران (بیشتر از میانگین جهانی) باعث کاهش کیفیت محصولات و آلودگی نیتراتی شده است.
4. مشکلات لجستیکی و توزیع ناعادلانه
– در برخی مناطق محروم، کشاورزان دسترسی کمتری به کود باکیفیت دارند.
– گاهی قاچاق کود به خارج از کشور (به دلیل قیمت پایین یارانه‌ای) باعث کمبود داخلی می‌شود.
آیا ایران در تولید کود موفق عمل کرده؟
موفقیت نسبی در تولید انبوه کودهای نیتروژنه و فسفاته (به‌ویژه اوره) و صادرات بخشی از آن.
پیشرفت در تولید کودهای زیستی، اما سهم کم آن در بازار.
ضعف در تولید کودهای پتاسه و ریز مغذی‌ها (وابستگی به واردات).
مشکلات کیفی، مصرف بی‌رویه و مدیریت نادرست کودها.
راهکارهای بهبود وضعیت کود در ایران
– افزایش کیفیت کودهای داخلی با به‌روزرسانی فناوری تولید.
– توسعه تولید کودهای پتاسه از منابع داخلی مانند دریاچه نمک.
– آموزش کشاورزان برای مصرف بهینه کود و انجام آزمون خاک.
– نظارت بیشتر بر بازار برای جلوگیری از عرضه کودهای تقلبی.
– توسعه کودهای آلی و زیستی برای کاهش وابستگی به کودهای شیمیایی.