گلخانه‌ها در آستانه فروپاشی؛ قیمت گاز و قطعی برق تهدیدی برای امنیت غذایی
پایگاه خبری DA1news: در پی افزایش بی‌سابقه قیمت گاز مصرفی گلخانه‌ها و قطعی مکرر برق، نگرانی‌ها درباره آینده صنعت گلخانه‌داری ایران به شدت افزایش یافته است.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، محمد بلاغی، رئیس انجمن صادرکنندگان محصولات سبزی و صیفی گلخانه‌ای کشور، در گفت‌وگویی هشدار داد که این چالش‌ها نه تنها توجیه اقتصادی تولید را زیر سوال برده، بلکه ممکن است به تعطیلی گسترده گلخانه‌ها، افزایش قیمت محصولات کشاورزی، و حتی تهدید امنیت غذایی منجر شود. این گزارش به بررسی ابعاد این بحران و پیامدهای آن می‌پردازد.
افزایش ۸.۳ برابری گاز؛ شوکی به اقتصاد گلخانه‌داری
قیمت گاز مصرفی گلخانه‌ها پس از ۱۴ سال ثبات، ۸.۳ برابر افزایش یافت و به ۵۷۰ تومان به ازای هر مترمکعب رسید. این جهش ناگهانی، سهم گاز از هزینه‌های تولید را در فصل زمستان از ۷-۱۰ درصد به ۳۰ درصد رسانده است. بلاغی تاکید می‌کند:
«این افزایش، قیمت تمام‌شده محصولاتی مانند خیار و گوجه را تا دو برابر بالا می‌برد و سوددهی را ناممکن می‌کند.
اگر دولت فکری به حال این وضعیت نکند، شاهد خروج سرمایه‌گذاران از این بخش خواهیم بود.»
این در حالی است که پیش از این، گلخانه‌داران تنها ۰.۱ سنت از هزینه واقعی تولید گاز را پرداخت می‌کردند. برخی کارشناسان معتقدند قیمت پایین گاز در گذشته به «اسراف منابع» و «عدم نوآوری در فناوری‌های گرمایشی» دامن زده است. با این حال، گلخانه‌داران این افزایش ناگهانی را بدون برنامه‌ریزی و حمایت جایگزین، ضربه‌ای مهلک به صنعتی توصیف می‌کنند که سالانه ۳۰۰ میلیون دلار ارزآوری دارد.
قطع برق؛ شمشیری دو لبه بر بالای گلخانه‌ها
وابستگی سیستم‌های گرمایشی و تهویه به برق، گلخانه‌داران را در برابر قطعی‌های مکرر آسیب‌پذیر کرده است. به گفته بلاغی، آن‌ها مجبورند برای جبران قطعی برق، از ژنراتورهای دیزلی استفاده کنند که سوخت آن با قیمت آزاد و از جیب شخصی تامین می‌شود.
اگر برق در مناطق سردسیر قطع شود و ژنراتورها خراب باشند، محصولات در کمتر از دو ساعت یخ می‌زنند.
این اتفاق به ویژه در شب که کنترل دما سخت‌تر است، فاجعه‌بار خواهد بود.»
سخنگوی صنعت برق ادعا می‌کند قطعی برق گلخانه‌ها حداکثر ۴ ساعت در روز است و تاثیری بر قیمت محصولات ندارد، اما گلخانه‌داران می‌گویند این رقم در عمل بسیار بیشتر است و خسارت‌های میلیاردی به بار می‌آورد.
امنیت غذایی در خطر؛ بازگشت به کشاورزی سنتی؟
۸۰ درصد تولیدات گلخانه‌ای به بازار داخلی عرضه می‌شود و نقش کلیدی در کنترل قیمت سبزیجات در فصول سرد دارد. بلاغی هشدار می‌دهد:
«اگر گلخانه‌ها تعطیل شوند، قیمت گوجه فرنگی در زمستان می‌تواند به ۱۰۰ هزار تومان در هر کیلوگرم برسد.
از طرفی، بازگشت به کشاورزی سنتی با بحران آب کشور در تضاد است و توسعه گلخانه‌ها تنها راه نجات است.»
با این حال، افزایش هزینه‌ها و نبود حمایت‌های دولتی، بسیاری را به تعطیلی واحدهای خود سوق داده است. برخی گلخانه‌داران می‌گویند حتی اگر دولت قیمت گاز را افزایش می‌داد، باید چند ماه قبل اعلام می‌کرد تا آن‌ها فرصت تعدیل هزینه‌ها را داشته باشند.
تناقض در سیاست‌گذاری؛ حمایت یا حذف؟
در حالی که وزارت کشاورزی بر توسعه گلخانه‌ها به عنوان راهکاری برای مقابله با کم‌آبی تاکید دارد، افزایش یکباره قیمت گاز و قطعی برق، عملا این صنعت را تحریم کرده است. بلاغی به قوانین دست‌وپاگیر اداری، کاهش سهمیه سوخت، و نبود تسهیلات بانکی اشاره می‌کند و می‌گوید:
دولت به جای حمایت، با تصمیمات شتابزده ما را به سمت پرتگاه می‌راند.
اگر تولیدکننده نباشد، تنظیم بازار هم معنی ندارد.»
آزمونی برای تدبیر
بحران انرژی در گلخانه‌های ایران، تنها یک چالش اقتصادی نیست، بلکه آزمونی برای مدیریت کلان کشور در حوزه امنیت غذایی است. اگر افزایش قیمت گاز با ارائه راهکارهایی مانند تامین سوخت جایگزین یارانه‌ای، تضمین تامین برق پایدار، و حمایت از فناوری‌های کم‌مصرف همراه بود، می‌توانست به فرصتی برای بهینه‌سازی مصرف انرژی تبدیل شود. اما اکنون، این صنعت در آستانه یک فروپاشی گسترده قرار دارد که پیامدهای آن به سبد هزینه خانوارها، اشتغال، و حتی ثبات اجتماعی گسترش خواهد یافت. نجات گلخانه‌ها نیازمند خروج از روزمرگی و هماهنگی فوری بین وزارتخانه‌های نفت، برق، کشاورزی، و اقتصاد است.