آموزش؛ مدیریت تنش‌های محیطی در تاکستان‌ها
پایگاه خبری داوان نیوز: تاکستان‌ها به‌طور مداوم در معرض تنش‌های محیطی متنوعی قرار دارند که می‌توانند کیفیت و کمیت محصول را به شدت تحت تأثیر قرار دهند.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی وبینار علمی مدیریت تنش گرما در تاکستان ها به همت موسسه تحقیقات علوم باغبانی و پژوهشکده میوه های معتدله و سردسیری توسط دکتر ولی اله رسولی روز یکشنبه 29 تیرماه 1404 برگزار خواهد، از این رو در این نوشتار به موضوع تنش های محیطی در تاکستان ها اشاره خوهیم داشت.
مدیریت صحیح تنش‌ها در تاکستان ها نه تنها از خسارات اقتصادی جلوگیری می‌کند، بلکه پایداری اکولوژیکی باغ‌های انگور را تضمین می‌نماید. در ادامه، به بررسی انواع تنش‌های رایج و راهکارهای مقابله با آنها پرداخته می‌شود.
۱. تنش سرمایی
چالش‌ها:
– سرمای زمستانه به‌ویژه در مناطق غرب و شمال غرب ایران (مانند سقز، همدان، و سراب) می‌تواند دمایی تا ۳۳- درجه سانتی‌گراد ایجاد کند که برای اکثر ارقام انگور کشنده است .
– امواج سرما معمولاً حول ۲۵ دی ماه (۱۴ ژانویه) به اوج می‌رسند و باعث آسیب به بافت چوبی و جوانه‌های بارور می‌شوند.
راهکارهای مدیریتی:
– انتخاب ارقام مقاوم: استفاده از ارقام بومی سازگار با شرایط منطقه (مانند یاقوتی و عسکری) که تحمل بیشتری به سرما دارند .
– کاربرد پوشش‌های محافظ: پوشاندن پایه‌ها با کاه یا گونی در فصل سرما.
– آبیاری بارانی قبل از یخبندان: ایجاد لایه محافظ یخ روی شاخه‌ها برای جلوگیری از کاهش دمای بافت.
۲. تنش آبی و مدیریت آبیاری
چالش‌ها:
– کم‌آبی باعث کاهش اندازه حبه‌ها و افزایش غلظت قندهای نامتعادل می‌شود.
– آبیاری بیش‌ازحد نیز منجر به گسترش بیماری‌های قارچی مانند سفیدک می‌گردد.
راهکارهای بهینه:
– زهکشی مناسب: خاک باید عمیق و نفوذپذیر باشد تا از پوسیدگی ریشه جلوگیری شود. افزودن شن یا کمپوست به خاک‌های سنگین توصیه می‌شود .
– آبیاری قطره‌ای: تأمین آب به‌صورت تدریجی و مستقیم به ریشه.
– مالچ‌پاشی: کاهش تبخیر سطحی با پوشش کاه یا خاک‌ارگانیک.
۳. تنش‌های خاکی و تغذیه‌ای
نیازهای کلیدی:
– خاک ایده‌آل برای انگور باید عمیق، سست و با زهکشی مناسب باشد (pH بین ۵.۵ تا ۶.۵) .
– کمبود عناصری مانند منیزیم و پتاسیم باعث زردی برگ‌ها و کاهش کیفیت میوه می‌شود.
مدیریت تغذیه:
– کوددهی هدفمند:
– فسفر: در زمان شکوفه‌دهی و پس از برداشت.
– پتاسیم: افزایش مقاومت به خشکی و بیماری‌ها.
– کودهای آلی: استفاده از کود گاوی یا مرغی برای بهبود ساختار خاک .
۴. تنش‌های ناشی از تراکم کاشت
پیامدهای تراکم نامناسب:
– کاهش نورگیری و تهویه هوا که منجر به شیوع آفات و بیماری‌ها می‌شود.
الگوی کاشت اصولی:
– فاصله بین نهال‌ها: ۱۲۰ تا ۱۵۰ سانتی‌متر
– فاصله بین ردیف‌ها: ۲ تا ۳ متر
– این فاصله‌ها دسترسی به نور خورشید (حداقل ۶–۸ ساعت در روز) و جریان هوا را تضمین می‌کند .
۵. تنش‌های زیستی (آفات و بیماری‌ها)
رایج‌ترین تهدیدها:
– آفات مکنده مانند شته‌ها و بیماری‌های قارچی مانند سفیدک دروغین.
رویکردهای کنترل:
– پیشگیری غیرشیمیایی:
– هرس مناسب برای افزایش جریان هوا.
– جمع‌آوری برگ‌های آلوده در پاییز.
– کنترل بیولوژیک: استفاده از کفشدوزک‌ها برای شته‌زدایی.
جدول خلاصه راهکارهای کلیدی مدیریت تنش
| نوع تنش | راهکارهای مؤثر |
| سرمازدگی | انتخاب ارقام مقاوم، آبیاری بارانی پیشگیرانه |
| کم‌آبی | آبیاری قطره‌ای، مالچ‌پاشی |
| فقر خاک | کوددهی پتاسه و فسفاته، افزودن مواد آلی |
| تراکم کاشت | رعایت فاصله ۱.۵ متری بین نهال‌ها |
| آفات | هرس، کنترل بیولوژیک |
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، مدیریت تنش در تاکستان‌ها نیازمند رویکرد جامع است که شامل:
۱. پایش مستمر شرایط آب‌وهوایی و خاک.
۲. انتخاب ارقام سازگار با شرایط منطقه (به‌ویژه ارقام بومی).
۳. مدیریت پرواکتیو آبیاری و تغذیه.
۴. مداخلات به‌موقع در مواجهه با آفات و بیماری‌ها.
با اجرای این راهکارها، می‌توان تاکستان‌هایی پایدار و پربازده ایجاد کرد که در برابر تنش‌های محیطی مقاوم‌تر هستند.