آغاز فصل زراعی؛ نبرد سخت در میدان مین چالش‌ها
پایگاه خبری داوان نیوز: مراسم آغاز سال زراعی جدید با تأکید مقامات وزارت جهاد کشاورزی بر «آمادگی کامل» برگزار شد؛ اما واقعیت‌های میدانی و آمارهای بین‌المللی از چالش‌های عمیقی حکایت دارد که امنیت غذایی کشور را در سال پیش‌رو به مخاطره می‌اندازد.
به گزارش ناظم رامتین، خبرنگار داوان نیوز؛ تناقض فاحش آمار تولید، وابستگی روزافزون به واردات، بحران آب و اجرای ناموفق «الگوی کشت»، تنها بخشی از موانعی است که شعارهای امیدبخش را در بوته آزمایشی سخت قرار می‌دهد. بررسی عمیق‌تر نشان می‌دهد این وزارتخانه با چالش‌های ساختاری عمیقی روبه‌رو است که امنیت غذایی کشور را تحت تأثیر قرار داده است .
| چالش‌های کلیدی | وضعیت فعلی | چشم‌انداز و برنامه‌های وزارتخانه |
کمبود تولید غلات استراتژیک:
وضعیت فعلی؛ کسری ۳.۴۵ میلیون تنی گندم و ۲.۱ میلیون تنی جو بر اساس گزارش USDA
چشم‌انداز و برنامه‌های وزارتخانه؛ برنامه‌ریزی برای کشت ۶ میلیون هکتار گندم و ۲ میلیون هکتار جو؛ تدارک ۵۰۰ هزار تن بذر گندم
وابستگی به واردات و خروج ارز:
وضعیت فعلی؛ نیاز به واردات گسترده برای پوشش کسری تولید، آسیب‌پذیری در برابر نوسانات جهانی
چشم‌انداز و برنامه‌های وزارتخانه؛ تلاش برای افزایش تولید داخلی دانه‌های روغنی و پایداری تولید گندم از طریق تناوب زراعی
مشکلات تأمین نهاده‌های اساسی:
وضعیت فعلی؛ وجود چالش در تأمین به‌موقع و باکیفیت کود و سموم
چشم‌انداز و برنامه‌های وزارتخانه؛ اعلام تأمین کودهای اوره، پتاس و فسفاته به میزان کافی برای آغاز سال زراعی
اجرای ناموفق الگوی کشت:
وضعیت فعلی؛ عدم تخصیص اعتبارات و نبود هماهنگی بین‌دستگاهی
چشم‌انداز و برنامه‌های وزارتخانه؛ ابلاغ الگوی کشت به استان‌ها و تأکید بر آن به عنوان محور سیاست‌های بخش کشاورزی
تحلیل چالش‌های جزئی‌تر
تناقض آماری و زنگ‌های هشدار
یکی از جدی‌ترین چالش‌ها، تناقض فاحش بین آمارهای داخلی و بین‌المللی است. در حالی که مسئولان ایرانی از ذخایر کافی و آمادگی کامل خبر می‌دهند ， گزارش وزارت کشاورزی آمریکا (USDA) از کاهش ۲.۵ میلیون تنی تولید گندم در سال ۱۴۰۴ و وجود کسری قابل توجه خبر می‌دهد. این شکاف آماری، برنامه‌ریزی برای مدیریت بحران‌های احتمالی را با مشکل مواجه می‌سازد.
چالش‌های اجرای الگوی کشت
اجرای الگوی کشت که برای مدیریت منابع آبی و افزایش بهره‌وری ضروری است، در عمل با موانع متعددی روبه‌روست :
– دستوری بودن و عدم تامین اعتبار: این طرح ملی بدون تخصیص بودجه و مشوق‌های لازم برای کشاورزان، تنها روی کاغذ باقی مانده است.
– عدم هماهنگی دستگاه‌ها: تأمین نهاده‌هایی مانند سوخت، برق و آب که در اختیار وزارتخانه‌های دیگر است، با وزارت جهاد کشاورزی هماهنگ نیست.
– معیشت کشاورزان: بدون در نظر گرفتن اقتصاد و معیشت کشاورز، نمی‌توان آنان را به تغییر الگوی کشت مجاب کرد.
بحران آب و ضرورت تغییر روش‌ها
بخش کشاورزی با مصرف ۷۰ تا ۹۰ درصد از منابع آبی کشور، بزرگترین مصرف کننده آب است . کاهش منابع آبی و خشکسالی‌های پیاپی، نیازمند حرکت به سمت روش‌های نوین آبیاری (مانند آبیاری قطرهای زیرزمینی) و کشت محصولات با نیاز آبی کم است . با این حال، تغییر شیوه‌های سنتی کشاورزی نیازمند سرمایه‌گذاری کلان و فرهنگ‌سازی زمان‌بر است.
ضعف در مکانیزاسیون و سرمایه‌گذاری
کمبود سرمایه‌گذاری در مکانیزاسیون کشاورزی یکی دیگر از موانع توسعه پایدار است. با توجه به درآمد پایین روستاییان، حتی دهک‌های بالای درآمدی نیز برای خرید یک تراکتور ساده باید سال‌ها پس‌انداز کنند . این موضوع باعث کاهش بهره‌وری و افزایش هزینه‌های تولید می‌شود.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، مراسم آغاز سال زراعی جدید، اگرچه فضایی از امیدواری و آمادگی را نشان می‌داد، اما از چالش‌های بنیادین بخش کشاورزی حکایت دارد. به نظر می‌رسد وزارت جهاد کشاورزی در سال پیش‌رو باید به جای تمرکز بر گزارش‌های کوتاه‌مدت، به طور جدی به سمت رفع موانع ساختاری مانند حل تناقضات آماری، تأمین واقعی نهاده‌ها، اجرای عملی الگوی کشت با همراهی تمام دستگاه‌ها، و مدیریت بحران آب حرکت کند. موفقیت در این مسیر، تنها در سایه شفافیت، برنامه‌ریزی علمی و مشارکت دادن کشاورزان میسر خواهد بود.