طرح دیمزارها؛ پایان فاز اول و آغاز جهشی نوین
پایگاه خبری داوان نیوز: اجرای موفقیت‌آمیز «طرح جهش تولید در دیمزارها» در پایان برنامه پنج‌ساله اول، نه تنها نقش بی‌بدیلی در افزایش ۳۶ درصدی عملکرد محصولات دیم و تأمین امنیت غذایی کشور ایفا کرده، بلکه با ورود به فاز دوم، افق‌های تازه‌ای از کشاورزی پایدار را در ۵.۳ میلیون هکتار از اراضی کشور ترسیم می‌کند.
به گزارش محسن شکربیگی، خبرنگار داوان نیوز؛ طرح «جهش تولید در دیمزارها» به عنوان یک برنامه ملی و بخشی از جهش تولید در بخش کشاورزی، با هدف افزایش پایداری و بهره‌وری در زمین‌های دیم، پس از پایان برنامه پنج‌ساله اول خود، به مرحله دوم اجرا وارد شده است. این گزارش به بررسی چگونگی اجرا و دستاوردهای این طرح در استان‌های مختلف می‌پردازد.
چشم‌انداز ملی و اجرای استانی
این طرح با پوشش میلیون‌ها هکتار از اراضی دیم کشور، در استان‌های متعددی به اجرا درآمده است. بر اساس گزارش‌های رسمی، این طرح در فاز اول خود با استقبال و موفقیت چشمگیری در بسیاری از استان‌ها روبرو شده است.
نمونه‌ای از اجرای استانی طرح:
استان اردبیل: این استان با تحت پوشش بردن ۴۳۲ هزار هکتار از اراضی دیم، به عنوان استان برتر کشوری در دو سال متوالی شناخته شده است. گزارش‌ها حاکی از افزایش ۷۰ درصدی تولید در طول چهار سال اجرای طرح است.
استان آذربایجان شرقی: طرح در ۶۹۰ هزار هکتار از اراضی این استان در حال اجراست. برگزاری بیش از ۲۳۴۵ دوره آموزشی-ترویجی و توسعه مکانیزاسیون از مهمترین اقدامات همراه طرح بوده است.
استان لرستان: سطح زیر پوشش طرح در این استان از ۲۷۰ هزار هکتار به ۴۲۰ هزار هکتار افزایش یافته که نشان از توسعه کمی و کیفی برنامه دارد.
استان آذربایجان غربی: این استان نیز با ۴۱۰ هزار هکتار اراضی زیر پوشش، از جمله مناطق پیشرو در اجرای کامل زیرپروژه‌های مختلف طرح است.
استان فارس: طرح در ۱۷ شهرستان این استان و در مساحتی بالغ بر ۲۷۰ هزار هکتار در حال اجراست و تسهیلات کم‌بهره به کشاورزان اختصاص یافته است.
استان مازندران: اگرچه استان مازندران به کشت برنج و باغات معروف است، اما اجرای این طرح در ۶۰ هزار هکتار از اراضی دیم کوهپایه‌ای این استان، با هدف توسعه کشت گیاهان دارویی، غلات و دانه‌های روغنی در دستور کار قرار دارد.
دستاوردها و پیامدهای کلان طرح
اجرای این طرح در سطح ملی منجر به نتایج مثبت و ملموسی شده است:
افزایش بهره‌وری و عملکرد: بر اساس آمارها، این طرح موجب رشد ۳۶ درصدی عملکرد در واحد سطح در سال زراعی ۱۴۰۱-۱۴۰۲ نسبت به سال قبل از آن شده است. در سال سوم اجرا، یک و نیم میلیون تن به بهره‌وری محصولات دیم اضافه شد.
تغییر الگوی کشت و تنوع‌بخشی: علاوه بر غلات اصلی مانند گندم و جو، کشت گیاهانی مانند حبوبات (نخود و عدس)، گیاهان علوفه‌ای، دانه‌های روغنی و گیاهان دارویی به منظور غنی‌سازی خاک و درآمدزایی بیشتر برای کشاورزان ترویج شده است.
مدیریت پایدار منابع آب و خاک: ترویج روش‌های نوینی مانند کشت مستقیم (No-Till) و کاشت روی خطوط تراز، نقش بسزایی در حفظ رطوبت خاک، جلوگیری از فرسایش و ارتقای سلامت اراضی داشته است.
پشتیبانی مالی و فنی: پرداخت تسهیلات کم‌بهره (۴ درصد) برای خرید نهاده‌ها و ماشین‌آلات، برگزاری دوره‌های آموزشی گسترده و توسعه بیمه محصولات دیم، از جمله حمایت‌های کلیدی برای کشاورزان بوده است.
چالش‌های پیش رو
با وجود موفقیت‌ها، این طرح با چالش‌هایی نیز مواجه است:
تغییرات اقلیمی و خشکسالی: استان‌هایی مانند آذربایجان شرقی با کاهش ۵۱ درصدی بارش‌ها مواجه بوده‌اند که ادامه کار را با دشواری روبرو می‌کند.
مسائل قیمت‌گذاری و بیمه: برخی کشاورزان از پایین بودن قیمت تضمینی دولت برای محصولاتی مانند جو و عدس و نیز تأخیر در پرداخت خسارات بیمه گلایه دارند.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، اجرای «طرح جهش تولید در دیمزارها» در پایان برنامه پنج‌ساله اول، به طور کلی مثبت ارزیابی می‌شود و این طرح هم‌اکنون وارد فاز دوم پنج‌ساله خود با تأکید بر تولید پایدار شده است. هدفگذاری جدید، افزایش سطح زیر پوشش از ۴.۵ میلیون هکتار به ۵.۳ میلیون هکتار است تا سهم این طرح در تأمین امنیت غذایی کشور بیش از پیش تثبیت شود.