پایگاه خبری داوان نیوز: در دنیای پررقابت امروز، آیا تا به حال فکر کرده‌اید که سهم عمده‌ای از سود حاصل از زحمت یک فصل زراع، به جیب واسطه‌ها می‌رود؟ تصور کنید که گوجه فرنگی یا سیب تازه‌ای که با عشق و مراقبت کشت کرده‌اید، با چندین برابر قیمت اولیه در بازار به دست مصرف کننده برسد و تنها سهم شما از این ماجرا، رقم ناچیبی باشد. این معضل دیرینه خرده‌مالکان است. اما راه‌های نوین و کم‌هزینه‌ای وجود دارد که شما را مستقیماً به سفره مشتری نهایی متصل می‌کند.

به گزارش داوان نیوز، برای بسیاری از خرده‌مالکان و کشاورزان خرده‌پا، رساندن محصول به دست مصرف‌کننده نهایی و کسب سود بیشتر، یکی از بزرگترین چالش‌ها است. فروش سنتی از طریق واسطه‌ها و بازارهای عمده‌فروشی، اگرچه کانالی شناخته شده است، اما سود کشاورز را به حداقل می‌رساند. خوشبختانه با تحول فناوری و تغییر ذائقه مصرف‌کنندگان، راهکارهای متعدد و کم‌هزینه‌ای برای فروش مستقیم و ایجاد ارتباط صمیمانه با مشتری نهایی پدید آمده است. این مقاله به بررسی جامع این راهکارها، از فروش در بازارهای محلی و استفاده از پلتفرم‌های دیجیتال تا خلق تجربه‌های کشاورزی می‌پردازد تا به شما کمک کند تا مسیر سودآورتری را در کسب‌وکار کشاورزی خود دنبال کنید.

درک مزایای فروش مستقیم

– افزایش سودآوری: با حذف واسطه‌ها، تمامی مازاد قیمت که قبلاً به جیب دلالان و عمده‌فروشان می‌رفت، به جیب خود کشاورز بازمی‌گردد. براساس گزارش‌های جهانی، فروش مستقیم به مصرف‌کننده می‌تواند تا ۲۵٪ سودآوری را افزایش دهد.
– کنترل بر قیمت‌گذاری: شما دیگر اسیر نوسانات قیمتی که بازارهای عمده تعیین می‌کنند، نخواهید بود و می‌توانید بر اساس کیفیت محصول، هزینه‌های تولید و ارزش برند خود، قیمت مناسبی تعیین کنید.
– ایجاد رابطه مستقیم با مشتری: این ارتباط به شما امکان می‌دهد داستان مزرعه خود را روایت کنید، بازخورد مستقیم دریافت کنید و وفاداری مشتریان را جلب نمایید. این رابطه، پایه و اساس یک برند ماندگار است.
– انعطاف‌پذیری در فروش: می‌توانید با آزمون و خطا در کانال‌های مختلف، بهترین و پرسودترین راه را برای فروش محصولات خود پیدا کنید.

کانال‌ها و روش‌های مختلف فروش مستقیم

بازارهای محلی و مزرعه‌ای
شرکت در بازارهای هفتگی کشاورزان یکی از ساده‌ترین و کم‌هزینه‌ترین روش‌های شروع کار است. این بازارها مملو از مصرف‌کنندگانی است که به دنبال محصولات تازه و محلی هستند. برای موفقیت در این بازارها، به نمایشی جذاب، برخوری صمیمی و ارائه محصولی خاص یا با کیفیت استثنایی نیاز دارید.

پلتفرم‌های دیجیتال و فروش آنلاین
عصر حاضر، عصر دیجیتال است و کشاورزان نیز می‌توانند از این فرصت نهایت استفاده را ببرند.
– فروشگاه‌های آنلاین اختصاصی: راه‌اندازی یک وبسایت یا صفحه در شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام یا تلگرام به شما این امکان را می‌دهد که مستقیماً با مشتری در ارتباط باشید و محصولات خود را به صورت آنلاین بفروشید.
– پلتفرم‌های فروش محصولات کشاورزی: برخی سامانه‌ها مانند “د” (پلتفرم فروش مستقیم کشاورزی) به طور تخصصی برای کمک به کشاورزان ایجاد شده‌اند. این پلتفرم‌ها معمولاً کارمزد کمی دریافت می‌کنند یا بدون کارمزد هستند و به کشاورز اجازه می‌دهند قیمت محصولاتش را خودش تعیین کند.
– تبلیغات و بازاریابی محتوایی: قدرت ویدئوهای کوتاه و پخش زنده (Live) را دست کم نگیرید. نشان دادن نحوه کشت، داشت و برداشت محصول، محیط مزرعه و صحبت‌های صمیمی شما با بینندگان، حس اعتماد و صمیمیت بی‌نظیری ایجاد می‌کند. به عنوان مثال، یک کشاورز در تایوان با ویدئوی کوتاهی درباره “راه‌های جلوگیری از گرمازدگی با مصرف لیچی” به میلیون‌ها بازدید دست یافت و محصولش را به فروش فوق‌العاده‌ای رساند.

سیستم کشاورزی پشتیبانی‌شده توسط جامعه (CSA)
در این مدل، مصرف‌کنندگان سهمیه فصلی از محصولات شما را از پیش می‌خرند. این مدل برای کشاورز مانند یک منبع درآمد ثابت و قابل اطمینان است که قبل از شروع فصل کشت، بخشی از هزینه‌ها تأمین می‌شود. برای مشتری نیز این اطمینان را ایجاد می‌کند که هر هفته یک سبد از تازه‌ترین و سالم‌ترین محصولات را دریافت می‌کند.

تجربه‌های کشاورزی و گردشگری
کشاورزی فقط تولید محصول نیست، بلکه می‌تواند یک تجربه به یاد ماندنی باشد.
– بازدیدهای آموزشی: می‌توانید از مدارس یا خانواده‌ها برای بازدید از مزرعه خود دعوت کنید و در ازای آن هزینه آموزشی دریافت کنید.
– اجاره اقامتگاه بوم‌گردی: اگر فضای مناسبی دارید، می‌توانید با راه‌اندازی یک اقامتگاه بوم‌گردی، منبع درآمد دیگری ایجاد کنید و به گردشگران اجازه دهید زندگی روستایی را از نزدیک تجربه کنند.

تبدیل محصولات خام به محصولات با ارزش افزوده
یکی از پرسودترین راه‌ها، تغییر شکل محصولات اولیه است. به جای فروش میوه به صورت خام، می‌توانید آن را به مربا، ترشی، آبمیوه، لواشک یا حتی محصولات آرایشی-بهداشتی طبیعی تبدیل کنید. این محصولات نه تنها قیمت بالاتری دارند، بلکه ماندگاری بیشتری نیز داشته و امکان فروش در تمام طول سال را فراهم می‌کنند.

راهکارهای عملی برای بازاریابی و مدیریت کسب‌وکار

روایت‌گری و ساختن یک داستان جذاب
مصرف‌کننده امروزی تنها یک محصول نمی‌خرد، او یک داستان، یک ارزش و یک تجربه می‌خرد. درباره تاریخچه مزرعه خانوادگی، روش کشت طبیعی بدون استفاده از سموم، یا مسئولیت اجتماعی خود در قبال حفظ محیط‌زیست صحبت کنید. این داستان، قلب برند شما خواهد بود.

مدیریت مالی هوشمند
فروش مستقیم اگرچه سودآورتر است، اما مستلزم مدیریت دقیق‌تر درآمدها و هزینه‌ها است. از ابزارهای ساده حسابداری برای ردیابی هزینه‌های هر محصول (مانند بذر، نیروی کار، بسته‌بندی) و سودآوری هر کانال فروش استفاده کنید. این داده‌ها به شما کمک می‌کند تا در آینده تصمیمات بهتری بگیرید.

تضمین کیفیت و بسته‌بندی مناسب
محصول شما باید در نهایت تازگی و کیفیت به دست مشتری برسد. سرمایه‌گذاری روی بسته‌بندی‌های مناسب، بهداشتی و جذاب که هویت برند شما را منتقل می‌کنند، بسیار حیاتی است. یک بسته‌بندی خوب، اولین و ماندگارترین تبلیغ برای محصول شماست.

مقایسه کانال‌های مختلف فروش مستقیم

برای درک بهتر مزایا و چالش‌های هر روش، جدول مقایسه‌ای زیر را مطالعه کنید:

به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، گذار از کشاورزی سنتی به مدل‌های نوین فروش مستقیم، اگرچه در ابتدا چالش‌برانگیز به نظر می‌رسد، اما با برنامه‌ریزی، صبر و یادگیری مستمر کاملاً قابل دستیابی است. موفقیت در این مسیر تنها به فروش محصول ختم نمی‌شود، بلکه به خلق یک برند معتبر، ساختن رابطه پایدار با مشتری و ارائه ارزشی فراتر از یک کالای خام بستگی دارد. شما با استفاده از ترکیبی از روش‌های معرفی شده در این گزارش— از حضور در بازارهای محلی تا استفاده از قدرت بی‌بدیل فضای دیجیتال — می‌توانید بر دشواری‌های مسیر غلبه کنید و کشاورزی را به کسب‌وکاری پایدار و سودآور برای خود و خانواده‌تان تبدیل کنید.

پایگاه خبری داوان نیوز: گزارش مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران از رشد نامتوازن تجارت محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در سال‌های ۱۴۰۳-۱۳۹۶ حکایت دارد؛ صادرات ایران با وجود افزایش کمّی، در دام محصولات کم‌ارزش گرفتار مانده و سبد صادراتی آن به شدت به بازار کشورهای همسایه وابسته است.

مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران، در راستای مأموریتهای خود و با هدف پایش مستمر وضعیت تجارت خارجی بخش کشاورزی، بهصورت منظم آمار صادرات و واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی کشور را رصد و تحلیل نموده و گزارشهای مرتبط را تهیه و منتشر مینماید. در همین چارچوب، گزارش حاضر با عنوان «گزارش تجارت محصولات صنایع غذایی 1396 الی 1403»، بر پایه اطلاعات منتشرشده از سوی گمرک جمهوری اسلامی ایران تنظیم شده است. این گزارش باهدف اطلاعرسانی به فعالان بخش خصوصی، تصمیم گیران، سیاستگذاران و پژوهشگران حوزه کشاورزی منتشر میشود و میتواند مبنایی برای تحلیل روندهای تجاری، آسیب شناسی و تصمیمگیری های آتی در این حوزه باشد.

خلاصه مدیریتی

بررسی روند تجارت صنایع غذایی ایران در بازه هشت ساله ۱۴۰۳-۱۳۹۶ یک تناقض کلیدی را نشان میدهد: رشد کمّی صادرات بدون رشد متناسب در ارزش. در حالی که حجم صادرات با رشد ۳۳ درصدی به حدود ۲.۲ میلیون تن رسیده، ارزش آن تنها ۶ درصد افزایش یافته و به ۲.۳۴ میلیارد دلار رسیده است. این امر حاکی از تثبیت الگوی صادرات محصولات با ارزش افزوده پایین است. از سوی دیگر، ساختار تجاری کشور با تمرکز جغرافیایی بالا در بازارهای صادراتی و مبادی وارداتی، آن را در برابر تحولات سیاسی و اقتصادی منطقه آسیب پذیر کرده است.

تحلیل جزءبه جزء عملکرد تجاری

۱. صادرات: رشد حجمی در سایه ارزش گذاری ضعیف

روند کلی و ترکیب کالایی:
رشد نامتوازن: رشد ۳۳ درصدی حجم صادرات در مقابل رشد تنها ۶ درصدی ارزش، نشان دهنده کاهش میانگین ارزش هر تن کالای صادراتی است.
سلطه محصولات پایه: سبد صادراتی از تمرکز بالا رنج میبرد. شیر و فرآورده های لبنی با سهم ۳۶ درصدی از نظر حجم و ۴۹ درصدی از نظر ارزش، محور اصلی صادرات هستند. پس از آن، رب گوجه فرنگی، بیسکویت و ویفر قرار دارند.
تغییر تدریجی الگو: خوشبختانه، الگوی صادرات به تدریج از اقلام خام (مانند آرد گندم که صادرات آن متوقف شد) به سمت محصولات فرآوری شده تر (مانند لبنیات و بیسکویت) حرکت کرده است، اگرچه هنوز ارزش افزوده این محصولات پایین است.

بازارهای هدف و ریسک تمرکز:
وابستگی شدید به همسایگان: ساختار صادرات بهشدت متکی به بازارهای منطقه ای است. عراق به تنهایی به طور پیوسته حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد از ارزش صادرات را به خود اختصاص داده است.
مقاصد اصلی دیگر: پس از عراق، بازارهای افغانستان (با روندی نزولی به ۱۲-۱۰ درصد) و پاکستان (با روندی صعودی به بیش از ۱۳ درصد) قرار دارند.
خطر آسیب پذیری: تمرکز بالای صادرات در چند کشور، ایران را در برابر تحولات سیاسی و تجاری این کشورها بسیار آسیب پذیر میکند.

۲. واردات: تمرکز بر کالاهای اساسی و افزایش هزینه ها

روند کلی و ترکیب کالایی:
کاهش حجم، افزایش ارزش: حجم واردات کاهش یافته (از ۳۱۶ هزار تن به ۱۸۲ هزار تن)، اما ارزش آن نزدیک به یک میلیارد دلار باقی مانده که نشان دهنده افزایش شدید قیمت واحد کالاهای وارداتی است.
تمرکز بر نهاده های ضروری: سبد وارداتی به سمت کالاهای استراتژیک و غیرقابل جایگزین متمرکز شده است. شیر خشک، کاکائو، توتون و تنباکو و مکمل های غذایی جایگاه برجسته ای دارند.
افزایش هزینه تولید: افزایش قیمت جهانی و شرایط تحریمی، باعث شده ارزش واحد واردات اقلامی مانند شیر خشک و کاکائو بین ۵۰ تا ۱۰۰ درصد افزایش یابد که فشار مضاعفی بر هزینه های تولید صنایع داخلی وارد میکند.

مبادی واردات و ریسک زنجیره تأمین:
تمرکز جغرافیایی: مشابه صادرات، واردات نیز بر چند کشور محدود متمرکز است. امارات متحده عربی، ترکیه و آلمان در طول این دوره، مبادی اصلی واردات بودهاند.
وابستگی خطرناک: این تمرکز، ریسک اختلال در زنجیره تأمین مواد اولیه ضروری برای صنایع غذایی کشور را افزایش میدهد.

جمعبندی و راهبردهای پیشنهادی

چالش های کلیدی:
1. کمبود ارزشافزوده در صادرات
2. تمرکز جغرافیایی شدید و خطرناک در بازارهای صادراتی و وارداتی
3. افزایش شدید هزینه های واردات نهاده های اساسی
4. آسیبپذیری تولید داخلی در برابر شوک های خارجی

راهکارهای اجرایی:
تنوع بخشی به بازارهای صادراتی: کاهش وابستگی به بازارهای سنتی و توسعه روابط با بازارهای جدید در منطقه اوراسیا و فراتر از آن.
ارتقای کیفیت و برندسازی: حرکت به سمت تولید و صادرات محصولات با فرآوری بالاتر، باکیفیت تر و دارای برند برای افزایش ارزش واحد صادراتی.
مدیریت هوشمند واردات: کاهش وابستگی به واردات از طریق سیاستهای جایگزینی تولید داخل و تنوع بخشی به مبادی تأمین.
حمایت از فناوری و نوآوری: سرمایه گذاری در فناوریهای فرآوری و بسته بندی برای افزایش بهره وری و رقابت پذیری.

این تحلیل نشان میدهد که با وجود پتانسیلهای موجود، تجارت صنایع غذایی ایران برای دستیابی به جایگاه مطلوب در اقتصاد غیرنفتی و تضمین امنیت غذایی، نیازمند یک تحول راهبردی در سیاست های تجاری و صنعتی است.

پایگاه خبری داوان نیوز: افزایش ۵۲ درصدی قیمت شیر خام در کمتر از شش ماه، صنعت لبنیات و دامپروری ایران را با بحران بی‌سابقه‌ای مواجه کرده است؛ بحرانی که ریشه در دو برابر شدن قیمت علوفه و کمبود عرضه دارد و حالا به بخش‌های دیگر مانند مرغ و تخم‌مرغ نیز سرایت کرده است.

به گزارش داوان نیوز، بر اساس اظهارات سخنگوی انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی ایران، بازار شیر خام و علوفه در ماه‌های اخیر شاهد افزایشی چشمگیر و بی‌سابقه در قیمت بوده است. قیمت شیر خام در بازه زمانی کوتاهی از خرداد تا آبان امسال از ۲۳ هزار تومان به ۳۵ هزار تومان (در دامداری‌ها) رسیده که افزایشی حدود ۵۲ درصدی را نشان می‌دهد. این گزارش، عوامل اصلی این افزایش را «کمبود عرضه شیر خام ناشی از شیوع بیماری دامی»، «افزایش حداقل دو برابری قیمت علوفه» و «تاثیر صادرات پودر شیر» شناسایی کرده و هشدار می‌دهد که این بحران، نه تنها صنعت لبنات، بلکه تولید تخم‌مرغ و مرغ را نیز تحت تاثیر قرار داده و می‌تواند به کاهش سرانه مصرف لبنیات و تهدید امنیت غذایی خانوارها بینجامد.

صنعت دامپروری و لبنیات ایران در ماه‌های اخیر با یک چالش جدی در زنجیره تامین و هزینه‌های تولید مواجه شده است. اظهارات محمد فربد تصویری واضح از یک «طوفان کامل» در این صنعت ترسیم می‌کند که در آن همزمانی چند عامل، قیمت شیر خام را به سطحی بی‌سابقه رسانده است. این گزارش به تحلیل ریشه‌ها، پیامدها و واکنش‌های مرتبط با این بحران می‌پردازد.

تحلیل جزئیات تغییرات قیمت

* قیمت شیر خام: بر اساس اعلام فربد، قیمت هر کیلوگرم شیر خام در ابتدای خرداد ماه ۲۳,۰۰۰ تومان بوده که در مهر و آبان به ۳۵,۰۰۰ تومان در دامداری‌ها افزایش یافته است. با احتساب هزینه حمل، این رقم به ۳۶,۰۰۰ تومان نیز می‌رسد.
* قیمت علوفه: به دلیل کمبود عرضه در بازارگاه، دامداران مجبور به تامین علوفه از بازار آزاد شده‌اند که این امر باعث شده قیمت علوفه حداقل دو برابر شود.

ریشه‌های اصلی افزایش قیمت

این افزایش قیمت را می‌توان به سه عامل کلیدی نسبت داد:

1. کمبود عرضه شیر خام: یکی از دلایل اصلی، کاهش تولید شیر خام است که به گزارش‌ها، تا حدی ناشی از شیوع بیماری تب برفکی در گله‌های دامی است.
2. افزایش نجومی هزینه‌های تولید: مهمترین عامل افزایش هزینه، دو برابر شدن قیمت علوفه است. دامداران به دلیل ناترازی در سیستم توزیع بازارگاه، ناچار به خرید از بازار آزاد با قیمت‌های بسیار بالاتر شده‌اند.
3. فشار تقاضا از سوی صادرات: در ماه‌های گذشته، بخشی از شیر خام تولیدی به سمت تولید پودر شیر برای صادرات هدایت شد. این امر تقاضا برای شیر خام در بازار داخلی را افزایش داد و به افزایش قیمت‌ها دامن زد.

پیامدها و تاثیرات گسترده

این شوک قیمتی، پیامدهای گسترده‌ای در پی داشته است:

* افزایش قیمت محصولات لبنی: با توجه به اینکه شیر خام حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد هزینه تمام‌شده محصولات لبنی را تشکیل می‌دهد، افزایش ۵۲ درصدی قیمت آن، بدون شک به افزایش قابل توجه قیمت محصولات نهایی مانند ماست، پنیر و شیر منجر خواهد شد.
* کاهش مصرف سرانه لبنیات: با افزایش قیمت محصولات نهایی، قدرت خرید خانوارها کاهش یافته و مصرف سرانه لبنیات که هم اکنون نیز کمتر از حد استاندارد جهانی است، بیشتر کاهش خواهد یافت. این امر می‌تواند تبعات منفی برای سلامت جامعه داشته باشد.
* تاثیر بر سایر بخش‌های دامپروری: همانطور که فربد اشاره کرد، افزایش قیمت علوفه تنها به صنعت شیر محدود نمی‌شود و بخش‌های دیگر مانند پرورش مرغ و تولید تخم‌مرغ را نیز تحت تاثیر قرار داده و به افزایش قیمت در این بخش‌ها دامن زده است.

واکنش‌های رسمی و سیاست‌ها

در واکنش به این بحران، مقامات اقداماتی را انجام داده‌اند که از جمله آن می‌توان به اعمال محدودیت بر صادرات پودر شیر برای حفظ عرضه در بازار داخلی اشاره کرد. با این حال، به نظر می‌رسد این اقدامات برای مهار کامل افزایش قیمت‌ها کافی نبوده است.

به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، وضعیت کنونی صنعت شیر ایران، که در گزارش فربد به خوبی منعکس شده، نشان‌دهنده یک بحران چندبعدی است که ریشه در مشکلات ساختاری مانند ناپایداری در تامین نهاده‌های دامی و آسیب‌پذیری در برابر شوک‌های بیماری دارد. در کوتاه‌مدت، کنترل صادرات می‌تواند مقداری از فشار بازار بکاهد، اما راه حل بلندمدت، مستلزم برنامه‌ریزی برای تثبیت زنجیره تامین علوفه و ارتقای سلامت دام است. در غیر این صورت، چشم‌انداز بازار محصولات لبنی، پروتئینی و دامی در ایران، ادامه روند صعودی قیمت‌ها و کاهش دسترسی مصرف‌کننده خواهد بود.