پرونده ویژه
خاک ایران در بحران: شوری، فرونشست و فقر بودجه
در حالی که وسعت اراضی شور ایران از مرز ۱۰ میلیون هکتار عبور کرده، معاون وزیر جهاد کشاورزی از برنامه دولت برای کاهش ۱۵ میلیارد مترمکعبی آب کشاورزی و نیاز فوری به ۱۵ میلیارد دلار سرمایهگذاری برای نجات خاک خبر داد و هشدار داد: فرونشست شهرها پیامد برداشت آب شرب است.
پایگاه خبری داوان نیوز: در حاشیه نوزدهمین کنگره علوم خاک ایران، دکتر نیازی شهرکی، معاون امور آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی، با بیان چالشهای جدی حوزه خاک و آب کشور، از کاهش ۱۵ میلیارد مترمکعبی آب کشاورزی در برنامه هفتم توسعه خبر داد و بر لزوم تخصیص اعتبارات ویژه برای نجات خاک تاکید کرد.
به گزارش داوان نیوز، دکتر صفدر نیازی شهرکی در گفتوگو با خبرنگار ما، با اشاره به اقدامات انجامشده در توسعه اراضی آبی، اعلام کرد: تاکنون حدود ۳ میلیون و ۲۲۰ هزار هکتار اراضی آبی در کشور ایجاد شده که از این مقدار، ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار هکتار توسط خود کشاورزان و مابقی با منابع دولتی اجرا شده است.
معاون وزیر جهاد کشاورزی، فرونشست زمین، شوری خاک، تغییر کاربری، کاهش ماده آلی و فرسایش را از چالشهای جدی برشمرد و به تشریح دو مورد بحرانی پرداخت:
۱. فرونشست: وی با تفکیک علل فرونشست، توضیح داد: فرو نشست در دشتهای کشاورزی عمدتاً ناشی از پمپاژهای کشاورزی است. اما آنچه در مناطق شهری مانند تهران رخ میدهد، عمدتاً مرتبط با برداشتهای آب شرب از چاهها است و وزارت نیرو متولی اصلی برخورد با برداشتهای غیرمجاز در این حوزه است. بر اساس آمار، حدود ۵.۶ میلیون چاه غیرمجاز در کشور وجود دارد.
۲. شوری خاک: دکتر نیازی شهرکی با اعلام رشد نگرانکننده شوری اراضی گفت: «در دو دهه گذشته، وسعت اراضی شور کشور از حدود ۷ میلیون هکتار به بیش از ۱۰ میلیون هکتار افزایش یافته است. دلیل اصلی، استفاده از منابع آبی شور است، چرا که ۶۰ درصد منابع آب زیرزمینی و ۵۰ درصد آب کشاورزی ما شور است.» وی راهکار مقابله با این پدیده را «کنشوری» و «کشت گیاهان مقاوم به شوری» عنوان کرد.
ضرورت تخصیص اعتبارات کلان برای خاک
معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به کمبود شدید اعتبار در حوزه خاک، گفت: برای مطالعات پایه خاکشناسی در کل کشور، به حداقل ۱۰ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم. همچنین برای نوسازی و ارتقای سیستمهای آبیاری، شامل تجهیز به روشهای نوین، لولهگذاری، بتنریزی کانالها و مرمت قنوات، حدود ۱۵ میلیارد دلار سرمایهگذاری نیاز است.
وی با بیان اینکه «حفظ خاک از بسیاری پروژههای عمرانی ضروریتر است»، از توجه سازمان برنامه و بودجه به این موضوع در تخصیص اعتبارات قدردانی کرد: خوشبختانه امسال با درک این ضرورت، علیرغم کاهش اعتبارات بسیاری از طرحها، اعتبار حوزه خاک ۶۶ درصد افزایش یافته است.
اولویتهای اقدام در حوزه تخریب و آلودگی خاک
دکتر نیازی شهرکی در پایان، دو تهدید عمده برای خاک را برشمرد:
* آلودگی خاک: که منشأ آن پسابهای شهری، صنعتی و کارخانجات است و سازمان حفاظت محیط زیست متولی اصلی آن است.
* تخریب خاک: که شامل فرسایش آبی و بادی و تغییر کاربری اراضی میشود و وزارت جهاد کشاورزی به همراه دستگاههای ذیربط مانند منابع طبیعی و امور اراضی، مسئول پایش، مقابله و برخورد با عوامل آن هستند.
پرونده ویژه
نقطه سرخط؛ «دادههای معتبر»، پایان عصر حدس و گمان
جهش از کشاورزی تجربی به کشاورزی مستند و علمی، مستلزم حل یک معضل دیرینه است: بیاعتمادی نسبی کشاورز به نتایج پژوهشهای آزمایشگاهی. اکنون دو شرکت پیشرو با ارائه مدلی نوین، تست نهادهها را مستقیماً به پهنه مزرعه آوردهاند تا با تولید دادههای دوطرفه، هم بهرهوری را افزایش دهند و هم افق جدیدی برای همکاری بخش خصوصی و نهادهای تحقیقاتی ترسیم کنند.
پایگاه خبری داوان نیوز: در حاشیه نوزدهمین کنگره علوم خاک ایران، از ابتکار عمل دو شرکت دانش محور در حوزه نهادههای کشاورزی برای نخستین بار در کشور رونمایی شد.
به گزارش داوان نیوز، شرکت «همراه دشت آبرون» به عنوان یکی از حامیان این کنگره علمی، به همراه شرکت «آکام تجارت»، با اجرای برنامهای نوآورانه، پل ارتباطی میان پژوهشهای علمی و شرایط واقعی مزارع کشاورزی کشور را ایجاد کردهاند. هدف این همکاری، آزمودن نهادههای کشاورزی (با تمرکز بر کود) مستقیم در مزارع و تحت شرایط عملیاتی کشاورزان است تا دادههای معتبر و قابل ارائه به مجامع علمی گردآوری شود.
آرش سلامی، مدیر فنی شرکت آکام تجارت و مشاور تحقیق و توسعه شرکت همراه دشت آبرون، در گفتوگو با ما درباره این دستاورد اظهار داشت: این برنامه برای نخستین بار در ساختار کشاورزی ایران اجرا میشود و شرایطی فراهم کرده که کارایی نهادهها در مزارع و با حضور کشاورز، به صورت عملی و واقعی سنجش شود. دادههای حاصل هم برای افزایش بهرهوری اقتصادی کشاورز مفید است و هم از اعتبار علمی لازم برای ارائه به محافل آکادمیک برخوردار خواهد بود.»
وی این اقدام را پاسخی به «فضای خالی» میان جامعه علمی، جامعه تجربی و کشاورزان عملی عنوان کرد و افزود: «معمولاً نتایج پژوهشی در محیطهای کنترل شده به دست میآیند و از سوی کشاورزان با عدم اطمینان نسبی روبهرو میشوند. از طرفی، دادههای خام مزارع نیز کمتر مورد توجه علمی قرار میگیرد. این مدل نوین میتواند این دو حوزه را به هم نزدیک کند.»
سلامی در ادامه با اشاره به استقبال از این رویکرد در نوزدهمین کنگره علوم خاک، تصریح کرد: «نیاز به همکاری نزدیکتر بخش خصوصی، که به بازار و واقعیت مزرعه اشراف دارد، با نهادهای دولتی و تحقیقاتی، بیش از پیش احساس میشود. شرکت همراه دشت آبرون در این زمینه گامهای موثری برداشته است.»
مدیر فنی شرکت آکام تجارت در پایان، چشمانداز این طرح را اینگونه ترسیم کرد: «اگر انتقال یافتههای علمی مبتنی بر دادههای واقعی مزارع با موفقیت انجام پذیرد، اعتماد کشاورزان به توصیههای علمی افزایش یافته و کشاورزی کشور گامهایی استوارتر به سمت علمیتر و پیشرفتهتر شدن برخواهد داشت. هر جا علم بتواند نتایج عملی و ملموس خود را نشان دهد، آن عرصه متحول خواهد شد.»
نوزدهمین کنگره علوم خاک ایران بستری را فراهم آورد تا این نوآوری در حوزه تحقیقات کاربردی کشاورزی، به جامعه علمی و فعالان این عرصه معرفی شود.
پرونده ویژه
اسدی: نجات کشاورزی نیازمند تغییر پارادایم فوری است
کارشناس ارشد ملی و بین الملل میگویند: اگر سه اصل «بیخاکورزی»، «حفظ بقایای گیاهی» و «تناوب زراعی» با هم اجرا شود، میتوان حتی در شرایط خشکسالی، کشاورزی ایران را پایدار و خاک را برای نسلهای آینده حفظ کرد.
پایگاه خبری داوان نیوز: پژوهشگر ارشد کشاورزی حفاظتی، با تشریح سه اصل کلیدی این نظام کشاورزی، اجرای ناقص و برداشتهای اشتباه از آن را مانعی بزرگ دانست و تاکید کرد: تنها راه نجات کشاورزی در مواجهه با تغییرات اقلیمی و خشکسالی، انجام «بزرگترین جراحی» در بخش زراعت ترویج واقعی کشاورزی حفاظتی است.
به گزارش خبرنگار ما، در حاشیه نوزدهمین کنگره علوم خاک ایران در دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران، «محمد اسماعیل اسدی»، پژوهشگر ارشد و بینالمللی کشاورزی حفاظتی، در گفتوگو با پایگاه خبری داوان نیوز، بر لزوم تحول اساسی در نگرش به کشاورزی حفاظتی تاکید کرد.
اسدی با بیان اینکه بیش از ۲۰ سال در حوزه ترویج و پژوهش کشاورزی حفاظتی در داخل و خارج از کشور فعالیت داشته، اظهار داشت: کشاورزی حفاظتی یک پکیج کامل متشکل از سه اصل است: عدم دستکاری مکانیکی خاک (بیخاکورزی)، حفظ بقایای گیاهی روی سطح زمین و رعایت تناوب زراعی با حداقل سه محصول. تنها زمانی میتوان ادعا کرد کشاورزی حفاظتی اجرا شده که این سه اصل به صورت همزمان رعایت شوند.
اسدی: خاک ایران در حال فرسودن است
و بازسازی هر سانتیمتر آن ۸۰۰ سال زمان میبرد.
تنها راه نجات، کنار گذاشتن گاوآهن و حرکت به سمت
کشاورزی حفاظتی «واقعی» است.
وی با انتقاد از درک نادرست رایج در جامعه متخصصان افزود: متاسفانه بسیاری از پژوهشگران، اساتید و کارشناسان ما هنوز به درک مشترکی نرسیدهاند و مثلاً به خاکورزی حفاظتی یا فقط بیخاکورزی اکتفا میکنند. استفاده از یک کارنده نوتیل روی زمین لخت، هرگز کشاورزی حفاظتی نیست.
تاکید بر «بزرگترین جراحی» در زراعت کشور
این پژوهشگر بینالمللی، با اشاره به شرایط خشکسالی و تغییر اقلیم، راه نجات کشاورزی ایران را اجرای واقعی این نظام دانست و گفت: بزرگترین جراحی که در بخش زراعت کشور باید انجام شود، حذف گاوآهن برگرداندار و توقف آتش زدن بقایای گیاهی است. گاوآهن ساختار خاک را تخریب، مواد آلی را کاهش و تبخیر رطوبت را تشدید میکند. آتش زدن بقایا نیز برای میکروارگانیسمهای خاک بسیار مضر است.
لزوم همراستایی با تعاریف جهانی و توقف افزودن اصول سلیقهای
اسدی بر لزوم پیروی از تعریف جهانی کشاورزی حفاظتی تأکید و خاطرنشان کرد: این تعریف متعلق به من نیست؛ من فقط راوی هستم. تعریف فائو (سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد) وجود دارد و ما باید با همان سه اصل پیش برویم، نه اینکه اصل چهارمی از پیش خود به آن اضافه کنیم. ارتباط با مجامع علمی دنیا ضروری است.
وی از ترجمه و بارگذاری «راهنمای آموزشی کشاورزی حفاظتی» فائو به فارسی در سایت این نهاد بینالمللی خبر
پرونده ویژه
تغییر استراتژی؛ «تفاهم ملی» برای نجات خاک کشور
رئیس مؤسسه تحقیقات خاک و آب کشور از تغییر رویکرد کنگره علوم خاک ایران از حالت «کلاسیک» به سمت «تعیین راهبردهای عملیاتی» خبر داد و هشدار داد: باید با یک تفاهم ملی، مانع تکرار «بحران آب» در حوزه خاک شویم.
پایگاه خبری داوان نیوز: رئیس مؤسسه تحقیقات خاک و آب میگوید: کنگره علوم خاک دیگر صرفاً محفلی آکادمیک نیست و برای نجات خاک، راهبردهای عملیاتی ارائه میدهد.
به گزارش داوان نیوز، در حاشیه نوزدهمین کنگره علوم خاک ایران، دکتر هادی اسدی رحمانی، رئیس مؤسسه تحقیقات خاک و آب کشور، در گفتوگو با خبرنگار ما، به تشریح تحولات این رویداد علمی و چالشهای پیشروی حوزه خاک پرداخت.
بر اساس این گزارش، دکتر اسدی رحمانی با اشاره به سابقه پنج دههای برگزاری کنگره علوم خاک در ایران، شکل سنتی و کلاسیک آن در سالهای گذشته را کافی ندانست و اعلام کرد: در سالهای اخیر بارها تأکید کردهام که این شکل و شمایل پاسخگو نیست و خوشبختانه با پیگیری اعضای انجمن، روندی جدید آغاز شده است.
وی افزود: اکنون کنگره از حالت صرفاً ارائه مقاله و پوستر خارج شده و به سمت تعیین و تبیین راهبردهای کلان و سیاستهای اجرایی برای حل معضلات خاک کشور حرکت کرده است. چالش اصلی اکنون، پذیرش و سرمایهگذاری بخشهای اجرایی و حاکمیتی بر این راهبردهاست.
هشدار نسبت به تکرار «بحران آب» در حوزه خاک
رئیس مؤسسه تحقیقات خاک و آب با بیان مثالی از قانون حفاظت از خاک، از اختصاص اعتبار و آغاز «پایش ملی کیفیت و کمیت خاک» در چندین استان خبر داد و این را گامی مثبت خواند. وی با ابراز امیدواری از روند جدید کنگرهها گفت: هدف این است با همفکری اساتید بخشهای اجرایی، پژوهشی و دانشگاهی، تفاهم ملی ایجاد کنیم تا اجازه ندهیم خاک کشور به سرنوشت منابع آبی دچار شود.
تأکید بر «کممصرفی» کود و نظارت بر کیفیت
دکتر اسدی رحمانی در پاسخ به سؤالی درباره نقش تولیدکنندگان کود در تخریب خاک، با استناد به آمار اعلام کرد: نیاز کشور حدود ۵ میلیون تن کود است، در حالی که مصرف فعلی حدود ۳ تا ۳.۵ میلیون تن است. بنابراین، ادعای مصرف بیرویه کود و تخریب خاک توسط تولیدکنندگان، پایه آماری ندارد.
وی در ادامه به وظیفه نظارتی مؤسسه تحقیقات خاک و آب اشاره کرد و افزود: از سال ۱۳۹۳، مسئولیت ثبت و کنترل کیفی مواد کودی بر عهده این مؤسسه گذاشته شده. هماکنون بیش از ۲۰۰۰ شرکت و ۲۷ هزار برند کودی در سامانه ثبت شدهاند و بسیاری نیز به دلیل عدم احراز کیفیت رد شدهاند. او تشریح کرد که با تشکیل کارگروههای استانی و نمونهبرداری مستمر از بازار، بر کیفیت محصولات نظارت و در صورت مشاهده انحراف، برخورد قانونی میشود.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، به نظر میرسد نوزدهمین کنگره علوم خاک ایران، عرصهای برای گذار از بحثهای صرفاً آکادمیک به سمت چارهجویی عملی برای یکی از مهمترین چالشهای زیست محیطی و امنیت غذایی کشور بوده است. موفقیت این مسیر نوین، اما منوط به همراهی و تخصیص منابع از سوی نهادهای اجرایی و تصمیمگیر کشور خواهد بود.
-
اقتصاد2 هفته پیشتغییر پارادایم در اقتصاد کشاورزی؛ از محدودیت منابع تا سازوکارهای نوین توسعه
-
دانستنی ها9 ماه پیشکسب و کار؛ شرایط ورود به شغل سم فروشی چیست؟
-
آموزش8 ماه پیشگام به گام با کاشت نهال های کشت بافتی خرمای مجول (قسمت اول؛ انتخاب زمین)
-
بازرگانی1 سال پیشآیا قیمت کود یارانه ای را می دانید؟
-
اسلایدر8 ماه پیشروش های کشت، صادرات و استان های فعال در کشت تنباکو
-
اسلایدر3 هفته پیشهمایش ملی «تغییر اقلیم»؛ یافتن راهکارهای مدیریت پایدار
-
خبرهای سازمانی3 هفته پیشانتقاد تند آنجفی؛ «دستفرمان خطا» ما را به بحران کشانده
-
استان ها8 ماه پیشکشت، صادرات و مناطق مهم تولید سیر در ایران

