پایگاه خبریDA1news:  نماتد یا نماتود (گره ریشه‌ای) یکی از بیماریهای خطرناک در کشت‌های گلخانه‌ای، باغی و فضای باز است. اهمیت کنترل نماتد از آن جهت است که در بیشتر بیماری‌ها و عامل بیماری‌زا در نهایت کشت موجود را از بین می‌برد ولی در نماتد نه تنها کشت، بلکه خاک زراعی هم از بین می‌رود. یعنی به عبارتی دیگر کشت‌هایی که در آینده در این زمین کشت خواهد شد نیز دچار آسیب‌های جدی خواهند شد.

به تعریف دیگری نماتدها انگل های گیاهی هستند که بر روی تمامی محصولات زراعی و باغی و همچنین گلخانه ای و حتی گیاهان غیر مثمر تاثیر گذاشته و علاوه بر تولید محصول بر خاک، خسارت جبران ناپذیری می گذارند.

با توجه به اهمیت مبارزه و کنترل نماتدهای انگل گیاهی با فرهاد سعیدی نائینی رییس بخش تحقیقات نماتدشناسی موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور گفت و گویی انجام داده ایم که در در ادامه میخوانید:

انگل های خاکزاد

رییس بخش تحقیقات نماتد شناسی در ابتدای این گفت و گو به تعریف نماتد پرداخت و گفت: نماتدها، انگل های گیاهی هستند که علاوه بر تمامی محصولات زراعی و باغی و گیاهان غیر مثمر بر روی خاک هم تاثیر مخربی می گذارند.

سعیدی نائینی افزود: به تعریفی دیگر نماتدها، انگل های خاکزادی هستند که با چشم غیر مسلح دیده نمی شوند و این انگلها گونه های مختلفی را تشکیل می دهند که اصلی ترین نماتدها به صورت کرم گونه اند که پس از ورود به خاک، وارد ریشه گیاه می شوند و از گیاه تغذیه می کنند.

وی ادامه داد: نمونه هایی از این نماتدها می توانند شریط محیطی مختلفی را تحمل کرده و حتی می توانند به انسان و حیوانات نیز حمله کنند. این انگل های گیاهی در شرایط سخت مثل گرما و سرمای شدید به حالت کما می روند و با تحمل این شرایط به بقای خود ادامه می دهند.

دستاوردهای بخش نماتدشناسی

پژوهشگر ارشد موسسه گیاهپزشکی کشور در خصوص دستاورهای بخش تحقیقات نماتدشناسی گفت: وظایف اصلی ما جمع آوری و شناسایی و ارائه روش های کنترل نماتدها است.

سعیدی نائینی افزود: هدف اصلی ما کنترل و کاهش نماتدهایی است که منجر به خسارت می شوند و در این مسیر استفاده از روش های کنترل شیمیایی و غیر شیمیایی را ارائه و بکار می بریم.

وی در توضیح این بخش از سخنان خود گفت: در استفاده از روش های کنترل شیمیایی و غیر شیمیایی، روش های مختلف را مورد بررسی قرار داده و بعد از آزمایش های اولیه برای استفاده به صورت دستورالعمل منتشر و ارائه می دهیم.

نائینی ادامه داد: ما ارائه روش های مبارزه و کنترل را با در نظر گرفتن نوع نماتد، نوع میزبان و آب و هوای اقلیمی در نظر می گیریم، پس می توان گفت که روش های مبارزه و کنترل در بسترهای مختلف تفاوت دارد و نمی توان یک روش را به سایر بسترها تعمیم دهیم.

وی با اشاره به گذشت 100 سال از تاسیس موسسه گیاهپزشکی کشور اظهار داشت: با گذشت یک قرن از تاسیس موسسه گیاهپزشکی کشور توانسته ایم روش های موثری را در جلوگیری از خسارت ناشی از نماتدها در باغات و مزارع ارائه دهیم.

نماتدها؛ نیزداران بی رحم

فرهاد سعیدی نائینی در بخش دیگری از سخنان خود با تشبیح نماتدها به نیزه داران بی رحم گفت: نماتدها علی رغم کوچک بودن و فراوانی تنوع می توانند خسارت فراوانی به خاک و تولید بگذراند، این خسارت موقعی افزایش می یابد که نماتدها با عوامل خسارت زای دیگری همراه شوند که این همراهی باعث افزایش نماتدهای موجود در باغ و مزرعه می شوند.

وی در توضیح این بخش از سخنان خود افزود: بخش تحقیقات نماتدشناسی  در این خصوص روش های مختلفی را معرفی و به صورت دستورالعمل و هم عملی در پایلوت های آموزشی و ترویجی با کمک سایر بخش های تحقیاتی سازمان تات به کشاورزان ارائه داده است، از این رو بخش تحقیقات نماتدشناسی با سایر بخش های مختلف اجرایی و تحقیقاتی همکاری و تعامل دارد.

نائینی افزود: اهمیت موضوع مبارزه و کنترل نماتدهای انگل گیاهی مشخص و ثابت شده است و بخش نماتدشناسی با سایر سازمان های وزارت جهاد کشاورزی علی الخصص سازمان حفظ نباتات کشور تعامل و همکاری داریم اما از آنجایی که بسیاری ار عوامل و علائمی که توسط نماتدهای انگل گیاهی بر روی گیاهان می گذارد هم پوشانی با سایر خسارت های شناخته شده عوامل زنده و غیر زنده دارد، در تشخیص و کنترل آن با مشکلاتی برخورداریم.

وی توضیح داد: به طور مثال کاهش پتاسیم در خاک، شباهت زیادی به خسارت نماتد ملودوژان بر روی درختان پسته دارد که معمولا اشتباه گرفته شده و برای مبارزه با آن روش های استفاده می شود که معمولا اشتباه و نتیجه نمی دهد.

محقق ارشد نماتدشناسی کشور گفت: از این رو تشخیص بیماری، اولین مرحله و اولویت اول برای کنترل عوامل خسارتزا بشمار می رود به طور مثال می توان به نماتد مرکبات اشاره کرد.

وی ادامه داد: در نماتد مرکبات اولویت اصلی کاهش نماتدهاست و تقویت گیاه و خاک در مرحله دوم قرار داد، اما با تشخیص غلط و با استفاده از انواع کودهای شیمیایی و غیر شیمیایی  باعث می شویم که در سنوات زارعی آینده، خسارت شدیدی به باغ و تحمل خسارت مالی شدیدتری به کشاورز شود.

نماتدشناس به تعداد یک دست

رییس بخش نماتدشناسی موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور در بخش دیگری از این گفت و گو با اشاره به کمبود نماتدشناس و کلینیک های نماتدشناسی در کشور گفت: مشکل دیگری که وجود دارد تعداد کم متخصص نماتدشماسی در کشور است.

وی افزود: در کل کشور به جرات می توان گفت که 5 نماتدشناس و آزمایشگاه نماتدشناسی وجود دارد از این رو چاره ای نیست که ورود سایر متخصصین را به این موضوع پذیرا باشیم .

فرهاد سعیدی گفت: یکی از عوامل کمبود نماتدشناس و کلینیک ها و آزمایشگاه های نماتدشناسی، گرانی وسایل آزمایشگاهی و همچنین عدم شناخت کشاورز به استفاده از آنهاست که البته طی چند سال اخیر با استفاده از آموزش و آگاهی های داده شده به کشاورزان، مبارزه و کنترل نماتدها اهمیت پیدا کرده است.

وی افزود: در کنار هزینه دار بودن آزمایشات کلینیکی از عوامل دیگری که در مبارزه با نماتدهای انگل گیاهی مواجه هستیم، گران بودن نماتدکش ها است که ورود به فضای اجرایی تشخیص و مبارزه با آن را با مشکلات و موانعی روبرو کرده است.

تشخیص و کنترل عوامل بیمارگر خاکزاد

سعیدی نائینی در توضیح تشخیص و کنترل عوامل بیمارگر گفت: کنترل عوامل خسارتزا و بیمارگر خاکزاد بسیار مشکل و سختتر از بیماری اندام هوایی گیاهان است بطور مثال بیماری سن گندم به سبب این که دیده می شود تشخیص، قضاوت و ارزیابی آسان تری دارد ولی تشخیص و ارزیابی نماتدها به دلایل مختلفی از جمله تاکسونومیکی و موارد دیگر ساختار نزدیکی به انسان دارد.

وی افزود: از این رو ترکیباتی که برای مبارزه با نماتدها و نماتدکش هایی که استفاده می شوند برای انسان نیز خطرناک بوده و اثرات نامطلوبی بر انسان و سایر جانوران می گذارد و از سوی دیگر تمامی نماتدکش ها گران قیمت هستند.

محقق بخش نماتدشناسی موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور گفت: خوشبختانه، مراحل اولیه رشد نماتدها به صورت لکه ای و موضعی است و اگر در همان مرحله اول تشخیص، شناسایی و کنترل شوند با کمترین هزینه می توان از گسترش آنها جلوگیری کرد.

نائینی افزود: اگر کشاورزان، خود را ملزم به آزمایش ها و ارزیابی اولیه خاک زراعی کنند از خسارت بعدی جلوگیری شده و در زمان و هزینه ها صرفه جویی خواهد شد.

وی با اشاره به این موضوع که نماتدها در همه بسترها رشد می کنند گفت: به طور کلی نماتد همیشه وجود دارد و در همه بسترها رشد پیدا می کنند به طور مثال یکی از عوامل انتقال این بیماری سیستم آبیاری است حتی در گلخانه هایی که از سیستم هیدروپونیک استفاده میکنند این انگلها دیده می شوند. چرا که در مسیر آبی که وارد گلخانه می شود خاک آلوده وجود داشته که با گذشتن آب از خاک آلوده و ورود به سیستم آبیاری باعث آلودگی می شود.

تغییرات اقلیمی؛ تنش های محیطی

رئیس بخش نماتدشناسی در خصوص رشد و فروانی نماتدها حاصل از تاثیرات تغییرات اقلیمی توضیح داد و گفت: یکی از عوامل ازدیاد نماتدهای انگل گیاهی تغییرات اقلیمی است که باعث تنش های محیطی می شود.

وی افزود: تنشهای محیطی حاصل از تغییرات اقلیمی باعث می شود که گیاه مقاومت  خود را از دست داده و سیستم های دفاعی اولیه آنها کاهش و یا از بین برود و این موضوع باعث رشد سریع و فراوانی نماتدهای انگل گیاهی شده و گیاه آلوده شود.

نائینی از عوامل دیگر گسترش نماتد، انسان را نام برد در توضیح این عامل افزود: از دیگر عوامل گسترش نماتدها، انسانها هستند و این عامل بخصوص در کشت نهالستان ها تاثیر زیادی دارد.

وی ادامه داد: انسان با عدم آگاهی از بسترها، باعث کشت نهال در خاک های آلوده و ورود آنها به مزارع و خاک های زارعی و مراتع شده و باعث گسترش آلودگی می شوند.

شناسنامه دار کردن باغات

پژوهشگر ارشد بخش نماتدشناسی  در خاتمه این گفت و گو گفت: مهمترین عامل تشخیص، کنترل و مبارزه با نماتدهای انگل گیاهی، شناسنامه دار شدن باغات است.

وی ادامه داد: بدون آگاهی از پیشینه باغ و زمین زراعی دست نماتدشناسان بسته است و در این راه طرح شناسنامه دار کردن باغات که توسط معاونت باغبانی وزارت جهاد کشاورزی برنامه ریزی و در حال اجرایی شدن است، کمک بزرگی برای مبارزه با تمامی آفات گیاهی و باغی علی الخصوص نماتدها بشمار می رود که امیدوارم این طرح طی سالهای آینده به طور کامل در سطح کشور اجرا و محقق شود.

ویدئو این گفت و گو را در کانال آپارات DA1news.com ببینید: