قیمت حبوبات؛ لوبیا چیتی هم کالای لوکس شد
پایگاه خبری داوان نیوز: افزایش قیمت حبوبات در ۱۴۰۴ نتیجه ترکیبی سیاست‌گذاری‌های نادرست ارزی و صادراتی، اختلال در زنجیره تأمین، و شوک‌های محیطی (کم‌آبی) است.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی (DA1news): بدون اصلاح ساختاری، حبوبات به کالایی لوکس تبدیل خواهد شد و نقض امنیت غذایی را تشدید می‌کند. راه‌حل پایدار، افزایش تولید داخلی با حمایت از کشاورزی و مدیریت هوشمند واردات است.
روند قیمت‌ها: جهش بی‌سابقه
– لوبیا چیتی: افزایش ۱۶۶% در یک سال (از ۹۹,۵۴۸ تومان در فروردین ۱۴۰۳ به ۲۶۵,۵۶۲ تومان در فروردین ۱۴۰۴) و رسیدن به ۵۰۰,۰۰۰ تومان برای نمونه‌های درجه‌یک در تیر ۱۴۰۴ .
– سایر حبوبات:
– لپه: افزایش ۱۲۶%
– لوبیا قرمز: افزایش ۱۱۲%
– نخود: رشد ۱۴۱% (از ۹۴,۰۰۰ به ۲۲۸,۰۰۰ تومان برای ۹۰۰ گرم) .
– نماد گرانی: لوبیا چیتی به کالایی لوکس تبدیل شده و قیمت بسته‌بندی ۹۰۰ گرمی آن به ۵۴۰,۰۰۰ تومان رسیده است .
علل افزایش قیمت: تحلیل چندبعدی
الف. عوامل ساختاری تولید و واردات
– وابستگی به واردات: ۷۰-۶۵% نیاز کشور (حدود ۲۵۰,۰۰۰ تن) از طریق واردات تأمین می‌شود. کشورهای تأمین‌کننده شامل امارات، اتیوپی، ترکمنستان و هند هستند .
– کاهش تولید داخلی:
– کم‌آبی در استان‌های غربی (کرمانشاه، آذربایجان) که ۳۰% تولید را تأمین می‌کنند .
– عدم حمایت از کشاورزان خرده‌پا و نبود برنامه‌ریزی برای تنوع محصولات کشاورزی .
ب. سیاست‌های دولتی و ارزی
– حذف ارز ترجیحی: واردات حبوبات از ارز ۲۸,۵۰۰ تومانی به ارز نیمایی (۷۰,۰۰۰ تومانی) تغییر یافت که ۴۵% افزایش هزینه را موجب شد .
– تأخیر در ثبت‌سفارش واردات: وزارت جهاد کشاورزی نسبت به هشدارهای کمبود ۴۰,۰۰۰ تنی حبوبات در زمستان ۱۴۰۳ بی‌تفاوت بود .
– صادرات بی‌ضابطه: سودآوری صادرات به دلیل نرخ ارز بالا، باعث خروج حبوبات از چرخه تأمین داخلی شد. عدم محدودیت‌های صادراتی به‌موقع توسط دولت تشدیدکننده بود .
ج. اختلال در زنجیره تأمین و بازار
– مشکلات گمرکی: توقف ۱۱,۰۰۰ تن لوبیا در گمرک به دلیل مالیات بر ارزش افزوده .
– احتکار و سوداگری: دلالان با انبار کردن حبوبات و فروش در قیمت‌های بالاتر به بی‌ثباتی بازار دامن زدند .
– افزایش هزینه‌های جانبی: شامل حمل‌ونقل، بسته‌بندی و افزایش قیمت نهاده‌هایی مانند کود و سم .
تأثیر بر مصرف‌کنندگان و تغییر الگوی مصرف
– جایگزینی پروتئین‌ها: خانواده‌ها پس از گرانی گوشت، حبوبات را جایگزین کردند، اما اکنون حتی منابع گیاهی پروتئین نیز غیرقابل دسترس شده‌اند .
– تغییر سبد خرید:
– کاهش تقاضای لوبیا چیتی و افزایش استقبال از لوبیا قرمز (با قیمت نصف لوبیا چیتی) .
– عدس و نخود به کالاهای لوکس تبدیل شده‌اند .
– شوک معیشتی: فشار اقتصادی بر خانوارهای کم‌درآمد که امنیت غذایی آنها را تهدید می‌کند .
چشم‌انداز و راهکارهای پیشنهادی
الف. اقدامات فوری
– تسهیل واردات: آغاز ثبت‌سفارش واردات ۱۲ قلم حبوبات از تیر ۱۴۰۴ که ممکن است تا ۲۰% کاهش قیمت را موجب شود .
– ترخیص کالاهای گمرکی: حل مشکل ۱۱,۰۰۰ تن لوبیا بلوکه‌شده در گمرک .
ب. راهبردهای بلندمدت
– کاهش وابستگی به واردات:
– سرمایه‌گذاری در آبیاری مدرن در استان‌های غربی.
– حمایت از کشاورزان با پرداخت یارانه کود و بذر .
– مدیریت بازار و نظارت:
– ایجاد سامانه رصد قیمت توسط سازمان‌های نظارتی برای مقابله با احتکار.
– تعیین سقف صادرات در زمان کمبود داخلی .
– بازنگری سیاست ارزی: تخصیص ارز ترجیحی کنترل‌شده برای حبوبات اساسی .
جدول خلاصه‌ای از قیمت‌های شاخص حبوبات (تیر ۱۴۰۴)
| نوع حبوبات | قیمت هر کیلوگرم (تومان) | تغییرات سالانه |
| لوبیا چیتی | ۴۰۰,۰۰۰ – ۵۵۵,۰۰۰ | +۱۶۶% |
| لوبیا قرمز | ۱۹۰,۰۰۰ – ۲۰۰,۰۰۰ | +۱۱۲% |
| لپه | ۲۰۰,۰۰۰ – ۲۵۰,۰۰۰ | +۱۲۶% |
| نخود | ۱۲۰,۰۰۰ – ۱۳۵,۰۰۰ | +۱۴۱% |
| عدس | ۱۱۰,۰۰۰ – ۱۵۰,۰۰۰ | +۶۶% |
جدول حجم واردات حبوبات در ۱۴۰۳
| نوع حبوبات | حجم واردات (تن) | کشورهای اصلی تأمین‌کننده |
| لوبیا چیتی | ۱۲,۲۶۰ | امارات، اتیوپی، ازبکستان |
| لوبیا قرمز | ۱۰,۷۰۹ | امارات، قرقیزستان، ترکیه |
| نخود | ۷۱,۹۹۷ | امارات، هند، کانادا |