سیمای کشاورزی ایران در آینه آمار/ یافته‌های کلان سرشماری ۱۴۰۳ منتشر شد
پایگاه خبری داوان نیوز: مرکز آمار ایران نتایج تفصیلی ششمین سرشماری عمومی کشاورزی کشور را که در سال ۱۴۰۳ انجام شد، منتشر کرد.
به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، سرشماری ۱۴۰۳ تصویر جامعی از ساختار رو به رشد و در حال تحول بخش کشاورزی ایران ارائه می‌دهد، با شاخص‌های کلان مثبت (افزایش بهره‌برداران، اراضی کشاورزی، تولیدات دامی و فعالیت‌های نوین). این سرشماری معتبرترین منبع داده‌های ساختاری بخش کشاورزی ایران محسوب می‌شود.
دوره و نحوه اجرا:
زمان اجرا: ۴۸ روز، از تاریخ ۱۲ آبان ماه ۱۴۰۳ تا ۲۹ آذر ماه ۱۴۰۳.
نیروی انسانی: بالغ بر ۱۵,۰۰۰ نفر در اجرا و پشتیبانی این سرشماری مشارکت داشتند.
پوشش جغرافیایی: فعالیت‌های کشاورزی در ۸۹,۰۰۰ آبادی و ۱,۴۴۲ شهر سرشماری شدند.
یافته‌های کلان:
1. تعداد بهره‌برداران: بیش از ۴.۲۹ میلیون بهره‌بردار کشاورزی شناسایی شدند که نشان‌دهنده افزایش ۶ درصدی نسبت به سرشماری سال ۱۳۹۳ است.
2. تمرکز فعالیت: ۸۸٪ فعالیت‌های کشاورزی در مناطق روستایی و ۱۲٪ در مناطق شهری انجام می‌شود.
تحلیل مقایسه‌ای با سرشماری سال ۱۳۹۳ (تغییرات کلان):
اراضی کشاورزی:
کل مساحت: ۱۷.۳۸ میلیون هکتار (افزایش ۵.۵ درصدی).
ترکیب: ۸۹٪ اراضی زراعی (۱۵.۴۳ میلیون هکتار) و ۱۱٪ باغ و قلمستان (۱.۹۵ میلیون هکتار).
اراضی زراعی:
افزایش ۵ درصدی مساحت.
ترکیب آبیاری: ۳۸٪ آبی، ۶۲٪ دیم.
وضعیت کشت: ۸۰٪ زیر کشت، ۲۰٪ آیش.
باغ و قلمستان: مساحت با افزایش ۸.۸ درصدی به ۱.۹۵ میلیون هکتار رسید. ۷۲٪ باغ ساده (تک‌محصولی) و ۲۸٪ باغ مخلوط (چندمحصولی).
محصولات استراتژیک:
گندم: سطح کاشت به ۸.۳۷ میلیون هکتار رسید (افزایش چشمگیر ۲۹ درصدی). ۳۱٪ آبی و ۶۹٪ دیم.
دامداری:
دام سبک: ۵۳ میلیون رأس (افزایش ۲۱ درصدی). ترکیب: ۷۴٪ گوسفند و بره، ۲۶٪ بز و بزغاله.
دام سنگین: ۵.۴۸ میلیون رأس (افزایش ۲۳ درصدی). ترکیب: ۹۴٪ گاو و گوساله، ۳٪ شتر و بچه‌شتر، ۳٪ گاومیش و بچه‌گاومیش.
نکته برجسته: تعداد گاو و گوساله اصیل نسبت به سال ۱۳۹۳ بیش از دو برابر شده است.
فعالیت‌های نوین کشاورزی (رشد قابل توجه):
کشت گلخانه‌ای: ۳۶,۳۰۵ بهره‌برداری (رشد خیره کننده بیش از ۱۶۰ درصدی).
پرورش ماهی و میگو: ۱۶,۳۸۲ بهره‌برداری (افزایش ۲۴ درصدی).
پرورش زنبور عسل: ۸۱,۳۵۲ بهره‌برداری (افزایش ۵۶ درصدی).
پرورش کرم ابریشم: ۹,۵۶۶ بهره‌برداری (افزایش ۱۰.۷ درصدی).
تغییرات در روش‌های سنتی:
پرورش طیور سنتی: ۱.۱۲ میلیون بهره‌برداری (کاهش ۸ درصدی).
فناوری و نهاده‌ها:
آبیاری تحت فشار: بیش از ۵۰۹,۰۰۰ بهره‌برداری از این سیستم استفاده می‌کنند (نشان‌دهنده رشد قابل ملاحظه نسبت به ۲۷,۰۰۰ بهره‌برداری در سال ۱۳۸۲).
توزیع جغرافیایی فعالیت‌ها (تمرکز استانی):
1. بهره‌برداران: بیش از ۵۱٪ در استان‌های کرمان، خراسان رضوی، مازندران، فارس، گیلان، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و خوزستان.
2. اراضی زراعی: بیش از ۶۰٪ مساحت در استان‌های خوزستان، آذربایجان شرقی، خراسان رضوی، کردستان، همدان، زنجان، فارس، کرمانشاه و آذربایجان غربی.
3. باغ و قلمستان: بیش از ۵۴٪ مساحت در استان‌های کرمان، فارس، خراسان رضوی، آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و مازندران.
4. دام سنگین: بیش از ۵۶٪ در استان‌های تهران، اصفهان، خوزستان، آذربایجان شرقی، مازندران، آذربایجان غربی، خراسان رضوی و گیلان.
5. دام سبک: بیش از ۵۲٪ در استان‌های فارس، کرمان، خوزستان، خراسان رضوی، آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، سیستان و بلوچستان و سمنان.
جمع‌بندی و اهمیت
رشد چشمگیر فعالیت‌هایی مانند کشت گلخانه‌ای و استفاده از آبیاری تحت فشار، نشان‌دهنده حرکت به سمت فناوری‌های نوین و افزایش بهره‌وری است.
تمرکز قابل توجه فعالیت‌ها در استان‌های خاص، نقش راهبردی این مناطق در تأمین امنیت غذایی کشور را برجسته می‌سازد.
ایران با انجام شش سرشماری کشاورزی (در سال‌های ۱۳۵۲، ۱۳۶۷، ۱۳۷۲، ۱۳۸۲، ۱۳۹۳ و ۱۴۰۳)، جایگاه خود را به عنوان یکی از کشورهای پیشرو در انجام این سرشماری‌ها در قاره آسیا تثبیت کرده است.
این گزارش بر اساس آخرین داده‌های رسمی مرکز آمار ایران تهیه شده است و مبنای ارزشمندی برای برنامه‌ریزی‌های کلان بخش کشاورزی، سیاست‌گذاری‌های حمایتی و پژوهش‌های اقتصادی-اجتماعی محسوب می‌شود.