پایگاه خبری داوان نیوز: هر سال در ۱۶ آذر، جامعه دانشگاهی ایران روز دانشجو را به عنوان نماد مبارزه برای استقلال، آزادی و پیشرفت علمی گرامی می‌دارد. این روز فرصتی است برای تأمل درباره نقش حیاتی دانشجویان در ساختن آینده کشور. در این میان، دانشجویان رشته‌های کشاورزی با مسئولیتی خطیر و نقشی منحصر به فرد در تأمین امنیت غذایی و توسعه پایدار کشور مواجه هستند.

کشاورزی در ایران با چالش‌های متعددی از جمله تغییرات اقلیمی، کمبود منابع آب، فرسایش خاک و نیاز به افزایش بهره‌وری مواجه است. دانشجویان کشاورزی در این عرصه، حاملان دانش نوین و فناوری‌های پیشرفته به عرصه‌ای هستند که ریشه در سنت‌ها و تجربیات کهن دارد. آنان با آموختن علوم روز از جمله بیوتکنولوژی، کشاورزی دقیق، مدیریت پایدار منابع و اقتصاد کشاورزی، می‌توانند پلی میان دانش بومی و علم جهانی ایجاد کنند.

چالش‌ها و فرصت‌های پیش رو
دانشجویان کشاورزی در حالی به تحصیل اشتغال دارند که بخش کشاورزی ایران با مسائل پیچیده‌ای روبروست. از یک سو، ضرورت افزایش تولید برای جمعیت رو به رشد وجود دارد و از سوی دیگر، محدودیت منابع طبیعی و نیاز به حفظ محیط زیست، ایجاب می‌کند که راهکارهای نوین و پایدار ارائه شود. اینجاست که نقش دانشجویان به عنوان نیروهای تغییردهنده پررنگ می‌شود.

نقش دانشجویان کشاورزی در توسعه ملی
۱. نوآوری و فناوری: دانشجویان با دسترسی به آخرین یافته‌های علمی می‌توانند در توسعه و بومی‌سازی فناوری‌های نوین کشاورزی نقش آفرینی کنند.

۲. ترویج دانش: آنان می‌توانند به عنوان مروجان دانش روز، بین کشاورزان و محققان ارتباط برقرار کرده و شکاف موجود را پر کنند.

۳. کارآفرینی: با ایجاد کسب‌وکارهای نوپا در حوزه‌های مختلف کشاورزی، می‌توانند به ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی مناطق روستایی کمک کنند.

۴. حفاظت از منابع: دانشجویان می‌توانند در حفاظت از منابع طبیعی کشور که پایه اصلی کشاورزی هستند، پیشگام باشند.

مسئولیت اجتماعی دانشجوی کشاورزی
در کنار نقش تخصصی، دانشجویان کشاورزی مسئولیتی اجتماعی در قبال جامعه خود دارند. آنان می‌توانند در افزایش آگاهی عمومی درباره الگوی مصرف غذایی، کاهش ضایعات کشاورزی و اهمیت حمایت از تولید داخلی نقش مؤثری ایفا کنند. همچنین، با توجه به ارتباط مستقیم کشاورزی با محیط زیست، دانشجویان این رشته می‌توانند به عنوان حافظان محیط زیست عمل کنند.

راهکارهای تقویت جایگاه دانشجویان کشاورزی
– ایجاد ارتباط مؤثرتر بین دانشگاه و مزرعه
– توسعه دوره‌های کارآموزی عملی و فرصت‌های مطالعاتی
– حمایت از ایده‌های نوآورانه و استارتاپ‌های دانشجویی
– تقریب بین دانش سنتی کشاورزان و علوم نوین دانشگاهی
– توجه ویژه به نقش زنان دانشجوی کشاورزی در توسعه روستایی

به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، در آستانه روز دانشجو، باید به این نکته تأکید کرد که دانشجویان کشاورزی نه فقط یادگیرندگان علوم کشاورزی، بلکه سرمایه‌های انسانی ارزشمندی هستند که می‌توانند آینده بخش کشاورزی و امنیت غذایی ایران را متحول کنند. آنان با تلفیق دانش آکادمیک، تعهد اجتماعی و عشق به زمین و میهن، می‌توانند در جهش تولید و توسعه پایدار کشاورزی نقشی بی‌بدیل ایفا کنند.

امید است با حمایت نهادهای مسئول و ایجاد فضای مناسب برای بروز استعدادها، دانشجویان کشاورزی بتوانند توانمندی‌های خود را به منصه ظهور رسانده و سهمی ماندگار در پیشرفت کشاورزی ایران داشته باشند.

پایگاه خبری داوان نیوز: ایران با دارا بودن حدود ۴۰۰ رقم خرما، غنی‌ترین ذخیره ژنتیکی خرما در جهان را در اختیار دارد. این گنجینه بی‌نظیر، پتانسیل بالایی برای توسعه صنعت خرما، بهبود کیفیت، افزایش مقاومت به تنش‌ها و پاسخگویی به نیازهای بازارهای جهانی دارد.

به گزارش داوان نیوز، پژوهشکده خرمای ایران به عنوان نهاد تخصصی متولی پژوهش در این حوزه، نقش محوری در شناسایی، حفظ، ارزیابی و بهره‌برداری از این ژرم‌پلاسم ارزشمند ایفا می‌کند. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و بر پایه اسناد و منابع معتبر، به تبیین جایگاه این پژوهشکده در مدیریت ژرم‌پلاسم خرما می‌پردازد. یافته‌ها نشان می‌دهد که پژوهشکده با ایجاد بانک ژن، اجرای پروژه‌های به‌نژادی، توسعه روش‌های نوین کشت و فرآوری، و ارائه آموزش‌های تخصصی، سهم بسزایی در حفظ این میراث ژنتیکی و تبدیل آن به ثروت ملی داشته است. در پایان، راهکارهایی برای تقویت نقش پژوهشکده در جهت استفاده پایدار از این منابع ارائه شده است.

خرما به عنوان یک محصول استراتژیک و سازگار با شرایط اقلیمی خشک و نیمه‌خشک، در کشاورزی، اقتصاد و فرهنگ ایران ریشه دوانیده است. بر اساس آمارها، ایران با دارا بودن بیش از ۴۰۰ رقم شناخته‌شده خرما، متنوع‌ترین ژرم‌پلاسم این محصول در جهان را در اختیار دارد. این تنوع ژنتیکی، سرمایه‌ای ملی و فرصتی طلایی برای تحقیق، توسعه و ایجاد ارزش افزوده است. با این وجود، چالش‌هایی همچون خشکسالی، آفات و بیماری‌ها، یکنواخت شدن کشت ارقام محدود و کم‌توجهی به ارقام بومی، این ذخیره ارزشمند را تهدید می‌کند. در این میان، پژوهشکده خرمای ایران به عنوان بازوی تحقیقاتی وزارت جهاد کشاورزی، مأموریت خطیری در پاسداری، مطالعه و به کارگیری این گنجینه بر عهده دارد. این مقاله در پی بررسی نقش و اقدامات این پژوهشکده در قبال این میراث ژنتیکی بی‌نظیر است.

جایگاه پژوهشکده خرمای ایران در نظام تحقیقات کشاورزی کشور:
پژوهشکده خرمای ایران با تمرکز بر کلیه ابعاد علمی، فنی و اقتصادی خرما، مرجع اصلی تولید علم و فناوری در این حوزه محسوب می‌شود. مأموریت اصلی آن، انجام تحقیقات کاربردی و توسعه‌ای برای افزایش بهره‌وری، بهبود کیفیت، توسعه پایدار نخل‌داری و ارتقای زنجیره ارزش خرما است. دسترسی به ژرم‌پلاسم غنی کشور، بستر تحقیقاتی منحصر به فردی را برای محققان این پژوهشکده فراهم کرده است.

نقش پژوهشکده در حفاظت از ژرم‌پلاسم خرما:
– شناسایی و جمع‌آوری: پژوهشکده با انجام مطالعات میدانی گسترده در مناطق مختلف نخل‌خیر کشور، به شناسایی، ثبت و جمع‌آوری ارقام بومی و محلی اقدام کرده است.
– بانک ژن: ایجاد و نگهداری بانک ژن زنده خرما در شرایط مزرعه‌ای و نیز استفاده از روش‌های مدرن مانند کشت بافت برای حفظ ژرم‌پلاسم، از اقدامات کلیدی است. این بانک، ذخیره امنی برای ارقام در معرض انقراض فراهم می‌آورد.
– ارزیابی و توصیف: ارقام جمع‌آوری شده از نظر صفات مورفولوژیکی، پومولوژیکی (مربوط به میوه)، مقاومت به تنش‌های زیستی و غیرزیستی، و کیفیت فرآوری مورد ارزیابی دقیق قرار می‌گیرند.

نقش پژوهشکده در بهره‌برداری از ژرم‌پلاسم:
– برنامه‌های به‌نژادی: با استفاده از تنوع ژنتیکی موجود، برنامه‌های اصلاح نخل خرما برای ایجاد ارقام پرمحصول، با کیفیت بالا، زودرس یا دیررس، مقاوم به شوری، خشکی و آفات (مانند سوسک سرخرطومی) در دست اجراست.
– توسعه ارقام تجاری: معرفی ارقام برتر و سازگار برای مناطق مختلف، مانند رقم مجول (اصلاح شده) یا توسعه کشت ارقامی مانند پیارم و رَبّی، از نتایج مستقیم این پژوهش‌هاست.
– توسعه فناوری‌های پس از برداشت: پژوهشکده با مطالعه بر روی ارقام مختلف، فناوری‌های مناسب برای فرآوری، بسته‌بندی و نگهداری هر رقم را توسعه داده که منجر به کاهش ضایعات و افزایش ارزش می‌شود.

آموزش و ترویج:
پژوهشکده با برگزاری دوره‌های آموزشی برای باغداران، مروجان و کارشناسان، دانش حاصل از پژوهش بر روی ژرم‌پلاسم را به عرصه تولید منتقل می‌کند. این امر در حفظ ارقام بومی و استفاده بهینه از آنها مؤثر است.

چالش‌ها و فرصت‌ها:
– چالش‌ها: محدودیت بودجه تحقیقاتی، خطر از دست رفتن ارقام محلی به دلیل تغییر الگوی کشت، پیچیدگی و طولانی بودن دوره به‌نژادی نخل خرما.
– فرصت‌ها: پتانسیل ایجاد ارقام منحصر به فرد برای صادرات، امکان توسعه محصولات فرعی با پایه خرما از ارقام مختلف، استفاده از نشان‌های جغرافیایی (GI) برای ارقام خاص مناطق.

به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، ژرم‌پلاسم ۴۰۰رقمی خرما در ایران، موهبتی الهی و سرمایه‌ای ملی است که حفاظت و بهره‌برداری هوشمندانه از آن، نیازمند عزمی جدی و برنامه‌ریزی بلندمدت است. پژوهشکده خرمای ایران به عنوان قلب تپنده تحقیقات این حوزه، تاکنون گام‌های ارزشمندی برداشته است. اما برای بهره‌برداری کامل از این پتانسیل، تقویت زیرساخت‌های تحقیقاتی، افزایش تعامل بین‌المللی برای تبادل ژرم‌پلاسم و دانش، اختصاص بودجه پایدار، و مشارکت دادن بیشتر بخش خصوصی در فرآیند تحقیق و توسعه ضروری به نظر می‌رسد. همچنین، تدوین سند ملی حفاظت و بهره‌برداری از ژرم‌پلاسم خرما با محوریت پژوهشکده می‌تواند چارچوب منسجمی برای همه اقدامات فراهم آورد. با این رویکرد، می‌توان امیدوار بود که این گنجینه ژنتیکی نه تنها حفظ شود، بلکه به موتور محرکی برای توسعه اقتصادی مناطق نخل‌خیر و اقتدار غذایی کشور تبدیل گردد.

پایگاه خبری داوان نیوز: خرما، این میراث شیرین و کهن سرزمین ایران، ریشه در اعماق تاریخ تمدن‌های فلات ایران دارد؛ از نخلستان‌های باستانی میان‌رودان تا باغ‌های پرثمر جنوب ایران، این درخت مقاوم نماد پایداری، حیات و رونق در دل خشک‌ترین مناطق بوده است.

به گزارش داوان نیوز، کشت خرما در ایران پیشینه‌ای چندین هزارساله دارد و امروزه با وجود بیش از یک میلیون تن تولید سالانه، ایران را در زمره سه غول جهانی تولید این محصول قرار داده است. این گزارش سیر تاریخی پرورش خرما را از دوران باستان، گذر از عصر هخامنشیان و ساسانیان، تا دوران طلایی اسلامی و ایران معاصر پی می‌گیرد و ضمن واکاوی نقش اقتصادی و فرهنگی این «درخت زندگی»، مهم‌ترین مناطق کشت آن از نخلستان‌های گسترده خوزستان و کرمان تا سواحل خلیج‌فارس و بلوچستان را معرفی می‌کند. روایتی از تعامل دیرینه انسان و طبیعت که تا امروز ادامه دارد.

خرما با نام علمی « Phoenix dactylifera» یکی از قدیمی‌ترین محصولات کشاورزی در تاریخ ایران است که هم به‌عنوان یک منبع غذایی ارزشمند و هم به‌عنوان نمادی از تمدن و کشاورزی پیشرفته در مناطق گرمسیری ایران مطرح بوده‌است. کشت خرما در ایران پیشینه‌ای چند هزارساله دارد و در طول تاریخ، نقش مهمی در اقتصاد، فرهنگ و معیشت مردم ایفا کرده‌است.

خرما در ایران باستان
شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که کشت خرما در فلات ایران به‌ویژه در مناطق جنوبی و جنوب‌شرقی، به حدود ۶۰۰۰ سال پیش بازمی‌گردد. در تمدن‌های اولیه بین‌النهرین که با ایران باستان در تعامل بودند، خرما به‌عنوان نمادی از باروری و رونق کشاورزی شناخته می‌شد.

در دوره هخامنشیان (۵۵۰–۳۳۰ پیش از میلاد)، کشت خرما در مناطق جنوبی ایران مانند خوزستان و کرمان رواج داشت. منابع تاریخی از وجود نخلستان‌های گسترده در استان فارس و سواحل خلیج‌فارس خبر می‌دهند. در کتیبه‌های به‌جا مانده از تخت جمشید نیز اشاره‌هایی به خرما به‌عنوان یکی از محصولات مهم این مناطق شده‌است.

در دوره ساسانیان (۲۲۴–۶۵۱ میلادی)، کشاورزی به‌ویژه در مناطق گرمسیری گسترش یافت و نخلستان‌های خرما به‌عنوان بخش مهمی از اقتصاد زراعی ایران محسوب می‌شدند. سیستم‌های آبیاری پیشرفته‌ای مانند قنات که در این دوره توسعه یافتند، به رشد و گسترش نخلستان‌ها کمک شایانی کردند.

خرما در دوره اسلامی و قرون وسطی
با ورود اسلام به ایران، کشت خرما همچنان رونق داشت و حتی گسترش یافت. جغرافیدانان و مورخان اسلامی مانند ابن حوقل، اصطخری و مقدسی در سفرنامه‌های خود از نخلستان‌های گسترده در مناطق جنوبی ایران گزارش داده‌اند. در این دوره، خرما نه‌تنها به‌عنوان یک ماده غذایی، بلکه به‌عنوان یک کالای تجاری مهم در بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی مطرح بود.

خرما در دوره صفویه تا قاجار
در دوره صفویه (۱۵۰۱–۱۷۳۶ میلادی)، بازرگانی خرما رونق بیشتری یافت و این محصول به کشورهای همسایه و حتی به شبه‌قاره هند صادر می‌شد. در دوره قاجار (۱۷۸۹–۱۹۲۵ میلادی)، با افزایش ارتباطات تجاری با اروپا، خرما به‌عنوان یکی از محصولات صادراتی مهم ایران شناخته می‌شد. گزارش‌های سیاحان اروپایی از نخلستان‌های وسیع در سواحل خلیج‌فارس و مناطق مرکزی ایران حکایت دارد.

خرما در ایران معاصر
در سده بیستم میلادی، با توسعه فنون جدید کشاورزی و آبیاری، کشت خرما در ایران مدرن‌تر شد. تأسیس مؤسسه تحقیقات خرما در دهه ۱۳۴۰ شمسی و ایجاد سازمان‌های تخصصی در زمینه تولید و صادرات خرما، به ارتقای کمی و کیفی این محصول انجامید. امروزه ایران یکی از سه تولیدکننده برتر خرما در جهان است و سالانه بیش از یک میلیون تن خرما تولید می‌کند.

مناطق اصلی کشت خرما در ایران

۱. استان خوزستان
– شهرستان‌های مهم: اهواز، خرمشهر، آبادان، شادگان، شوشتر
– ارقام معروف: استعمران، برحی، زاهدی، دیری
– این استان با دارا بودن بیش از ۶ میلیون اصله نخل، مقام اول تولید خرما در ایران را دارد.

۲. استان سیستان و بلوچستان
– شهرستان‌های مهم: ایرانشهر، سراوان، نیک‌شهر، چابهار
– ارقام معروف: مضافتی، ربی، هلیله‌ای
– خرماهای این منطقه به‌ویژه رقم مضافتی، از مرغوبیت خاصی برخوردارند.

۳. استان کرمان
– شهرستان‌های مهم: بم، جیرفت، کهنوج، منوجان
– ارقام معروف: مضافتی، کلوته، هلیله‌ای
– شهرستان بم با نخلستان‌های تاریخی خود، یکی از قطب‌های اصلی تولید خرما در جهان محسوب می‌شود.

۴. استان هرمزگان
– شهرستان‌های مهم: میناب، قشم، بندرعباس
– ارقام معروف: پیارم، هلیله‌ای، خرمای شاهانی
– خرما پیارم این منطقه از گران‌ترین و مرغوب‌ترین انواع خرما در جهان است.

۵. استان بوشهر
– شهرستان‌های مهم: دشتستان، تنگستان، دشتی
– ارقام معروف: کبکاب، استعمران، زاهدی
– این استان به‌دلیل نزدیکی به خلیج‌فارس، شرایط مناسبی برای کشت خرما دارد.

۶. استان فارس
– شهرستان‌های مهم: لارستان، جهرم، فیروزآباد
– ارقام معروف: شاهانی، کبکاب، زاهدی
– نخلستان‌های این استان عمدتاً در مناطق جنوبی و گرمسیری متمرکز هستند.

۷. استان ایلام
– شهرستان‌های مهم: دهلران، مهران
– ارقام معروف: زاهدی، استعمران
– اگرچه این استان از نظر وسعت نخلستان‌ها کوچک‌تر است، اما کیفیت خرماهای آن قابل توجه است.

چالش‌ها و آینده کشت خرما در ایران
امروزه کشت خرما در ایران با چالش‌هایی مانند خشکسالی، کمبود منابع آبی، آفات و بیماری‌ها، و همچنین رقابت در بازارهای جهانی مواجه است. با این حال، با به‌کارگیری روش‌های نوین آبیاری، مدیریت علمی نخلستان‌ها و توسعه صنایع تبدیلی، آینده کشت خرما در ایران امیدوارکننده به نظر می‌رسد.

به گزارش اخبار روزانه کشاورزی، خرما در طول تاریخ ایران، از باستان تا امروز، نه‌تنها یک محصول کشاورزی، بلکه بخشی از هویت فرهنگی و اقتصادی مناطق گرمسیری کشور بوده‌است. با وجود تغییرات اقلیمی و چالش‌های جدید، نخلستان‌های ایران همچنان به‌عنوان نمادی از پایداری و سازگاری با محیط‌های گرم و خشک، نقش مهمی در تأمین معیشت و اقتصاد مناطق جنوبی کشور ایفا می‌کنند. حفظ این میراث کهن و توسعه پایدار آن، نیازمند توجه جدی به تحقیقات علمی، مدیریت منابع و بازاریابی هوشمندانه در سطح جهانی است.